Mục lục bài viết
1. Franchise Business là gì?
Từ “Franchise” có nguồn gốc từ tiếng Pháp là “Franc” có nghĩa là “free” – tự do. Theo từ điển Anh – Việt của Viện Ngôn ngữ học thì Franchise hay Franchising được hiểu là nhượng quyền kinh doanh. Đây là mô hình cho phép cá nhân, tổ chức chính thức được bán hàng hóa hay dịch vụ của một công ty, doanh nghiệp của họ tại một khu vực cụ thể.
Franchise Business được hiểu theo nghĩa tiếng Việt là nhượng quyền kinh doanh hay nhượng quyền thương hiệu.
Đây là một hình thức cho phép một cá nhân, tổ chức kinh doanh một hình thức sản phẩm hoặc dịch vụ đã có thương hiệu từ trước đó ở trên thị trường. Theo đó thì phía bên nhượng quyền sẽ cung cấp cho bên mua những công thức, mô hình kinh doanh, cách thức vận hành kinh doanh...tùy vào các điều khoản hợp đồng đã được ký kết. Trong Franchise thì bên mua sẽ trả một khoản phí hoặc phần trăm theo doanh thu. Franchise bao gồm bên nhượng quyền (Franchisor) và bên nhận nhượng quyền (franchisee).
Theo đó, doanh nghiệp bán thương hiệu (Franchiser) cho phép doanh nghiệp khác mua lại thương hiệu của mình (Franchisee), đồng thời sử dụng sản xuất hay bán dịch vụ trên thương hiệu đó. Đổi lại doanh nghiệp mua thương hiệu phải trả cho bên bán một khoản phí sử dụng bản quyền hay chiết khấu % doanh thu trong khoảng thời gian nhất định do hai bên thỏa thuận. Thông thường, các chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng, nhân lực do bên mua thương hiệu đảm nhiệm và bên bán thương hiệu chỉ chuyển giao mô hình kinh doanh, hỗ trợ về thương hiệu, quảng bá… Bên nhượng quyền phải đảm bảo cung cấp đúng, đầy đủ và hỗ trợ tốt nhất bên nhận nhượng quyền. Ngược lại, bên nhận nhượng quyền phải đảm bảo thực hiện đúng khuôn mẫu, cách thức kinh doanh, quy trình kinh doanh của bên nhượng quyền cung cấp.
2. Các mô hình nhượng quyền thương mại
Có 4 loại hình nhượng quyền thương mại phổ biến hiện nay, bao gồm các loại hình như sau:
- Management Franchise - Nhượng quyền có tham gia quản lý
Đối với loại hình nhượng quyền thương hiệu này thì ngoài việc chuyển nhượng sở hữu thương hiệu và mô hình, các công thức kinh doanh, bên nhượng quyền còn hỗ trợ bên nhận nhượng quyền trong việc cung cấp những người quản lý và điều hành doanh nghiệp có trình độ, chuyên môn cao.
- Full Business Format Franchise - Nhượng quyền mô hình kinh doanh toàn diện
Đối với mô hình franchise này, bên nhượng quyền chia sẻ và chuyển nhượng ít nhất 4 loại sản phẩm cơ bản bao gồm:
- Hệ thống: Bao gồm chiến lược, mô hình, quy trình vận hành được chuẩn hóa, các chính sách quản lý, cẩm nang điều hành...
- Bí quyết về công nghệ sản xuất và kinh doanh.
- Hệ thống thương hiệu.
- Các sản phẩm, dịch vụ.
Theo đó thì bên nhận nhượng quyền phải thanh toán cho bên nhượng quyền hai khoản phí cơ bản bao gồm phí nhượng quyền ban đầu (up-front fee) và phí hoạt động (royalty fee), thường sẽ được tính theo doanh số bán định kỳ.
- Equity Franchise - Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn
Equity franchise là hình thức mà người nhượng quyền tham gia vốn đầu tư với một tỉ lệ nhỏ dưới dạng liên doanh để trực tiếp tham gia việc kiểm soát hệ thống. Theo đó thì bên nhượng quyền có thể tham gia vào Hội đồng quản trị của công ty mặc dù số vốn tham gia đóng góp chiếm tỉ lệ nhỏ.
- Non-Business Format Franchise - Nhượng quyền mô hình kinh doanh không toàn diện
Non-business format franchise mang nguyên tắc quản lý lỏng lẻo hơn bao gồm những trường hợp phổ biến như sau:
- Product distribution franchise - Nhượng quyền phân phối các sản phẩm, dịch vụ;
- Marketing franchise - Nhượng quyền công thức sản xuất và tiếp thị;
- Brand franchise hay Trademark license - Nhượng quyền thương hiệu.
Fanchise lĩnh vực nhà hàng, khách sạn tại Việt Nam ngày một phổ biến và được nhiều chủ đầu tư đặc biệt quan tâm. Điển hình là các thương hiệu nhượng quyền được mua nhiều nhất phổ biến hiện nay như:
+ KFC: KFC là thương hiệu thức ăn nhanh quá quen thuộc với người tiêu dùng trên thế giới nói chung và đối với người tiêu dùng Việt Nam nói riêng. Với sản phẩm là gà rán có công thức riêng, phong cách phục vụ chuyên nghiệp, KFC đã nhanh chóng chiếm được trái tim khách hàng và được nhiều người biết đến hơn.
Nổi tiếng khắp thế giới nhờ gà rán, hiện nay đã có mặt trên 118 nước khác nhau, chiếm khoảng ½ thị trường thức ăn nhanh (fast food) trên toàn cầu với số lượng tổng cộng hơn 14.000 cửa hàng. Chi phí chuyển nhượng thương hiệu cho KFC tầm 1.300.000 – 2.500.000 USD.
+ Pizza Hut: Thuộc tập đoàn Yum! Pizza, ở Mỹ hiện có hơn 6000 nhà hàng và với hơn 16.000 địa điểm cửa hàng trên hơn 100 quốc gia và các vùng lãnh thổ khác nhau trên toàn cầu. Chi phí nhượng quyền cho Pizza Hut từ 300.000 – 2.200.000 USD.
Ngoài các loại bánh Pizza phong phú đã góp phần giúp cho thương hiệu này được nhiều người biết đến hơn thì Pizza Hut còn cung cấp món ăn nhanh như mì ống, xúc xích, bánh mì bơ tỏi, salad… Không ngừng sáng tạo đưa ra các sản phẩm mới với chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu khách hàng là bí quyết thành công của Pizza Hut.
+ Kichi Kichi: Chuỗi nhà hàng chuyên về buffet lẩu ở Việt Nam, phục vụ theo hình thức băng chuyên hiện đại. Với giá cố định, một khách hàng được quyền thưởng thức gần 100 sản phẩm. Chi phí nhượng quyền cho Kichi Kichi là 300.000 USD.
+ Jollibee: Là tập đoàn fast food lớn nhất châu Á, sở hữu với 12 thương hiệu và khoảng gần 3000 cửa hàng khắp toàn cầu. Riêng cửa hàng Jollibee thì đã có hơn 900 cửa hàng. Jollibee hiện đã có hơn 100 cửa hàng tại Việt Nam. Chi phí nhượng quyền cho Jollibee là 250.000 – 300.000 USD.
+ Lotteria: Gia nhập thị trường Việt Nam vào năm 1998, là đối thủ của KFC. Chi phí nhượng quyền kinh doanh của Lotteria là 250.000 USD. Domio’s Pizza: Là chuỗi nhà hàng lớn thứ hai tại Mỹ sau Pizza Hut. Nhưng lớn nhất toàn cầu với số lượng nhà hàng thành viên là 12.000 và nhượng quyền tại hơn 80 nước. Chi phí nhượng quyền tối thiều là 250.000 USD.
+ Burger King: Chi phí nhượng quyền cho Burger King tầm 50.000 – 300.000 USD.
3. Lợi ích khi tham gia Franchise Business
- Đối với Franchisor (bên nhượng quyền)
+ Chủ thương hiệu sẽ tiết kiệm được một khoản chi phí đáng kể thông qua việc nhượng quyền như chi phí bán hàng, chi phí nghiên cứu thị trường, chi phí nhân công...
+ Việc nhượng quyền sẽ giúp bên nhượng quyền nhanh chóng mở rộng được quy mô kinh doanh với ít chi phí hơn vì bên mua nhượng quyền sẽ là người chịu vốn trong kinh doanh.
+ Nhượng quyền giúp doanh nghiệp có thêm một số nguồn thu bên cạnh khoản doanh thu cố định của mình. Mặc dù nguồn thu này có thể không lớn bằng doanh thu nhưng lại có tính ổn định và ít rủi ro hơn.
+ Gia tăng sự thành công và nổi tiếng của thương hiệu, được nhiều khách hàng biết đến hơn.
- Đối với franchisee (bên nhận nhượng quyền)
+ Tận dụng được lợi thế về thương hiệu như khách hàng, quy trình sản xuất…
+ Nhận được sự hỗ trợ và tư vấn từ bên nhượng quyền.
Người mua sẽ nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ từ người bán, có thể là chủ thương hiệu hoặc đại lí quyền thương mại độc quyền. Trước khi khai trương người mua thường nhận được sự hỗ trợ về kĩ thuật, đào tạo, thiết kế, lựa chọn địa điểm, nguồn cung hàng, tiếp thị, quảng cáo... Sau khi khai trương có thể người bán vẫn tiếp tục hỗ trợ về tiếp thị, quảng cáo và tái đào tạo.
+ Giảm rủi ro và dễ thành công hơn trong hoạt động kinh doanh, nhất là đối với startup, các nhà đầu tư có ít vốn.
+ Người mua quyền thương mại được sử dụng uy tín thương hiệu của người chủ thương hiệu để kinh doanh, đây là một tài sản có giá trị lớn và được xây dựng qua nhiều năm.
+ Người mua quyền thương mại được quyền phân phối sản phẩm hàng hóa và dịch vụ trong một khu vực địa lí nhất định. Việc bán quyền thương mại cho một đối tác khác trong các khu vực địa lí gần kề nhau sẽ được người bán cân nhắc trên cơ sở cầu về sản phẩm nhằm đảm bảo lợi ích cho cả người bán và người mua quyền thương mại.
+ Người mua quyền thương mại sẽ được thừa hưởng một số lượng khách hàng nhất định từ hệ thống.
+ Ở một số nước phát triển, người mua có thể được vay tiền ưu đãi từ ngân hàng nếu kí được hợp đồng mua bán quyền thương mại hay người mua quyền thương mại còn được người bán quyền thương mại đứng ra bảo lãnh vay tiền ngân hàng. Điều này chưa xảy ra ở Việt Nam nhưng cũng là xu thế chung của thời kì hội nhập.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của chúng tôi về vấn đề trên. Nếu có bất kỳ vướng mắc nào xin vui lòng liên hệ tới Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại 1900.6162 để được hỗ trợ. Luật Minh Khuê xin trân trọng cảm ơn !