1. Bản quyền là gì? Thế nào là đăng ký bản quyền tác giả

Bản quyền là quyền pháp lý được công nhận cho cá nhân hoặc tổ chức sở hữu và kiểm soát việc sử dụng và phân phối một tác phẩm sáng tạo. Bản quyền bảo vệ các loại tác phẩm như văn học, âm nhạc, hình ảnh, phim ảnh, phần mềm thiết kế và các tác phẩm sáng tạo khác đối với chủ sở hữu bản quyền. Nó đảm bảo quyền lợi kinh tế và quyền kiểm soát về việc tác phẩm của họ được sao chép, phân phối, trình bày, biểu diễn hoặc sử dụng công khai.

Bản quyền cho phép chủ sở hữu tác phẩm có quyền quyết định liệu ai có thể sử dụng tác phẩm của họ và theo cách nào. Bản quyền cũng bảo vệ khỏi việc sao chép trái phép, sử dụng trái phép hoặc phân phối trái phép tác phẩm. Việc sử dụng một tác phẩm mà không có sự cho phép của chủ sở hữu bản quyền có thể vi phạm pháp luật về bản quyền. Thời hạn bảo vệ bản quyền có thể thay đổi theo quốc gia và loại tác phẩm. Tuy nhiên theo hầu hết tại các quy định quốc tế thời hạn bảo vệ bản quyền thông thường kéo dài suốt đời tác giả và một khoảng thời gian sau khi tác giả qua đời thường là từ 50 đến 70 năm. Bản quyền đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích sáng tạo bảo vệ quyền lợi của tác giả và đảm bảo sự phát triển của ngành công nghiệp văn hóa và giải trí.

Đăng ký bản quyền tác giả là quy trình đăng ký và ghi nhận quyền tác giả đối với một tác phẩm sáng tạo. Qua việc đăng ký bản quyền tác giả hoặc chủ sở tác phẩm được công nhận và có bằng chứng pháp lý về việc sở hữu và quyền lợi hợp pháp của mình.

 

2. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả

Căn cứ Điều 6 nghị định 17/2023/NĐ-CP hướng dẫn thi hành luật sở hữu trí tuệ ,các loại hình tác phẩm được bảo hộ về quyền tác giả ở Việt Nam bao gồm:

- Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác như tác phẩm văn học Khoa học và tác phẩm khác thể hiện dưới dạng chữ viết bao gồm: tiểu thuyết, truyện vừa, truyện ngắn, bút ký, ký sự, tùy bút, hồi ký. Tác phẩm được bảo hộ còn bao gồm các tác phẩm được thể hiện bằng các kí tự khác thay cho chữ viết như chữ nổi cho người khiếm thị, kí hiệu tốc kí và các kí hiệu tương tự khác mà đối tượng tiếp cận có thể sao chép được bằng nhiều hình thức khác nhau.

- Tiểu thuyết và truyện ngắn bao gồm các tác phẩm viết dài và tác phẩm viết ngắn thuộc thể loại tiểu thuyết và truyện ngắn

- Thơ bao gồm các tác phẩm viết theo thể loại thơ bao gồm thơ tự do, thơ rèn luyện và các thể loại thơ khác

- Bài viết báo chí bao gồm các bài viết xuất bản trên báo chí như  bài viết truyền thông, bài phân tích, bài phỏng vấn và các tác phẩm viết khác trên các phương tiện truyền thông. Đây là các tác phẩm được thể hiện thông qua các thể loại ghi nhanh, phóng sự, tường thuật, phỏng vấn, phản ánh, điều tra, bình luận, xã luận.....được truyền đến công chúng qua sóng điện tử hoặc các trang báo, tạp chí, bao gồm báo hình, báo nói, báo in, báo điện tử...

- Tác phẩm học thuật và nghiên cứu bao gồm các tác phẩm viết trong lĩnh vực học tập và nghiên cứu bao gồm luận án luận văn bài báo khoa học tài liệu tham khảo và các tác phẩm viết khác trong lĩnh vực này

- Sách giáo trình bao gồm các tác phẩm viết dùng để giảng dạy và hướng dẫn bao gồm sách giáo trình và sách hướng dẫn

- Sáng tác kịch bao gồm các kịch bản viết cho sân khấu như vở kịch, kịch bản phim và các tác phẩm viết khác trong lĩnh vực này

- Tác phẩm văn hóa xã hội và phi hư cấu: bao gồm các tác phẩm viết về văn hóa xã hội, lịch sử, chính trị và các tác phẩm viết không thuộc thể loại hư cấu.

- Tác phẩm âm nhạc: là các tác phẩm được thể hiện dưới dạng một nốt nhạc trong bản nhạc hoặc các kí tự âm nhạc khác có hoặc không có lời, không phụ thuộc vào việc trình diễn hay không trình diễn. Tuy nhiên thông thường các tác phẩm này thường phải qua trình diễn thì mới có thể truyền tải đến với công chúng.

Trên đây chỉ là một số loại hình tác phẩm viết phổ biến được bảo vệ quyền tác giả tại Việt Nam. Tuy nhiên cũng có các loại hình tác phẩm viết khác có thể được bảo vệ quyền tác giả tại Việt Nam.

 

3. Tại sao cần đăng ký bản quyền tác giả đối với tác phẩm viết?

- Chứng minh quyền sở hữu: đăng ký bản quyền tác giả cung cấp bằng chứng pháp lý rõ ràng và hình thức về quyền sở hữu tác phẩm. Nó giúp tác giả chứng minh rằng họ là chủ sở hữu hợp pháp của tác phẩm đó và có quyền lợi bảo vệ pháp lý.

- Bảo vệ quyền lợi: Đăng ký bản quyền tác giả tạo ra một cơ chế pháp lý để bảo vệ quyền lợi của tác giả. Nếu ai đó vi phạm bản quyền bằng cách sao chép, sử dụng trái phép hay phân phối tác phẩm tác giả có cơ sở pháp lý để yêu cầu chấm dứt vi phạm và đòi bồi thường thiệt hại.

- Khuyến khích sự sáng tạo: bảo vệ bản quyền khuyến khích sự sáng tạo và đầu tư trong việc tạo ra các tác phẩm viết. Khi tác giả có đảm bảo rằng công lao của họ sẽ được bảo vệ và đền đáp, họ có động lực hơn để tiếp tục sáng tạo và chia sẻ các tác phẩm với người đọc.

- Quyền phân phối và kiểm soát: đăng ký bản quyền cho phép tác giả kiểm soát việc phân phối và sử dụng tác phẩm. Tác giả có quyền quyết định cách thức và tác phẩm được công khai, phân phối và sử dụng bao gồm việc bán, tái bản, chuyển nhượng hoặc cấp phép sử dụng.

- Quốc tế hóa: Đăng ký bản quyền cũng cung cấp một cơ sở để bảo vệ quyền lợi của tác giả ở các quốc gia khác. Khi tác phẩm được đăng ký tác giả có thể sử dụng hệ thống quốc tế để bảo vệ và thực hiện quyền bản quyền trên toàn thế giới.

 

4. Hồ sơ và thủ tục đăng ký quyền tác giả đối với tác phẩm viết

4.1 Hồ sơ để đăng ký quyền tác giả đối với tác phẩm viết

Cần chuẩn bị một số giấy tờ sau

- Tờ khai đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan theo mẫu quy định

- Tờ khai phải được làm bằng tiếng Việt có đầy đủ thông tin về người nộp hồ sơ, tác giả chủ sở hữu quyền tác giả hoặc chủ sở hữu quyền liên quan. Tóm tắt nội dung tác phẩm, tên tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, thời gian địa điểm và hình thức công bố. Tờ khai do chính tác giả chủ sở hữu quyền tác giả chủ sở hữu quyền liên quan ký tên hoặc điểm chỉ (trừ trường hợp không có khả năng về thể chất để ký tên hoặc điểm chỉ).

- Hai bản sao tác phẩm đăng ký quyền tác giả hoặc hai bản sao bản định hình đối tượng đăng ký quyền liên quan

- Giấy ủy quyền nếu người nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả đăng ký quyền liên quan là người được ủy quyền

- Tài liệu chứng minh là chủ sở hữu quyền tự do sáng tạo hoặc do giao nhiệm vụ sáng tạo, giao kết hợp đồng sáng tạo, được thừa kế, được chuyển giao quyền.

- Các văn bản đồng ý của đồng tác giả nếu tác phẩm có đồng tác giả

Về ngôn ngữ trong hồ sơ đăng ký phải được làm bằng tiếng Việt. Trong trường hợp bằng ngôn ngữ khác thì phải được dịch ra tiếng Việt theo điều 50 của Luật sở hữu trí tuệ hiện hành.

 

4.2 Thủ tục đăng ký quyền tác giả đối với tác phẩm viết

Bước 1: Nộp hồ sơ

Tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan có thể trực tiếp hoặc ủy quyền cho tổ chức cá nhân nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả bằng các cách như trực tiếp, qua dịch vụ bưu chính hoặc qua cổng dịch vụ công trực tuyến.

Bước 2: Trả kết quả

Căn cứ Điều 52 Luật sở trí tuệ 2005 sửa đổi luật sở hữu trí tuệ năm 2022 trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả quyền liên quan có trách nhiệm cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả, giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan cho người nộp hồ sơ.

Đối với trường hợp từ chối cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả giấy chứng nhận đăng ký quyền liên quan thì cơ quan quản lý nhà nước về quyền tác giả quyền liên quan phải có văn bản thông báo và nêu rõ lý do cho người nộp hồ sơ biết.

Để tìm hiểu thêm về vấn đề trên bạn đọc có thể tham khảo bài viết Những trường hợp bị coi là vi phạm bản quyền tác giả về hoạt động kinh doanh trên internet của luật Minh Khuê

Trên đây là giải đáp của luật Minh Khuê về đăng ký bản quyền tác giả đối với tác phẩm viết. Mong rằng bài viết trên là tài liệu tham khảo hữu ích dành cho bạn. Bạn đọc có bất kỳ thắc mắc nào xin vui lòng liên hệ tổng đài 19006162 để được tư vấn và giải đáp. Quý khách hàng có yêu cầu báo giá dịch vụ tư vấn xin vui lòng gửi yêu cầu về địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn. Cảm ơn bạn đã quan tâm theo dõi.