Thanh tra bảo hiểm xã hội là gì theo quy định?

1. Khái niệm thanh tra bảo hiểm xã hội

Thanh tra  bảo hiểm xã hội là cơ quan chuyên ngành của Bảo hiểm xã hội Việt Nam có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ thanh tra liên quan đến đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, và bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của luật bảo hiểm xã hội và các quy định pháp luật khác liên quan.

Hoạt động thanh tra bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo việc thực thi chính sách pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đồng thời bảo vệ quyền lợi của người lao động và người sử dụng lao động cũng như đảm bảo tính ổn định tài chính của hệ thống bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

2. Căn cứ pháp lý

Căn cứ pháp lý của hoạt động thanh tra  Bảo hiểm xã hội được quy định như sau:

- Luật bảo hiểm xã hội 2014

- Nghị định số 1518/QĐ-BHXH ngày 18 tháng 10 năm 2016 của tổng giám đốc bảo hiểm xã hội Việt nam về việc quy định hoạt động thanh tra chuyên ngành đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và kiểm tra của bảo hiểm xã hội Việt Nam.

- Các văn bản quy định khác có liên quan đến hoạt động thanh tra bảo hiểm xã hội.

3. Chức năng, nhiệm vụ của thanh tra bảo hiểm xã hội

Chức năng và nhiệm vụ của Thanh tra bảo hiểm xã hội bao gồm các hoạt động sau đây:

- Thực hiện thanh tra chuyên ngành liên quan đến việc đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp theo đúng quy định của pháp luật.

- Phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

- Tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ công dân về các vấn đề liên quan đến bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

- Phổ biến và giáo dục pháp luật liên quan đến bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đến cộng đồng.

- Tham mưu cho tổng giám đốc bảo hiểm xã hội Việt nam về các công tác liên quan đến thanh tra bảo hiểm xã hội.

4. Đối tượng thanh tra

Đối tượng thanh tra bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp theo quy định hiện hành tại Việt Nam:

- Theo phạm vi trong nước: 

+ Cơ quan hành chính nhà nước: Cấp tỉnh, huyện, xã, phường, thị trấn

+ Đơn vị sự nghiệp: Công lập, ngoài công lập

+ Doanh nghiệp: Doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 

+ Hộ gia đình, cá nhân sử dụng lao động: Hộ gia đình sử dụng lao động, cá nhân sử dụng lao động.

- Cá nhân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện 

- Theo phạm vị ngoài nước: 

+ Chi nhánh, văn phòng đại diện của tổ chức nước ngoài tại Việt Nam

+ Cá nhân là người Việt Nam làm việc tại nước ngoài. 

5. Nội dung thanh tra

Hoạt động tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp: 

- Đối tượng tham gia

- Mức đóng, thời gian đóng

- Thủ tục tham gia, thay đổi thông tin tham gia

- Quản lý số thẻ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế

- Báo cáo, tổng hợp số liệu đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp

Hoạt động thụ hưởng chế độ bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp:

- Điều kiện, thủ tục hưởng chế độ

- Mức hưởng chế độ

- Thanh toán chế độ

Hoạt động quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

- Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

- Việc thanh tra, kiểm tra hoạt động đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp

- Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp

6. Quy trình thanh tra 

Giai đoạn 1: Thu thập thông tin và ban hành quyết định thanh tra

- Thu thập thông tin:
+ Thông tin về đơn vị, cá nhân bị thanh tra

+ Dấu hiệu vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp

+ Các căn cứ để thanh tra

- Ban hành quyết định thanh tra: 

+ Nội dung quyết định: Mục đích, phạm vi thanh tra; Thời gian thanh tra; Thành phần đoàn thanh tra; Trưởng đoàn thanh tra; Người tiến hành thanh tra; Các tài liệu, chứng cứ cần thu thập

+ Ký và đóng dấu quyết định thanh tra.

Giai đoạn 2: Xây dựng và phổ biến kế hoạch thanh tra:

- Xây dựng kế hoạch thanh tra: 

+ xác định cụ thể nội dung, thời gian, địa điểm thanh tra

+ Phân công nhiệm vụ cho từng thành viên đoàn thanh tra

+ Chuẩn bị các văn bản tài liệu cần thiết.

- Phổ biến kế hoạch thanh tra:

+ Gửi quyết định thanh tra và kế hoạch thanh tra cho đơn vị, cá nhân bị thanh tra

+ Thông báo cho các cơ quan, đơn vị tổ chức có liên quan

Giai đoạn 3: Tiến hành thanh tra: 

- Kiểm tra, xác minh thông tin, tài liệu, hồ sơ dữ liệu: 

+ Đối chiếu với quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế , bảo hiểm thất nghiệp.

+ Phỏng vấn cán bộ, nhân viên, người lao động

- Thu thập các tài liệu, chứng cứ liên quan.

- Lập biên bản thanh tra: 

+ ghi chép đầy đủ, chính xác nội dung thanh tra

+ Phản ánh kết quả kiểm tra, xác minh

+ Ghi nhận ý kiến của đơn vị, cá nhân bị thanh tra.

- Báo cáo tiến độ thực hiện nhiệm vụ thanh tra:

+ Báo cáo cho cơ quan cấp trên theo định kỳ hoặc khi có yêu cầu.

+ Phản án những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thanh tra.

Giai đoạn 4: Hoàn thành thanh tra:

- Đánh giá kết quả thanh tra: 

+ Xác định mức độ vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp

+ Xác định trách nhiệm của cá nhân, tổ chức vi phạm

- Lập báo cáo kết quả thanh tra: 

+ Nội dung báo cáo: Giới thiệu về đơn vị, cá nhân bị thanh tra; Mục đích, phạm vị thanh tra; Kết quả kiểm tra, xác minh Đánh giá kết quả thanh tra; Kiến nghị xử lý vi phạm.

+ Ký và đóng dấu báo cáo kết quả thanh tra.

- Gửi báo cáo kết quả thanh tra:

+ Gửi cho cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm

+ Gửi cho đơn vị, cá nhân bị thanh tra

+ Gửi cho các cơ quan, tổ chức liên quan.

Giai đoạn 5: Xử lý vi phạm: 

- Cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật.

- Đoàn thanh tra theo dõi, kiểm tra việc xử lý vi phạm.

Tầm quan trọng của việc tham tra bảo hiểm xã hội:  Việc thanh tra bảo hiểm xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hoạt động hiệu quả và minh bạch của hệ thống bảo hiểm xã hội Việt Nam. 

- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động: 

+ Đảm bảo đóng đủ, đúng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp: Thanh tra bảo hiểm xã hội giúp phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội

+ Kiểm tra việc thực hiện chế độ đãi ngộ: Thanh tra bảo hiểm xã hội đảm bảo người lao động được hưởng đúng chế độ thai sản, ốm đau, hưu trí,.. theo quy định của pháp luật

+ Giải quyết khiếu nại, tố cáo: Người lao động có thể khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội tại cơ quan thanh tra bảo hiểm xã hội và được giải quyết kịp thời, công bằng.

- Thúc đẩy doanh nghiệp tuân thủ pháp luật: 

+ Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật: Việc thanh tra bảo hiểm xã hội thường xuyên nhắc nhở, giáo dục doanh nghiệp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.

+ Tạo môi trường kinh doanh bình đẳng.

+ Phát hiện và xử lý vi phạm

Bạn đọc có thể tham khảo bài viết sau: Lương tham gia bảo hiểm xã hội là gì?
Bài viết trên luật Minh Khuê đã gửi tới bạn đọc chi tiết về vấn đề: Thanh tra bảo hiểm xã hội là gì theo quy định? Bạn đọc có bất kỳ thắc mắc về vấn đề pháp lý có thể liên hệ qua số tổng đài 19006162 hoặc thông qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn cụ thể.