Cơ sở pháp lý căn cứ các quy định của Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định 88/2024/NĐ-CP có thể phân tích chi tiết như sau:

 

1. Các trường hợp đặc biệt được quy định trong Nghị định 88/2024/NĐ-CP

Căn cứ vào Điều 7 Nghị định 88/2024/NĐ-CP và Điều 92 Luật đất đai 2024 quy định như sau:  

- Đối với dự án đầu tư do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư phải thu hồi đất mà làm di chuyển cả cộng đồng dân cư, làm ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống, kinh tế, xã hội, truyền thống văn hóa của cộng đồng và cần có chính sách đặc thù về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì cần có chính sách đặc thù, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định chính sách đặc thù về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phù hợp với từng dự án và điều kiện thực tế của địa phương.

- Các trường hợp thu hồi đất do có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng bao gồm:

  • Đất ở trong khu vực bị ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa tính mạng con người; đất khác trong khu vực bị ô nhiễm môi trường không còn khả năng tiếp tục sử dụng theo mục đích đã xác định;
  • Đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người; đất khác bị sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác mà không còn khả năng tiếp tục sử dụng.

- Tổ chức được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê mà tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đã nộp có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước và tổ chức được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất thì không được bồi thường về đất nhưng được hỗ trợ bằng tiền nếu phải di dời đến cơ sở mới do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định; mức hỗ trợ tối đa không quá mức bồi thường về đất

- Nhà nước thu hồi đất của đơn vị vũ trang nhân dân đang sử dụng đất quy định tại điểm b khoản 3 Điều 92 của Luật Đất đai thì được bố trí vị trí mới hoặc chuyển đổi vị trí đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất quốc phòng, quy hoạch sử dụng đất an ninh hoặc quy định tại khoản 2 Điều 84 của Luật Đất đai.

Đơn vị vũ trang nhân dân bị thiệt hại về tài sản do Nhà nước giao quản lý, sử dụng và phải di dời đến cơ sở mới thì được bồi thường tài sản và được sử dụng tiền bồi thường tài sản để đầu tư tại cơ sở mới theo dự án, nhiệm vụ được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

 

2. Quy trình xác định và thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong các trường hợp đặc biệt

Căn cứ vào Điều 85 đến Điều 88 Luật đất đai 2024 quy định như sau:  

Bước 1: Trước khi ban hành quyết định thu hồi đất, cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải gửi văn bản thông báo thu hồi đất cho người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan (nếu có) biết chậm nhất là 90 ngày đối với đất nông nghiệp và 180 ngày đối với đất phi nông nghiệp.

Bước 2: Lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Bước 3: Ngay sau khi hết thời hạn niêm yết công khai, tổ chức lấy ý kiến về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo hình thức tổ chức họp trực tiếp với người dân trong khu vực có đất thu hồi trong 60 ngày. 

Bước 4: Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thu hồi đất quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Bước 5: Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền thu hồi đất ban hành quyết định thu hồi đất trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày:

+ Phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với trường hợp không phải bố trí tái định cư;

+ Người có đất thu hồi được bố trí tái định cư tại chỗ và đồng ý nhận tiền bồi thường chi phí tạm cư;

+ Người có đất thu hồi đã được cơ quan có thẩm quyền giao đất, bàn giao đất trên thực địa để tự xây dựng nhà ở tái định cư;

+ Người có đất thu hồi đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền bàn giao nhà ở tái định cư;

+ Người có đất thu hồi đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền bàn giao đất ở gắn liền với nhà ở tái định cư;

+ Người có đất thu hồi đồng ý và đã nhận tiền bồi thường để tự lo chỗ ở;

+ Người có đất thu hồi tự nguyện bàn giao đất cho Nhà nước và đã được bố trí tạm cư hoặc được chi trả kinh phí tạm cư.

 

3. Quyền lợi của người bị thu hồi đất trong các trường hợp đặc biệt

Luật đất đai 2024 quy định người bị thu hồi đất trong các trường hợp đặc biệt có quyền: 

Quyền được thông tin: Được cung cấp đầy đủ thông tin về quyết định thu hồi đất, phương án bồi thường.

Quyền khiếu nại: Được khiếu nại nếu không đồng ý với quyết định bồi thường.

Quyền được hỗ trợ: Được hỗ trợ về nhà ở, việc làm, sinh kế,... 

 

4. Thách thức và giải pháp

Thách thức: 

Việc xác định đối tượng và mức bồi thường trong một số trường hợp gặp khó khăn do sự đa dạng và phức tạp của các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của đất và tài sản. Điều này có thể dẫn đến tranh cãi và không hài lòng từ phía người dân.

Quá trình thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có thể kéo dài do nhiều lý do như thủ tục pháp lý phức tạp, không đồng bộ trong quản lý và thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ các bên liên quan.

Giải pháp:

Để giải quyết các thách thức này, cần hoàn thiện cơ sở pháp lý liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Việc này bao gồm rà soát và cập nhật các quy định, chính sách để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và dễ hiểu cho người dân.

Ngoài ra, cần tăng cường công tác thanh tra, giám sát quá trình thực hiện bồi thường. Điều này giúp đảm bảo việc thực thi các chính sách đúng theo quy định pháp luật và ngăn ngừa các hành vi thiếu trung thực, lạm dụng quyền lợi.

Nâng cao năng lực của cán bộ thực hiện là một giải pháp quan trọng khác. Đào tạo và bồi dưỡng cho cán bộ có liên quan để nâng cao kiến thức chuyên môn, kỹ năng quản lý, giải quyết tranh chấp và giao tiếp hiệu quả, đồng thời tăng cường năng lực xử lý các vấn đề pháp lý và kỹ thuật liên quan đến bồi thường.

Tóm lại, việc áp dụng các giải pháp như hoàn thiện pháp luật, tăng cường giám sát và nâng cao năng lực cán bộ sẽ giúp giải quyết các thách thức trong quá trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư một cách hiệu quả và minh bạch, đồng thời tăng cường sự tin tưởng và hài lòng từ phía người dân.

Việc nắm rõ các trường hợp đặc biệt không thể bỏ qua trong quá trình bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Việc hiểu rõ các quy định này là cực kỳ quan trọng để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân trong các tình huống phức tạp và đa dạng.

Để đảm bảo được điều này, khuyến nghị cho người dân là nên tìm hiểu kỹ các quy định của pháp luật liên quan và khi có vướng mắc, nên tham khảo ý kiến của luật sư hoặc các cơ quan có thẩm quyền để được hỗ trợ và tư vấn cụ thể. Điều này không chỉ giúp họ tự bảo vệ quyền lợi một cách chính đáng mà còn hỗ trợ quá trình thực hiện các quy định pháp luật một cách hiệu quả và công bằng.

Bài viết liên quan:

Nếu quý khách hàng còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật đất đai trực tuyến qua tổng đài: 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc. Xin trân trọng cảm ơn!