Mục lục bài viết
1. Sửa đổi, bổ sung Điều 146 của Bộ luật Tố tụng hình sự về tố giác tội phạm
Quy định hiện hành tại Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015: Công an phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền. Công an xã có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, lấy lời khai ban đầu và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.
Đề xuất sửa đổi: Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.
Có thể thấy, việc điều chỉnh và bổ sung các điều khoản trong Điều 146, nhằm mở rộng nhiệm vụ của Công an xã trong việc tiếp nhận và xử lý thông tin đối với tố giác và báo cáo về tội phạm, được xem là một bước đi cần thiết và thích hợp với cấu trúc tổ chức và hoạt động của lực lượng Công an nhân dân, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tế hiện nay. Theo quy định của năm 2018, Công an xã đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tổ chức và máy móc của Công an nhân dân, đặc biệt là trong việc thực hiện chức năng quản lý an ninh trật tự và đấu tranh phòng, chống tội phạm. Đây là đơn vị thường trực và gần gũi nhất với cộng đồng, đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận thông tin, tố giác từ nhân dân. Công an xã nhanh chóng và đúng thời điểm xuất hiện khi có các sự kiện liên quan đến an ninh trật tự; triển khai các biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn tội phạm cũng như hậu quả của chúng; thực hiện các hoạt động có thẩm quyền để bảo vệ hiện trường, chứng cứ, và hợp tác trong việc truy bắt thủ phạm.
2. Sửa đổi, bổ sung các Điều 148, 229, 247 Bộ luật Tố tụng hình sự liên quan đến tạm đình chỉ
Bổ sung điểm c vào sau điểm b khoản 1 Điều 148 của BLTTHS
Bản dự thảo đề xuất sửa đổi và bổ sung khoản 1 Điều 148 của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) với mục tiêu thêm vào cơ sở tạm đình chỉ quyết định giải quyết tố giác, thông tin báo cáo về tội phạm, và đề xuất khởi tố vì những lý do bất khả kháng như thiên tai hoặc dịch bệnh mà cơ quan có thẩm quyền giải quyết không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án; cụ thể: Điều 148. Tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố: 1. Hết thời hạn quy định tại Điều 147 của Bộ luật này, cơ quan có thẩm quyền giải quyết quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố khi thuộc một trong các trường hợp: ...c) Vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án.
Bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 229 BLTTHS
Đề xuất bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 229 theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà không thể kết thúc điều tra nhưng đã hết thời hạn điều tra như sau: Điều 229. Tạm đình chỉ điều tra 1. Cơ quan điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra khi thuộc một trong các trường hợp: ...d) Khi không thể kết thúc điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn điều tra.
Bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 247 BLTTHS
Đề xuất bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 247 theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ vụ án hình sự vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh mà không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố như sau: Điều 247. Tạm đình chỉ vụ án 1. Viện kiểm sát quyết định tạm đình chỉ vụ án trong các trường hợp: …d) Khi không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố vì lý do bất kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố.
Sự điều chỉnh và bổ sung tại các điều khoản trên của BLTTHS được đề xuất nhằm giải quyết những khó khăn và vướng mắc cấp bách xuất phát từ thực tế hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh xảy ra những tình huống thiên tai lụt lịch sử tại một số địa phương gần đây và sự phức tạp của đại dịch Covid-19. Việc khởi tố, điều tra, và truy tố các vụ án hình sự đang gặp khó khăn và bị trì hoãn do không thể thực hiện đầy đủ các hoạt động tố tụng. Nhiều vụ án đã phải gia hạn thời hạn giải quyết, tuy nhiên, vẫn có khả năng không thể hoàn thành hồ sơ hoặc thực hiện đầy đủ các thủ tục tố tụng trong thời hạn luật định. Theo quy định của pháp luật, nếu trong giai đoạn điều tra hết thời hạn mà không thể hoàn thiện hồ sơ và thực hiện đầy đủ các hoạt động tố tụng để chứng minh tội phạm, thì cần phải đình chỉ điều tra. Điều này có thể dẫn đến bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, đồng thời tăng nguy cơ phải xem xét trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và thậm chí xử lý trách nhiệm hình sự đối với người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và giảm sút lòng tin từ phía Nhân dân, mặc dù nguyên nhân không phải là do lỗi chủ quan từ phía các cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Việc thêm vào cơ sở tạm đình chỉ này đã tạo ra một cơ sở pháp lý để giải quyết hiệu quả những khó khăn và vướng mắc. Đồng thời, điều này cung cấp một bảo đảm tốt hơn cho quyền lợi của con người và công dân trong các tình huống này. Trong trường hợp không thể thực hiện các hoạt động giải quyết vụ án hoặc sự kiện, cơ quan có cơ sở pháp luật để quyết định tạm đình chỉ tố tụng, không tiếp tục áp dụng các biện pháp ngăn chặn hoặc biện pháp cưỡng chế đối với người bị buộc tội. Điều này tạo ra một cơ chế tố tụng để các cơ quan có thể tiếp tục theo dõi và quản lý vụ án hoặc sự kiện đã tạm đình chỉ theo quy định của pháp luật.
3. Điều 155, 157 về vụ án xâm phạm quyền sở hữu Bộ luật Tố tụng hình sự cần sửa đổi
Bỏ cụm từ “và 226”; thay thế dấu “,” trước số “156” bằng từ “và” tại khoản 1 Điều 155 BLTTHS
Đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 155 theo hướng bãi bỏ nội dung dẫn chiếu tới Điều 226 của BLHS để cho phép cơ quan tố tụng có thẩm quyền có thể khởi tố vụ án hình sự hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với cả nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý mà không cần có yêu cầu khởi tố của bị hại như sau: 1. Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 của Bộ Luật hình sự khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.
Bỏ cụm từ “và 226”; thay thế dấu “,” trước số “156” bằng từ “và” tại khoản 8 Điều 157 BLTTHS
Đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 8 Điều 157 theo hướng bãi bỏ nội dung dẫn chiếu tới Điều 226 của BLHS để bỏ căn cứ không khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp tội phạm quy định tại khoản 1 Điều 226 của BLHS mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố. Theo đó, cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng lưu ý, cần chủ động trong việc khởi tố vụ án, xử lý hình sự đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp chủ động, không phụ thuộc vào việc phải có yêu cầu khởi tố của bị hại.
Cụ thể, sửa đổi bổ sung khoản 8 Điều 157 như sau: 8. Tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 của Bộ luật hình sự mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.
Ngoài ra, quý bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết: Các biện pháp kê biên tài sản trong Bộ luật tố tụng hình sự 2015
Nếu có bất cứ vấn đề pháp lý nào cần hỗ trợ, vui lòng liên hệ tới bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn. Trân trọng!