Trả chậm là gì? Quy định về mua bán tài sản trả chậm, trả dần

1. Khái niệm về trả chậm, trả dần

Trả chậm là hình thức mua bán trong đó người mua chỉ trả tiền mua sau thời hạn nhất định tính từ khi nhận hàng.

Theo Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về việc mua trả chậm, trả dần như sau:

Điều 453: Mua trả chậm, trả dần:

1. Các bên có thể thỏa thuận về việc bên mua trả chậm hoặc trả dần tiền mua trong một thời hạn sau khi nhận tài sản mua. Bên bán được bảo lưu quyền sở hữu đối với tài sản bán cho đến khi bên mua trả đủ tiền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Hợp đồng mua trả chậm hoặc trả dần phải được lập thành văn bản. Bên mua có quyền sử dụng tài sản mua trả chậm, trả dần và phải chịu rủi ro trong thời gian sử dụng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Mua trả chậm là trường hợp bên mua đã nhận tài sản mua bán và phải thanh toán tiền mua sau một thời hạn nhất định. Mua trả dần là trường hợp bên mua được nhận tài sản mua bán và phải thanh toán tiền mua tài sản thành nhiều lần trong một thời hạn nhất định. Khi mua bán trả chậm, trả dần thì bên bán có quyền bảo lưu quyền sở hữu đối với tài sản mua trả chậm, trả dần. Bên mua có quyền sở hữu đối với tài sản mua bsn sau khi thanh toán đủ tiền mua. Thông thường, việc mua bán trả chậm hoặc trả dần được áp dụng đối với các loại tài sản có giá trị lớn và bên mua gặp khó khăn về kinh tế nên không thể thanh toán tiền mua ngay khi nhận tài sản. Thời hạn trả chậm, trả dần do các bên thỏa thuận. Khoảng thời gian này có thể kéo dài trong vài năm hoặc vài tháng theo sự lựa chọn của các bên. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp pháp luật quy định về thời hạn mua trả chậm, trả dần nhằm bảo vệ quyền lợi cho người mua là những người thuộc diện chính sách xã hội : ví dụ như mua nhà ở xã hội.

Hợp đồng mua bán trả chậm, trả dần phải lập thành văn bản ghi rõ thời hạn và phương thức thanh toán. Trong thười hạn mua trả chậm, trả dần, mặc dù bên bán được bảo lưu quyền sở hữu tài sản trong suốt thời gian trả chậm, trả dần nhưng bên mua lại có quyền sử dụng tài sản với đúng các tính năng cong dụng và phù hợp với mục đích của mình. Do đó, bên mua phải chịu rủi ro xảy ra đối với tài sản, nếu các bên không có thỏa thuận nào khác.

Nếu hết thời hạn trả chậm, trả dần mà bên mua vẫn không thanh toán hết số tiền mua bán tài sản là vi phạm hợp đồng. Bên bán có quyền hủy hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc các bên thỏa thuận gia hạn hợp đồng. Bên bán vẫn bảo lưu quyền sử dụng tài sản và yêu cầu bên mua tiếp tục thanh toán số tiền còn thiếu, đồng thời bên mua phải trẩ lãi đối với số tiền chậm trả theo quy định của Bộ luật dân sự trong khoảng thười gian từ khi hết hạn thanh toán cho đến khi thực hiện xong nghĩa vụ thanh toán.

2. Chất lượng của tài sản mua bán theo quy định của pháp luật

Theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015 như sau:

Điều 432: Chất lượng của tài sản mua bán:

1. Chất lượng của tài sản mua bán do các bên thỏa thuận.

2. Trường hợp tiêu chuẩn về chất lượng của tài sản đã được công bố hoặc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định thì thỏa thuận của các bên về chất lượng của tài sản không được thấp hơn chất lượng của tài sản được xác định theo tiêu chuẩn đã công bố hoặc theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

3. Khi các bên không có thỏa thuận hoặc thỏa thuận không rõ ràng về chất lượng tài sản mua bán thì chất lượng của tài sản mua bán được xác định theo tiêu chuẩn về chất lượng của tài sản đã được công bố, quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc theo tiêu chuẩn ngành nghề.

Trường hợp không có tiêu chuẩn về chất lượng của tài sản đã được công bố, quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tiêu chuẩn ngành nghề thì chất lượng của tài sản mua bán được xác định theo tiêu chuẩn thông thường hoặc theo tiêu chuẩn riêng phù hợp với mục đích giao kết hợp đồng và theo quy định của Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trong hợp đồng mua bán tài sản, điều khoản về chất lượng của tài sản mua bán không phải là điều khoản cơ bản của hợp đồng. Trên thực tế, pháp luật cho phép các bên có thể thỏa thuận về điều khoản chất lượng. Nếu chất lượng đã được công bố hoặc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định thì phải theo các tiêu chuẩn đã công bố hoặc theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tuy nhiên, các tiêu chuẩn chất lượng đã được công bố hoặc theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về chất lượng tài sản mua bán chỉ xác định chất lượng tối thiểu phải đạt được. Nghĩa là, các bên vẫn có thể thỏa thuận chất lượng của tài sản mua bán ở một giới hạn cao hơn các tiêu chuẩn hoặc quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã công bố.

Trường hợp các bên không thỏa thuận hoặc thỏa thuận không rõ về chất lượng tài sản mua bán thì chất lượng tài sản mua bán được xác định theo tiêu chuẩn về chất lượng của tài đã công bố ( đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, thể hiện trên bào bì sản phẩm ) hoặc được xác định theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền ( Nhà nước quy định tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa) hoặc chất lượng tài sản mua bán không thấp hơn tiêu chuẩn ngành nghề đặt ra ( mỗi hiệp hội ngành nghề có tiêu chuẩn riêng về hàng hóa, sản phẩm , dịch vụ,.. yêu cầu các thành viên phải tuân theo). Trường hợp không có tiêu chuẩn về chất lượng của tài sản đã được công bố, quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và tiêu chuẩn thông thường hoặc theo tiêu chuẩn riêng phù hợp với mục đích giao kết hợp đồng và theo quy định của Luật bảo về quyền lợi người tiêu dùng. Điều khoản về chất lượng của tài sản trong hợp đồng mua bán không phải là điều khoản cơ bản, các bên có thể thỏa thuận hoặc không thể thỏa thuân trong nội dung của hợp đồng. Trường hợp không thỏa thuận thì chất lượng của tài sản mua bán được xác định theo tiêu chuẩn đã công bố, theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc theo tiêu chuẩn ngành nghề. Tuy nhiên thực tế có những tài sản không có quy định về tiêu chuẩn hoặc không có phương thức xác định chất lượng thì sẽ căn cứ vào chất lượng thông thường của tài sản, mục đích giao kết hợp đồng hay những quy định trong Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

3. Nghĩa vụ cung cấp thông tin và hướng dẫn cách sử dụng theo quy định pháp luật

Bên bán có nghĩa vụ cung cấp cho bên mua thông tin cần thiết về tài sản mua bán và hướng dẫn cách sử dụng tài sản đó; nếu bên bán không thực hiện nghĩa vụ này thì bên mua có quyền yêu cầu bên bán phải thực hiện trong một thời hạn hợp lý; nếu bên bán vẫn không thực hiện làm cho bên mua không đạt được mục đích giao kết hợp đồng thì bên mua có quyền hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Đây là quy định thể hiện rõ nguyên tắc thiện chí và trung thực trong việc giao kết và thực hiện hợp đồng. Theo đó, bên bán không chỉ có nghĩa vụ chuyển giao tài sản mà còn phải cung cấp thông tin và hướng dẫn bên mua cách sử dụng để bảo đảm bên mua đạt được lợi ích cao nhất khi sử dụng tài sản. Nếu bên bán không thực hiện nghĩa vụ cung cấp thông tín và hướng dẫn cách sử dụng tài sản mua bán thì bên mua có quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ trong thời hạn hợp lý. Trường hợp bên bán cố tình không thực hiện nghĩa vụ này làm cho bên mua không đạt được mục đích giao kết hợp đồng thì bên mua có quyền hủy bỏ hợp đồng. Nếu bên bán cung cấp thông tin không đúng sự thật hoặc không hướng dẫn bên mua sử dụng tài sản đúng quy định mà gây thiệt hại thì bên bán phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

4. Bảo đảm quyền sở hữu của bên mua đối với tài sản mua bán 

- Bên bán có nghĩa vụ bảo đảm quyền sở hữu đối với tài sản đã bán cho bên mua không bị người thứ ba tranh chấp.

- Trường hợp tài sản bị người thứ ba tranh chấp thì bên bán phải đứng về phía bên mua để bảo vệ quyền lợi của bên mua; nếu người thứ ba có quyền sở hữu một phần hoặc toàn bộ tài sản mua bán thì bên mua có quyền hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại.

- Trường hợp bên mua biết hoặc phải biết tài sản mua bán thuộc sở hữu của người thứ ba mà vẫn mua thì phải trả lại tài sản cho chủ sở hữu và không có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Bên bán có nghĩa vụ chuyển quyền sở hữ tài sản cho bên mua đồng thời cũng phải chịu trách nhiệm về vấn đề này. Trong trường hợp quyền sở hữu đã được chuyển cho bên mua mà có người thứ ba tranh chấp với bên mua, thì bên bán phải chứng minh tài sản mà mình đã bán cho bên mua, đồng thời người thứ ba chứng minh được tài sản đó thuộc sở hữu một phần hoặc toàn bộ tài sản mua bán thì bên mua có quyền hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bên bán phải bồi thường thiệt hại. Đồng thời, nếu bên mua phải trả lại tài sản cho người thứ ba thì bên mua có quyền yêu cầu người thứ ba thanh toán chi phí hợp lý để làm tăng giá trị của tài sản ( bởi vì bên mua được coi là bên ngay tình)

Trường hợp bên mua biết hoặc bắt buộc phải biết tài sản đó thuộc sở hữu của người thứ ba mà vẫn mua, thì bên mua phải trả lại tài sản cho người thứ ba và không có quyền yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại đó. Đồng thời, bên mua cũng không có quyền yêu cầu người thứ ba thanh toán bất kỳ chi phí nào liên quan đến việc bảo quản cũng như làm tăng giá trị của tài sản (bởi vì bên mua được coi là người không ngay tình).

5. Bồi thường thiệt hại trong thời hạn bảo hành:

- Ngoài việc yêu cầu thực hiện các biện pháp bảo hành, bên mua có quyền yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại do khuyết tật về kỹ thuật của vật gây ra trong thời hạn bảo hành.

- Bên bán không phải bồi thường thiệt hại nếu chứng minh được thiệt hại xảy ra do lỗi của bên mua. Bên bán được giảm mức bồi thường thiệt hại nếu bên mua không áp dụng các biện pháp cần thiết mà khả năng cho phép nhằm ngăn chặn, hạn chế thiệt hại.

Trong trường hợp vật mua bán có khuyết tật thì ngoài việc yêu cầu bảo hành, bên mua còn có quyền yêu cầu bên bán phải bồi thường thiệt hại do khuyết tật về kỹ thuật của vật gây ra trong thời hạn bảo hành. Tuy nhiên, cũng giống như các trường hợp về bồi thường thiệt hại khác, bên mua muốn yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại thì phải chứng minh thiệt hại và các điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu đã có thiệt hại đối với bên mua và có đủ điều kiện để áp dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Trên đây là bài viết của Luật Minh Khuê về trả chậm và một số quy định về việc mua bán tài sản theo pháp luật. Trân trọng!