Cấu trúc và nguyên tắc xây dựng tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia?

1. Cấu trúc của tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia của một nghề

Tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia đặt ra những yêu cầu cụ thể về sự hiểu biết chuyên sâu, kỹ năng thực hành và khả năng linh hoạt trong việc áp dụng kiến thức. Điều này nhằm đảm bảo rằng người lao động không chỉ có kiến thức vững về lý thuyết mà còn có khả năng ứng dụng linh hoạt vào bối cảnh công việc cụ thể. Tiêu chuẩn này được quy định theo từng cấp độ kỹ năng cho từng nghề, nhằm đáp ứng đúng với các quy định được miêu tả trong khoản 3 của Điều 3 Luật Việc làm năm 2013.

Việc này không chỉ tạo ra một khung pháp lý chặt chẽ mà còn đảm bảo rằng người lao động có thể thích ứng và phát triển kỹ năng của mình theo cách mà nói lên độ chín chắn và chuyên nghiệp của họ trong lĩnh vực công việc cụ thể. Điều này giúp tăng cường sự hiệu quả và đồng đều hóa chất lượng lao động trên quy mô quốc gia, thúc đẩy sự phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng lao động.

Theo quy định tại Điều 6 Thông tư 56/2015/TT-BLĐTBXH thì cấu trúc tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia của một nghề bao gồm: 

- Mô tả về phạm vi bao phủ của nghề không chỉ giới thiệu về lĩnh vực tổng thể mà còn chi tiết về các vị trí công việc cụ thể và nhiệm vụ quan trọng cần thực hiện trong các tình huống thực tế. Trong phạm vi này, không chỉ xem xét toàn diện về lĩnh vực nghề mà còn phân tích chi tiết từng vị trí công việc. Các vị trí này không chỉ là những điểm nổi bật trong ngành mà còn là những yếu tố quan trọng xác định sự thành công của mỗi cá nhân và tổ chức hoạt động trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó, việc làm nổi bật các công việc chính trong các bối cảnh áp dụng giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự phức tạp và đa dạng của công việc trong nghề. Điều này không chỉ giúp định rõ vai trò của từng cá nhân mà còn thúc đẩy sự hiểu biết về mức độ chuyên sâu và đa chiều của ngành nghề.

- Các năng lực cần thiết cho một ngành nghề được phân chia thành ba nhóm chính: 

+ Năng lực cơ bản bao gồm những kỹ năng quan trọng và áp dụng rộng rãi trong môi trường làm việc, không giới hạn cho một ngành nghề cụ thể. Đây có thể là các kỹ năng giao tiếp, tư duy và giải quyết vấn đề, cũng như quản lý thời gian.

+ Năng lực chung tập trung vào những kỹ năng bắt buộc cần có khi làm việc trong một ngành công nghiệp cụ thể. Điều này có thể bao gồm quản lý dự án, làm việc nhóm và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp.

+ Năng lực chuyên môn là nhóm năng lực chính và chuyên sâu, liên quan trực tiếp đến yêu cầu cụ thể của ngành nghề. Điều này có thể bao gồm kỹ năng kỹ thuật, quản lý rủi ro, và sáng tạo, phản ánh đúng sự chuyên môn và chất lượng trong công việc. Sự cân đối giữa ba nhóm năng lực này giúp xây dựng một hệ thống kỹ năng đồng bộ và đa chiều, làm tăng cường khả năng thành công của người làm việc trong ngành nghề.

- Mỗi đơn vị năng lực trong danh mục đòi hỏi một sự hiểu rõ sâu sắc và chi tiết về các yếu tố quan trọng của nó. Dưới đây là một phân tích chi tiết cho mỗi đơn vị năng lực:

+ Đơn vị năng lực: Mô tả chi tiết về các thành phần cụ thể của đơn vị năng lực. Xác định mức độ thực hiện và các tiêu chí đo lường, tính toán để đánh giá kết quả. Đảm bảo rõ ràng về cách xác định và đo lường sự thành công.

+ Các kỹ năng quan trọng và kiến thức thiết yếu: Liệt kê kỹ năng cần thiết để thực hiện đơn vị năng lực một cách hiệu quả. Mô tả kiến thức cụ thể mà người thực hiện cần sở hữu. Nếu có, đề cập đến nguồn lực hoặc giải pháp thay thế để đạt được kết quả tốt nhất.

+ Điều kiện thực hiện: Mô tả rõ ràng về điều kiện và thông số cụ thể liên quan đến việc áp dụng năng lực. Xác định loại công việc, nguồn lực, dịch vụ mà đơn vị năng lực có thể ứng dụng.

+ Hướng dẫn đánh giá: Xác định bối cảnh và phương pháp đánh giá để đảm bảo tính công bằng và đáng tin cậy. Đưa ra các bằng chứng hỗ trợ cho việc đánh giá sự đạt tiêu chuẩn của đơn vị năng lực. Sử dụng định dạng cấu trúc theo mẫu tại Phụ lục 01, Thông tư 56/2015/TT-BLĐTBXH để làm căn cứ cho quá trình đánh giá.

2. Nguyên tắc xây dựng tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia

Tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia cho mọi ngành nghề cần tuân thủ các nguyên tắc quy định tại Điều 4 của Thông tư 56/2015/TT-BLĐTBXH theo những hướng dẫn chi tiết sau đây:

- Phân cấp theo bậc trình độ kỹ năng nghề và khung trình độ quốc gia: Tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia phải được xây dựng tương ứng với từng bậc trình độ kỹ năng nghề cho từng ngành nghề. Điều này liên quan đến việc tuân thủ khung trình độ kỹ năng nghề quốc gia theo quy định tại Điều 32 Luật Việc làm 2013. Điều này không chỉ đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp mà còn tạo ra một hệ thống đánh giá kỹ năng đa dạng và chính xác.

- Độ phức tạp phụ thuộc vào số lượng bậc trình độ: Số lượng bậc trình độ kỹ năng nghề cần phải đề xuất trong tiêu chuẩn phải phản ánh đúng mức độ phức tạp của từng ngành nghề. Việc này giúp tạo ra một hệ thống đánh giá linh hoạt và công bằng, đồng thời đáp ứng đúng với yêu cầu đa dạng của thị trường lao động.

- Cấu trúc thống nhất và tuân thủ quy trình: Tiêu chuẩn cần được xây dựng với định dạng về cấu trúc thống nhất và tuân thủ quy trình quy định tại Thông tư 56/2015/TT-BLĐTBXH. Điều này đảm bảo tính nhất quán và dễ áp dụng, giúp quá trình đánh giá và đào tạo trở nên hiệu quả và linh hoạt.

- Phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế: Tiêu chuẩn kỹ năng nghề cần đáp ứng tiêu chí và tiêu chuẩn tham chiếu của ASEAN và cộng đồng quốc tế. Điều này không chỉ thể hiện cam kết với quốc tế mà còn đảm bảo sự phù hợp và cạnh tranh của lao động Việt Nam trong môi trường kinh doanh quốc tế.

3. Quy định về khung trình độ kỹ năng nghề quốc gia 

* Bậc 1 của hệ thống kỹ năng nghề là giai đoạn mà người lao động thực hiện những công việc cơ bản và lặp lại trong một bối cảnh cố định.  Đảm nhận các nhiệm vụ cơ bản, đơn giản và có tính lặp lại trong môi trường công việc cố định. Thực hiện các bước cụ thể theo hướng dẫn để đạt được kết quả mong muốn. Nắm vững kiến thức cơ bản về chuyên môn.

Hiểu biết về các hoạt động cụ thể của nghề trong phạm vi hẹp và một số lĩnh vực nhất định. Áp dụng kiến thức và hiểu biết để thực hiện công việc theo chỉ dẫn. Tiếp nhận, ghi chép và chuyển tải thông tin theo yêu cầu công việc. Tham gia làm việc theo tổ, nhóm, hỗ trợ đồng đội khi cần thiết. Chịu trách nhiệm một phần đối với kết quả công việc và sản phẩm cuối cùng.

* Bậc 2 của hệ thống kỹ năng nghề đánh dấu sự tiến bộ, nơi người lao động không chỉ thực hiện công việc thông thường mà còn đảm nhận những nhiệm vụ phức tạp hơn trong một loạt các tình huống. Độc lập thực hiện công việc thông thường và một số công việc phức tạp. Xử lý tình huống khó khăn và yêu cầu sự chuyên môn. Nắm vững kiến thức chuyên môn ở mức độ cao.

Hiểu biết về hoạt động của nghề ở phạm vi rộng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Áp dụng kiến thức và hiểu biết để đưa ra giải pháp cho các vấn đề kỹ thuật phức tạp. Suy xét, phán đoán và giải thích thông tin một cách có trách nhiệm. Tự chủ trong làm việc, có khả năng làm việc độc lập và đồng thời tham gia vào các dự án nhóm. Chịu trách nhiệm chủ yếu đối với kết quả công việc và sản phẩm cuối cùng. Đóng góp tích cực vào quá trình làm việc nhóm, thúc đẩy sự đồng thuận và hiệu suất.

* Bậc 3 là giai đoạn cao cấp trong sự phát triển nghề nghiệp, nơi người lao động không chỉ thực hiện phần lớn các công việc phức tạp mà còn đối mặt với nhiều sự lựa chọn trong các tình huống đa dạng.

Đảm nhận trách nhiệm lớn trong việc thực hiện công việc phức tạp và đối mặt với nhiều sự lựa chọn trong các tình huống đa dạng. Hiểu rõ các khía cạnh phức tạp và yêu cầu đa dạng của công việc. Nắm vững kiến thức chuyên môn ở mức độ cao, bao gồm cả kiến thức cơ bản về nguyên lý và lý thuyết. Hiểu biết rộng về các hoạt động của nghề trong nhiều lĩnh vực và có khả năng vận dụng để đưa ra giải pháp chuyên sâu.

Nhận biết, phân tích và đánh giá thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Tự chủ, làm việc độc lập và có khả năng hướng dẫn người khác trong tổ nhóm khi thực hiện công việc. Xử lý và giải quyết hiệu quả các vấn đề kỹ thuật phức tạp. Chịu trách nhiệm đối với kết quả công việc và sản phẩm theo tiêu chuẩn cao. Đồng thời, chịu một phần trách nhiệm đối với kết quả công việc, sản phẩm của đồng đội trong tổ, nhóm làm việc.

* Bậc 4 đại diện cho sự chuyên nghiệp, nơi người lao động không chỉ thực hiện hầu hết các công việc phức tạp mà còn đối mặt với nhiều sự lựa chọn trong vô số tình huống. Chủ động thực hiện hầu hết các công việc phức tạp và đối mặt với nhiều sự lựa chọn trong môi trường làm việc đa dạng. Nắm vững kiến thức chuyên môn sâu, bao gồm cả nguyên lý và lý thuyết. Hiểu biết sâu rộng về các hoạt động của nghề trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Phân tích, đánh giá thông tin từ nhiều nguồn và sử dụng kết quả để đưa ra ý kiến, kiến nghị cho mục đích quản lý và nghiên cứu. Làm việc độc lập và tự chủ cao, có khả năng quản lý và điều hành tổ, nhóm trong quá trình thực hiện công việc. Tự chịu trách nhiệm đối với kết quả công việc và sản phẩm theo tiêu chuẩn cao. Đồng thời, chịu trách nhiệm đối với kết quả công việc và sản phẩm của đồng đội trong tổ, nhóm làm việc.

* Bậc 5 đại diện cho chuyên môn và sự đóng góp xuất sắc, nơi người lao động không chỉ thực hiện các công việc phức tạp mà còn đối mặt với nhiều sự lựa chọn trong mọi tình huống. 

Chủ động thực hiện mọi công việc phức tạp và đối mặt với nhiều sự lựa chọn trong mọi tình huống công việc. Nắm vững kiến thức chuyên môn sâu và rộng về nguyên lý, lý thuyết, và hoạt động của nghề trong nhiều lĩnh vực. Sở hữu kỹ năng phân tích, suy xét, chẩn đoán, và thiết kế để đưa ra giải pháp cho các vấn đề kỹ thuật phức tạp và yêu cầu của quản lý. Phân tích và đánh giá thông tin, tổng quát hóa để đưa ra quan điểm và sáng kiến. Làm việc độc lập và tự chủ cao, có khả năng quản lý và điều hành tổ, nhóm trong quá trình thực hiện công việc.

Tự chịu trách nhiệm đối với kết quả công việc và sản phẩm theo tiêu chuẩn cao. Chịu trách nhiệm đối với kết quả công việc và sản phẩm của tổ, nhóm, đảm bảo đáp ứng thông số kỹ thuật và tiêu chuẩn quy định. Góp phần đặt ra các quan điểm và giải pháp độc đáo, đóng góp vào sự phát triển của ngành nghề. Liên tục nâng cao kiến thức mở rộng và đổi mới trong lĩnh vực chuyên môn.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Điều kiện cấp giấy chứng nhận hoạt động đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.