Đào được cổ vật có được sở hữu cổ vật không?

1. Hiểu thế nào về cổ vật?

Cổ vật là khái niệm được định nghĩa trong Luật di sản văn hóa năm 2001, chính xác là trong khoản 6 Điều 4 của luật này. Theo đó, cổ vật là một hiện vật có giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học, được lưu truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đặc điểm quan trọng của cổ vật là nó phải có từ một trăm năm tuổi trở lên để được xem xét và xác định là một cổ vật theo quy định.

Định nghĩa này cho thấy cổ vật không chỉ là những đồ vật cổ xưa mà còn phải mang theo mình giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa và khoa học. Nó không chỉ là vật phẩm có tuổi đời lâu dài mà còn phản ánh sự phát triển, văn minh và di sản của một cộng đồng, quốc gia hoặc vùng lãnh thổ.

Với quy định về độ tuổi tối thiểu là một trăm năm, điều này nhấn mạnh sự cổ xưa và quý giá của cổ vật, đồng thời cũng bảo vệ chúng khỏi sự lạm dụng và mất mát do thời gian. Luật di sản văn hóa đặt ra các quy định nhằm bảo vệ và thúc đẩy giữ gìn, bảo tồn những di tích văn hóa quan trọng và quý báu trong cộng đồng, làm nổi bật vai trò của cổ vật trong việc duy trì và phát triển bản sắc văn hóa của xã hội

2. Người đào được cổ vật có được sở hữu cổ vật không?

Theo quy định tại Điều 229 Bộ luật Dân sự 2015, việc xác lập quyền sở hữu đối với tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp mang theo một số điều khoản quan trọng. Người phát hiện tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm có trách nhiệm thông báo hoặc trả lại ngay cho chủ sở hữu của tài sản này.

Trong trường hợp không biết ai là chủ sở hữu, người phát hiện phải thông báo hoặc giao nộp cho Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật.

Nếu tài sản được tìm thấy mà không xác định được chủ sở hữu, sau khi trừ chi phí tìm kiếm, bảo quản, quyền sở hữu đối với tài sản này được xác định như sau:

- Nếu tài sản thuộc di tích lịch sử - văn hóa theo quy định của Luật di sản văn hóa, thì nó thuộc sở hữu của Nhà nước. Người tìm thấy tài sản này sẽ được hưởng một khoản tiền thưởng theo quy định của pháp luật.

- Nếu tài sản không thuộc di tích lịch sử - văn hóa và có giá trị nhỏ hơn hoặc bằng mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, thì nó thuộc sở hữu của người tìm thấy. Trong trường hợp giá trị lớn hơn, người tìm thấy sẽ được hưởng giá trị bằng mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định và 50% giá trị của phần vượt quá mười lần mức lương cơ sở, phần còn lại sẽ thuộc về Nhà nước.

Điều này bảo đảm rằng người phát hiện được đền bù đúng mức và cung cấp động lực để bảo tồn và báo cáo về tài sản có giá trị. Đồng thời, Khoản 3 Điều 4 Luật Di sản văn hóa 2001 xác định di tích lịch sử - văn hóa là những công trình, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.

Nếu người đào được một vật, xử lý sẽ tùy thuộc vào loại vật đó:

- Nếu vật là cổ vật thuộc di tích lịch sử - văn hóa, người đào sẽ được thưởng một khoản tiền nhất định nhưng không được sở hữu cổ vật đó.

- Nếu vật không phải là cổ vật thuộc di tích lịch sử - văn hóa, quyết định sở hữu vật đó sẽ phụ thuộc vào giá trị của nó, như mô tả ở trên

3. Đào được cổ vật phải thông báo cho cơ quan nào?

Phát hiện cổ vật là một sự kiện quan trọng và mang ý nghĩa lớn đối với bảo tồn và khám phá di sản văn hóa. Theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định 98/2010/NĐ-CP về tiếp nhận, quản lý di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, khi mọi di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia được phát hiện ở mọi vùng đất liền, hải đảo, vùng nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa, chúng đều thuộc sở hữu của Nhà nước theo quy định của pháp luật về dân sự. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn và bảo vệ di sản văn hóa quốc gia.

Ngoài ra, Điều 229 của Bộ luật Dân sự 2015 cung cấp hướng dẫn chi tiết hơn về việc xác lập quyền sở hữu đối với tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm. Người phát hiện tài sản này có trách nhiệm thông báo hoặc trả lại ngay cho chủ sở hữu. Trong trường hợp không biết ai là chủ sở hữu, họ phải thông báo hoặc giao nộp cho cơ quan chính quyền địa phương theo quy định của pháp luật.

Điều quan trọng là, sau khi tài sản được tìm thấy và không xác định được ai là chủ sở hữu, quyền sở hữu đối với tài sản này sẽ được xác định dựa trên giá trị và tính chất của nó. Trong trường hợp tài sản thuộc di tích lịch sử - văn hóa, nó sẽ thuộc về Nhà nước và người tìm thấy sẽ được thưởng một khoản tiền thưởng theo quy định của pháp luật. Nếu tài sản không thuộc di tích lịch sử - văn hóa và có giá trị nhỏ hơn hoặc bằng mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, thì nó sẽ thuộc sở hữu của người tìm thấy. Trong trường hợp giá trị lớn hơn, người tìm thấy sẽ được hưởng một phần giá trị và phần còn lại sẽ thuộc về Nhà nước.

Do đó, với việc phát hiện vàng nồi đồng và vài đồng tiền cổ, cần phải có trách nhiệm thông báo ngay cho cơ quan chính quyền địa phương để thực hiện các bước xử lý, bảo vệ và báo cáo về cổ vật này theo quy định của pháp luật. Điều này là để đảm bảo tài sản quý giá này được bảo tồn, nghiên cứu, và trở thành phần quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển di sản văn hóa của đất nước

4. Xử phạt khi không khai báo cổ vật đào được cho cơ quan có thẩm quyền

Trong trường hợp người đào được cổ vật không tiến hành khai báo với chính quyền địa phương về việc phát hiện cổ vật trong quá trình xây nhà, hậu quả pháp lý có thể đối mặt với những hình phạt nặng nề. Thứ nhất, theo Điều 25 của Nghị định 38/2021/NĐ-CP, có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Điều này là do anh vi phạm quy định về thông báo, giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia được phát hiện.

Nếu là tổ chức, mức phạt tiền áp dụng đối với anh ta sẽ là gấp đôi so với mức phạt đối với cá nhân, theo quy định tại khoản 2 Điều 5 Nghị định 38/2021/NĐ-CP. Điều này nhấn mạnh sự nghiêm túc của hành vi vi phạm và tăng cường trách nhiệm của tổ chức trong việc bảo tồn và báo cáo về cổ vật.

Thứ hai, hậu quả pháp lý có thể còn nặng nề hơn khi bị xử lý theo hình phạt hình sự. Theo Điều 176 Bộ luật Hình sự 2015, anh ta có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với tội "chiếm giữ trái phép tài sản". Nếu giá trị của cổ vật phát hiện không trả lại hoặc không giao nộp vượt quá 10.000.000 đồng, có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Nếu giá trị vượt quá 200.000.000 đồng hoặc là bảo vật quốc gia, hình phạt tù có thể lên đến 05 năm.

Do đó, với những hậu quả nặng nề như vậy, khi đào được cổ vật nên chủ động, trung thực và ngay lập tức thông báo với cơ quan chính quyền địa phương về việc phát hiện cổ vật để tránh mọi rủi ro pháp lý. Điều này không chỉ là trách nhiệm của anh đối với di sản văn hóa quốc gia mà còn giúp bảo vệ quyền và lợi ích cá nhân của anh trước pháp luật

Bài viết liên quan: Đào được cổ vật có phải giao nộp cho chính quyền ?

Nội dung trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Trường hợp nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 19006162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.

Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được thông tin sớm nhất! Rất mong nhận được sự hợp tác và tin tưởng của quý khách! Luật Minh Khuê xin trân trọng cảm ơn quý khách hàng!