Một số lưu ý về quy chế thành lập doanh nghiệp tư nhân?

Cần lưu ý rằng: Sản nghiệp được hiểu là mối quan hệ tài sản thuộc một người nào đó, bao gồm tài sản có (tích sản) và tài sản nợ (tiêu sản); còn sản nghiệp thương mại là một tập hợp tài sản bao gổm cả tài sản hữu hình và tài sản vô hình dùng đê’ khai thác một doanh thương. Yêù tô' khách hàng hay hệ thôhg cung cap hàng hóa, dịch vụ là không thể thiếu trong sản nghiệp thương mại. Như vậy sản nghiệp thương mại là tài sản có (tích sản) thuộc sản nghiệp của thương nhân. Luật Thương mại 97 có định nghĩa sản nghiệp thương mại như sau: "Sản nghiệp thương mại là toàn bộ tài sản thuộc quyền sở hữu hoặc quyêh sử dụng hợp pháp của thương nhân, phục vụ cho hoạt động thương mại như trụ sở, cửa hàng, kho tàng, trang thiết bị, hàng hóa, tên thương mại, biển hiệu, nhãn hiệu hàng hóa, mạng lưới tiêu thụ hàng hóa và cung ứng dịch vụ". Định nghĩa này không cho thâỳ các nghĩa vụ tài sản hay phần tiêu sản của sản nghiệp. Đáng tiếc rằng Luật Thương mại 2020 không còn giữ lại định nghĩa này, trong khi pháp luật vẫn đề cập tới việc bán các cơ sở kinh doanh, cửa hàng thương mại hay sản nghiệp thương mại.

Chủ nhân của một sản nghiệp phải là chủ thể của pháp luật hay một thực thể độc lập có khả năng hưởng quyền và gánh vác nghĩa vụ. Có như vậy chủ nhân của sản nghiệp mới có thể tạo nên tài sản có (các quyển) và tài sản nợ (các nghĩa vụ) của sản nghiệp. Doanh nghiệp tư nhân là một tổ hợp tài sản mở rộng của cá nhân sở hữu nó dù rằng doanh nghiệp tư nhân có tên thương mại riêng và có con dâu riêng. Pháp luật Anh quốc củng đã quan niệm, doanh nghiệp thương nhân đơn lẻ (sole trader enterprise) không tách biệt với cá nhân tạo lập nên nó và lao động trong đó; và thông thường tên thương mại của nó là tên của cá nhân tạo lập nên nó hoặc cũng có thể là tên khác được đặt theo qui định của pháp luật . Ờ Hoa Kỳ người ta cũng nói vân đề liên quan tới tên riêng của doanh nghiệp cá thể (sole proprietorship) như sau: "Người khai thác doanh nghiệp không cần thiết phải dùng tên riêng của mình như là tên thưong mại; nó có thể được khai thác dưới tên thưong mại hay tên được thừa nhận, chẳng hạn như Data Experts Company. Tuy nhiên một cái tên thương mại như vậy phải được đăng ký tại nhà chức trách tiểu bang hay địa phương thích hợp" . Như vậy tên riêng của doanh nghiệp tư nhân không phải là vân đê' gì quá quan trọng về mặt pháp lý khiến người ta phải băn khoăn quá nhiều để mà xuâ't phát từ đó tưởng tượng ra sự tách bạch giữa sản nghiệp của doanh nghiệp tư nhân và sản nghiệp của chủ nhân của nó .

Thuật ngữ "doanh nghiệp tư nhân" cần phải có một sự giải thích riêng biệt. Lý do thực sự của việc dùng thuật ngữ này để mô tả cá nhân kinh doanh cho tới nay chưa được làm rõ, có lẽ bởi sự lưu giữ tài liệu xây dựng pháp luật còn yếu, cũng có thể do nó chưa được sự chú ý của những người nghiên cứu hay xây dựng pháp luật. Khi nghiên cứu vê' hộ kinh doanh ở Việt Nam hiện nay, có thể thâỳ sự phân biệt giữa hộ kinh doanh với doanh nghiệp tư nhân bởi qui mô kinh doanh. Do đó có lẽ từ "doanh nghiệp" ở đây dùng để chỉ qui mô kinh doanh lớn hơn hộ kinh doanh. Còn từ "tư nhân" được gắn cùng với từ "doanh nghiệp" ngay từ ban đầu có lẽ có hàm ý phân biệt với công ty (một nhóm người liên kết cùng nhau kinh doanh). Vì vậy từ "tư nhân" ở đây phải được hiểu là một cá nhân hay một thể nhân hay một cá thể. Nếu với nghĩa đó thì thuật ngữ "doanh nghiệp tư nhân" cần có sự thay đổi cho sát nghĩa hơn. Hiện nay báo chí, cũng như người dân có khuynh hướng sử dụng thuật ngữ "doanh nghiệp tư nhân" đê’ chỉ tâ't cả các doanh nghiệp khác với các doanh nghiệp công (doanh nghiệp nhà nước) . Như vậy khi nói tới doanh nghiệp tư nhân có nghĩa là nói tới cả thưong nhân thê’ nhân và các thưong nhân pháp nhân (như công ty hợp danh, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn...) mà không bị pháp luật coi là doanh nghiệp nhà nước. Bởi vậy "doanh nghiệp tư nhân" theo nghĩa của Luật Doanh nghiệp 2020 nên đổi tên thành "doanh nghiệp cá thể" hay "thương nhân thể nhân" hay "thương nhân đơn lẻ".

Trân trọng!