Công dân có quyền và nghĩa vụ gì trong thực hiện dân chủ ở cơ sở?

1. Quyền của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở

Theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 2 của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở năm 2022, cơ sở được định nghĩa bao gồm xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã) và cộng đồng dân cư trên địa bàn cấp xã; các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập (gọi chung là cơ quan, đơn vị); cũng như các tổ chức có sử dụng lao động. Thực hiện dân chủ ở cơ sở được hiểu là một phương thức nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Điều này đảm bảo rằng công dân, cán bộ, công chức, viên chức, và người lao động có thể tiếp cận thông tin, thể hiện ý chí, nguyện vọng và chính kiến của mình thông qua các hoạt động thảo luận, tham gia ý kiến, quyết định, cũng như kiểm tra và giám sát các vấn đề tại cơ sở. Tất cả các hoạt động này đều phải tuân thủ theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

Theo quy định tại Điều 5 của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở năm 2022, quyền của công dân trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở được quy định rất rõ ràng và cụ thể. Trước tiên, công dân có quyền được công khai thông tin và yêu cầu cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời theo quy định của pháp luật. Điều này đảm bảo rằng mọi thông tin liên quan đến các vấn đề ở cơ sở đều phải được thông báo một cách minh bạch và chính xác.

Ngoài ra, công dân còn có quyền đề xuất sáng kiến, tham gia ý kiến, bàn bạc và quyết định đối với các nội dung liên quan đến thực hiện dân chủ ở cơ sở. Quyền này được thực hiện theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở và các quy định pháp luật khác có liên quan, giúp công dân có cơ hội trực tiếp tham gia vào quá trình quản lý và quyết định các vấn đề ở cơ sở.

Bên cạnh đó, công dân còn có quyền kiểm tra, giám sát, kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo và khởi kiện đối với các quyết định hoặc hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở. Điều này cho phép công dân có thể can thiệp và yêu cầu các cơ quan chức năng xử lý những vi phạm liên quan đến thực hiện dân chủ ở cơ sở một cách hợp pháp và hiệu quả.

Cuối cùng, công dân có quyền được công nhận, tôn trọng, bảo vệ và đảm bảo quyền lợi hợp pháp trong quá trình thực hiện dân chủ ở cơ sở theo quy định của pháp luật. Quyền này đảm bảo rằng quyền lợi và lợi ích hợp pháp của công dân sẽ được bảo vệ và duy trì trong mọi hoạt động liên quan đến dân chủ cơ sở.

Theo Điều 7 của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở năm 2022, công dân được hưởng một loạt các quyền quan trọng nhằm bảo vệ và nâng cao cuộc sống của mình trong cộng đồng và xã hội. Cụ thể, công dân được Nhà nước và pháp luật công nhận, tôn trọng, bảo vệ và đảm bảo thực hiện quyền con người cũng như quyền công dân về các lĩnh vực chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội. Điều này đồng nghĩa với việc các quyền cơ bản của công dân sẽ được bảo vệ và thực hiện đầy đủ theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở và các quy định pháp luật liên quan.

Ngoài ra, công dân có quyền được thông tin đầy đủ và kịp thời về các quyền và lợi ích hợp pháp, các chính sách an sinh xã hội, và phúc lợi xã hội. Điều này bao gồm việc nắm rõ các quyết định và chính sách từ chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị và tổ chức nơi mình cư trú, công tác và làm việc. Thông tin minh bạch và kịp thời giúp công dân nắm bắt được quyền lợi của mình và cách thức để hưởng thụ chúng một cách hiệu quả.

Công dân cũng được thụ hưởng thành quả từ các hoạt động đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội, các chế độ an sinh xã hội, cũng như sự an toàn và ổn định của đất nước, địa phương, cơ quan và đơn vị nơi mình sống và làm việc. Sự phát triển và ổn định của xã hội sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến đời sống của công dân, vì vậy việc bảo đảm quyền lợi trong các lĩnh vực này là rất quan trọng.

Cuối cùng, công dân được tạo điều kiện để tham gia vào các hoạt động học tập, công tác, lao động, sản xuất và kinh doanh, từ đó cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của bản thân, gia đình và cộng đồng. Quyền này không chỉ giúp công dân phát triển cá nhân mà còn góp phần vào sự phát triển chung của xã hội.

2. Nghĩa vụ của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở

Theo Điều 6 của Luật Thực hiện dân chủ cơ sở năm 2022, công dân có một số nghĩa vụ quan trọng trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở, nhằm đảm bảo sự phối hợp hiệu quả và tôn trọng lẫn nhau trong cộng đồng. Trước hết, công dân phải tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến thực hiện dân chủ ở cơ sở. Điều này đảm bảo rằng mọi hoạt động và sự tham gia của công dân đều được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật, góp phần duy trì trật tự và hiệu quả trong việc quản lý và tổ chức các vấn đề tại cơ sở.

Công dân cũng có nghĩa vụ tham gia ý kiến về các nội dung được đưa ra để lấy ý kiến ở cơ sở, theo quy định của Luật này và các quy định pháp luật khác có liên quan. Việc tham gia ý kiến giúp đảm bảo rằng các quyết định và chính sách được đưa ra đều có sự đóng góp từ các thành viên trong cộng đồng, từ đó phản ánh chính xác hơn nhu cầu và mong muốn của mọi người.

Bên cạnh đó, công dân cần chấp hành các quyết định của cộng đồng dân cư, chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị, và tổ chức có sử dụng lao động. Điều này không chỉ thể hiện tinh thần trách nhiệm mà còn góp phần vào việc thực hiện các quyết định chung một cách hiệu quả.

Công dân cũng cần kịp thời kiến nghị, phản ánh và tố cáo đến các cơ quan có thẩm quyền khi phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thực hiện dân chủ ở cơ sở. Việc này giúp ngăn chặn và xử lý kịp thời các vi phạm, bảo vệ quyền lợi của cộng đồng và duy trì tính công bằng trong quản lý và thực hiện dân chủ.

Cuối cùng, công dân phải tôn trọng và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, lợi ích của Nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân khác. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn trọng pháp luật mà còn giúp xây dựng một môi trường sống và làm việc hòa bình và ổn định.

Như vậy, trong khi công dân được hưởng quyền tham gia ý kiến, giám sát và kiểm tra các vấn đề liên quan đến lợi ích của mình và cộng đồng, đồng thời có quyền thông tin, thụ hưởng thành quả từ sự phát triển kinh tế - xã hội, chế độ an sinh xã hội và sự an toàn của đất nước, thì công dân cũng có những nghĩa vụ quan trọng như tuân thủ pháp luật, tham gia đóng góp ý kiến và chấp hành các quyết định chung. Những quyền và nghĩa vụ này tạo thành hành lang pháp lý quan trọng, thúc đẩy dân chủ cơ sở và xác định rõ trách nhiệm của công dân trong việc xây dựng và duy trì sự công bằng và hiệu quả trong cộng đồng.

3. Các hình thức thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân

Hiện nay, các hình thức thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở được quy định đa dạng và phong phú, nhằm đảm bảo sự tham gia của người dân vào các vấn đề chung của cộng đồng và xã hội. Các hình thức này bao gồm:

- Tham gia ý kiến và thảo luận: Công dân có thể tham gia ý kiến trong các cuộc họp cộng đồng, hội nghị, hoặc các buổi thảo luận do chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị tổ chức. Đây là hình thức cơ bản nhất để công dân bày tỏ quan điểm, nguyện vọng và đề xuất giải pháp cho các vấn đề tại cơ sở.

- Bỏ phiếu và bầu cử: Công dân thực hiện quyền bầu cử và bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử, trưng cầu ý dân hoặc các quyết định quan trọng liên quan đến cộng đồng. Điều này giúp công dân có cơ hội trực tiếp ảnh hưởng đến các quyết định quản lý và lãnh đạo tại địa phương.

- Kiểm tra và giám sát: Công dân có thể tham gia các hoạt động giám sát việc thực hiện các chính sách, dự án và quyết định của các cơ quan, tổ chức. Họ cũng có thể kiểm tra các hoạt động của chính quyền và các tổ chức khác để đảm bảo rằng các hoạt động này tuân thủ quy định pháp luật và phục vụ tốt nhất cho lợi ích cộng đồng.

- Kiến nghị, phản ánh, khiếu nại và tố cáo: Công dân có quyền gửi kiến nghị, phản ánh, khiếu nại hoặc tố cáo đến các cơ quan chức năng khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật hoặc khi các quyền lợi của mình bị xâm phạm. Đây là cách để công dân bảo vệ quyền lợi của mình và duy trì tính công bằng trong cộng đồng.

- Tham gia các tổ chức và hoạt động cộng đồng: Công dân có thể tham gia vào các tổ chức xã hội, tổ chức cộng đồng, các hội đoàn hoặc các nhóm lợi ích. Tham gia các hoạt động này giúp công dân đóng góp vào các hoạt động chung và đồng thời thể hiện quan điểm và ý kiến của mình trong các vấn đề xã hội.

- Thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm: Công dân cần tuân thủ các quy định pháp luật, thực hiện nghĩa vụ đóng góp ý kiến, chấp hành các quyết định chung và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Việc này không chỉ giúp duy trì sự ổn định trong cộng đồng mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm và tôn trọng pháp luật.

- Được thông tin và tiếp cận tài liệu: Công dân có quyền được thông tin đầy đủ, kịp thời về các chính sách, kế hoạch và quyết định của chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị. Họ có thể yêu cầu và tiếp cận các tài liệu liên quan để nắm bắt thông tin và tham gia vào các quyết định có ảnh hưởng đến mình và cộng đồng.

Những hình thức này không chỉ giúp công dân thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình một cách hiệu quả mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển dân chủ và sự công bằng trong quản lý và tổ chức các vấn đề ở cơ sở.

Xem thêm bài viết: Mẫu Quy chế dân chủ cơ sở tại nơi làm việc theo Hướng dẫn 41/HD-TLĐ

Khi quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn.