Thẩm quyền điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc thuộc về ai?

1. Khái niệm liên quan đến sự cố an ninh mạng

- Sự cố mạng:

+ Là sự kiện bất ngờ, không mong muốn làm ảnh hưởng đến tính nguyên vẹn, tính bảo mật hoặc tính khả dụng của thông tin, hệ thống thông tin trên mạng.

+ Có thể do nhiều nguyên nhân gây ra như: lỗi phần mềm, lỗi phần cứng, tấn công mạng, thiên tai, sự cố con người,...

+ Gây ra các hậu quả như: mất dữ liệu, gián đoạn truy cập, lây lan mã độc hại,...

- Điều phối ứng cứu sự cố mạng: Là hoạt động huy động, điều hành, phối hợp thống nhất các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) để phòng ngừa, theo dõi, thu thập, phát hiện, cảnh báo sự cố; tiếp nhận, phân tích xác minh, phân loại sự cố; điều hành, phối hợp, tổ chức ứng cứu sự cố, sẵn sàng ứng phó, khắc phục sự cố nhằm giảm thiểu các rủi ro, thiệt hại do sự cố gây ra.

- Tầm quan trọng của việc xác định rõ thẩm quyền điều phối ứng cứu sự cố mạng:

+ Giúp cho hoạt động ứng cứu sự cố được thực hiện một cách hiệu quả, thống nhất, tránh chồng chéo, lãng phí nguồn lực.

+ Xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan trong việc ứng cứu sự cố.

+ Tăng cường khả năng phối hợp giữa các cơ quan chức năng, các đơn vị quản lý, vận hành mạng, các doanh nghiệp viễn thông, các nhà cung cấp dịch vụ internet,...

+ Nâng cao hiệu quả xử lý sự cố, giảm thiểu thiệt hại do sự cố gây ra.

- Ví dụ: Khi xảy ra sự cố tấn công mạng vào hệ thống ngân hàng, việc xác định rõ thẩm quyền điều phối ứng cứu sự cố mạng sẽ giúp cho các cơ quan chức năng như: Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ngân hàng Nhà nước,... phối hợp chặt chẽ trong việc điều tra, truy bắt thủ phạm, khắc phục sự cố và bảo vệ an ninh mạng.

Ngoài ra, việc xác định rõ thẩm quyền điều phối ứng cứu sự cố mạng còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân về an ninh mạng, khuyến khích người dân sử dụng mạng một cách an toàn, trách nhiệm.

2. Cơ quan có thẩm quyền điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc

Theo Điều 8 Thông tư 20/2017/TT-BTTTT, hoạt động điều phối ứng cứu sự cố mạng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm an toàn, ổn định cho hệ thống thông tin quốc gia. Quy trình này được thực hiện bởi Cơ quan điều phối quốc gia và các cơ quan có thẩm quyền, nhằm huy động và phối hợp hiệu quả các nguồn lực để giảm thiểu thiệt hại do sự cố gây ra. Điểm nhấn về vai trò của Cơ quan điều phối quốc gia:

- Trung tâm điều phối: Cơ quan điều phối quốc gia đóng vai trò như trung tâm điều phối, chỉ đạo hoạt động ứng cứu sự cố mạng trên phạm vi toàn quốc.

- Lãnh đạo, huy động: Với thẩm quyền rộng lớn, Cơ quan điều phối quốc gia có quyền huy động, điều phối các thành viên mạng lưới ứng cứu sự cố, cũng như các tổ chức, đơn vị liên quan để chung tay ngăn chặn, xử lý và khắc phục sự cố một cách hiệu quả nhất.

- Ban hành hướng dẫn: Cơ quan này có trách nhiệm ban hành và chịu trách nhiệm về các lệnh/yêu cầu điều phối theo Biểu mẫu số 06 ban hành kèm theo Thông tư, đảm bảo sự thống nhất và hiệu quả trong công tác ứng cứu.

Như vậy, dựa trên quy định của Điều 8 Thông tư 20/2017/TT-BTTTT, Cơ quan điều phối quốc gia đóng vai trò then chốt trong việc điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc. Vai trò này thể hiện qua trách nhiệm lãnh đạo, huy động nguồn lực và ban hành hướng dẫn, góp phần bảo đảm an toàn và ổn định cho hệ thống thông tin quốc gia.

- Để nâng cao hiệu quả hoạt động điều phối ứng cứu sự cố mạng, cần chú trọng:

+ Nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, nhân viên tham gia công tác điều phối.

+ Tăng cường đầu tư vào trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động điều phối.

+ Phát triển hệ thống mạng lưới ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc.

+ Nâng cao nhận thức của người dân về an ninh mạng và khuyến khích người dân tham gia vào công tác phòng ngừa, ứng cứu sự cố mạng.

Hoạt động điều phối ứng cứu sự cố mạng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an ninh mạng quốc gia. Việc xác định rõ vai trò và trách nhiệm của Cơ quan điều phối quốc gia góp  phần nâng cao hiệu quả hoạt động ứng cứu, giảm thiểu thiệt hại do sự cố mạng gây ra. Nói tóm lại, Cơ quan điều phối quốc gia có thẩm quyền điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc.

3. Phân tích thực trạng ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc

Phân tích thực trạng điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc:

* Đánh giá tình trạng hiện nay:

- Cơ sở pháp lý:

+ Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về điều phối ứng cứu sự cố mạng đã được ban hành đầy đủ, bao gồm: Luật An ninh mạng 2018; Thông tư 20/2017/TT-BTTTT quy định về điều phối, ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng trên toàn quốc

+ Tuy nhiên, một số văn bản còn chưa cụ thể, thiếu hướng dẫn chi tiết, dẫn đến khó khăn trong việc thực thi.

- Cơ cấu tổ chức:

+ Đã thành lập Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT) và mạng lưới ứng cứu sự cố an toàn thông tin mạng trên toàn quốc.

+ Tuy nhiên, quy mô và năng lực của VNCERT còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu ứng phó với các sự cố mạng lớn, phức tạp.

- Công nghệ:

+ Trang bị một số hệ thống, phần mềm hỗ trợ điều phối, ứng cứu sự cố mạng.

+ Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ còn hạn chế, chưa khai thác hiệu quả các giải pháp tự động hóa, phân tích dữ liệu lớn.

- Nhân lực:

+ Đội ngũ cán bộ, kỹ thuật viên chuyên môn về an ninh mạng còn thiếu về số lượng và chất lượng.

+ Việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ, kỹ thuật viên chưa thường xuyên.

- Phối hợp:

+ Việc phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong việc điều phối, ứng cứu sự cố mạng còn chưa chặt chẽ.

+ Thiếu quy trình, cơ chế phối hợp hiệu quả trong việc chia sẻ thông tin, hỗ trợ lẫn nhau khi xảy ra sự cố.

* Ưu điểm:

- Có hệ thống văn bản pháp lý, cơ cấu tổ chức, trang thiết bị, công nghệ và đội ngũ nhân lực phục vụ cho công tác điều phối, ứng cứu sự cố mạng.

- Đã ghi nhận, cảnh báo và xử lý nhiều vụ tấn công mạng, góp phần bảo đảm an toàn thông tin mạng quốc gia.

- Nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức và người dân về an ninh mạng.

* Hạn chế:

- Hệ thống văn bản pháp luật chưa hoàn thiện, thiếu hướng dẫn chi tiết.

- Quy mô và năng lực của VNCERT còn hạn chế.

- Việc ứng dụng công nghệ còn hạn chế.

- Thiếu hụt cán bộ, kỹ thuật viên chuyên môn về an ninh mạng.

- Việc phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức chưa chặt chẽ.

Việc điều phối, ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc đã đạt được một số kết quả, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, nâng cao năng lực của VNCERT, ứng dụng hiệu quả công nghệ, tăng cường đào tạo cán bộ, kỹ thuật viên và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức để nâng cao hiệu quả công tác điều phối, ứng cứu sự cố mạng, góp phần bảo đảm an toàn thông tin mạng quốc gia.

- Ngoài ra, một số giải pháp để khắc phục hạn chế có thể kể đến:

+ Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về điều phối ứng cứu sự cố mạng, ban hành hướng dẫn chi tiết.

+ Nâng cấp trang thiết bị, hệ thống, phần mềm hỗ trợ điều phối, ứng cứu sự cố mạng.

+ Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ, kỹ thuật viên về an ninh mạng.

+ Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong việc chia sẻ thông tin, hỗ trợ lẫn nhau khi xảy ra sự cố.

+ Phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực an ninh mạng, thu hút các chuyên gia trong nước và quốc tế tham gia.

+ Nâng cao nhận thức của người dân về an ninh mạng, khuyến khích người dân sử dụng internet an toàn.

4. Giải pháp nâng cao hiệu quả ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc

Giải pháp nâng cao hiệu quả điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc:

- Hoàn thiện hệ thống pháp lý:

+ Bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về điều phối ứng cứu sự cố mạng, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và phù hợp với thực tiễn.

+ Ban hành hướng dẫn chi tiết về quy trình, thủ tục điều phối ứng cứu sự cố mạng, phân rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức.

- Nâng cao năng lực của Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT):

+ Cung cấp đầy đủ trang thiết bị, hệ thống, phần mềm tiên tiến cho VNCERT.

+ Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, kỹ thuật viên của VNCERT.

+ Tăng cường giao lưu, hợp tác quốc tế để học tập kinh nghiệm trong lĩnh vực ứng cứu sự cố mạng.

- Ứng dụng công nghệ tiên tiến:

+ Áp dụng các giải pháp tự động hóa, phân tích dữ liệu lớn vào công tác điều phối ứng cứu sự cố mạng.

+ Phát triển hệ thống giám sát an ninh mạng quốc gia, cảnh báo sớm các nguy cơ, mối đe dọa.

+ Xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác điều phối ứng cứu sự cố mạng.

- Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nhân lực:

+ Mở rộng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, kỹ thuật viên về an ninh mạng cho các cơ quan, tổ chức.

+ Nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức và người dân về an ninh mạng.

+ Tổ chức các diễn tập, tập huấn về ứng cứu sự cố mạng để nâng cao năng lực thực tiễn cho các cơ quan, tổ chức.

- Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức:

+ Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc điều phối ứng cứu sự cố mạng.

+ Chia sẻ thông tin kịp thời, chính xác về các sự cố mạng giữa các cơ quan, tổ chức.

+ Hỗ trợ lẫn nhau về nguồn lực, nhân lực khi xảy ra sự cố mạng.

- Phát triển nguồn nhân lực:

+ Tăng cường đầu tư cho nghiên cứu, phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực an ninh mạng.

+ Thu hút các chuyên gia trong nước và quốc tế tham gia vào công tác điều phối ứng cứu sự cố mạng.

+ Xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, thu nhập hấp dẫn để thu hút nhân tài.

- Nâng cao nhận thức cộng đồng:

+ Tăng cường tuyên truyền, giáo dục về an ninh mạng cho người dân.

+ Khuyến khích người dân sử dụng internet an toàn, bảo vệ thông tin cá nhân.

+ Nâng cao cảnh giác trước các nguy cơ, mối đe dọa an ninh mạng.

- Biện pháp tăng cường sự phối hợp:

+ Thành lập Ban chỉ đạo ứng cứu sự cố mạng quốc gia do Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông làm Trưởng ban.

+ Ban hành quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo ứng cứu sự cố mạng quốc gia.

+ Xây dựng hệ thống thông tin liên lạc, trao đổi thông tin giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan.

+ Tổ chức các hội nghị, tập huấn về phối hợp ứng cứu sự cố mạng.

+ Ký kết các thỏa thuận hợp tác giữa các cơ quan, tổ chức về việc chia sẻ thông tin, hỗ trợ lẫn nhau khi xảy ra sự cố mạng.

Việc nâng cao hiệu quả điều phối ứng cứu sự cố mạng trên toàn quốc cần sự chung tay góp sức của các cơ quan, tổ chức và người dân. Các giải pháp trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, cần được cụ thể hóa và hoàn thiện để phù hợp với thực tiễn của từng địa phương, đơn vị.

- Lưu ý:

+ Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự chỉ đạo chặt chẽ của các cơ quan chức năng.

+ Cần thường xuyên đánh giá hiệu quả thực hiện các giải pháp và điều chỉnh cho phù hợp.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao thuộc Bộ nào. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.