1. Thế nào là giao dịch chứng khoán phái sinh?
Chứng khoán phái sinh là loại chứng khoán thứ cấp trong hệ thống tài chính, mà giá trị của nó được xác định dựa trên các tài sản tài chính khác được liên kết với chúng, gọi là chứng khoán cơ sở. Chứng khoán phái sinh được coi là một dạng đầu tư nâng cao và gồm hai loại sản phẩm chính:
- Sản phẩm khóa: Đây là nhóm sản phẩm phái sinh bao gồm hợp đồng hoán đổi (swaps), hợp đồng tương lai (futures) và hợp đồng chuyển tiếp (forwards). Trong hình thức này, các bên cam kết tuân thủ những điều khoản đã thỏa thuận từ ban đầu trong suốt thời gian quy định trong hợp đồng. Các sản phẩm khóa có thể liên quan đến lãi suất, tỷ giá, hàng hóa, hoặc chỉ số tài chính.
- Sản phẩm quyền chọn (options): Sản phẩm này cung cấp cho người tham gia quyền, nhưng không phải nghĩa vụ, mua hoặc bán một tài sản cơ sở. Quyền sở hữu chứng khoán phái sinh trong trường hợp này mang tính linh hoạt cao, cho phép nhà đầu tư tận dụng các cơ hội thu lợi từ thay đổi giá cả và biến động của tài sản cơ sở mà không phải mua hoặc bán thực sự tài sản đó.
=> Chứng khoán phái sinh là một trong ba công cụ tài chính chính, cùng với vốn chủ sở hữu và nợ. Đây là một lĩnh vực tài chính có nguồn gốc từ xa xưa. Tuy nhiên, giao dịch chứng khoán phái sinh không phải là việc mua hoặc bán trực tiếp các chứng khoán cơ bản trên thị trường, mà thay vào đó, bản chất của nó là giao dịch các loại giấy tờ (hợp đồng) có giá trị.
2. Giao dịch cổ phiếu là gì?
Giao dịch cổ phiếu là quá trình mua bán các đơn vị cổ phiếu của một công ty cổ phần trên thị trường chứng khoán. Cổ phiếu là một loại chứng khoán biểu thị sự sở hữu một phần vốn trong công ty cổ phần đó. Khi bạn mua cổ phiếu, bạn trở thành một cổ đông của công ty và có quyền tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty thông qua việc bỏ phiếu tại các cuộc họp cổ đông. Giao dịch cổ phiếu diễn ra thông qua các sàn giao dịch chứng khoán, như sàn chứng khoán quốc gia. Người mua cổ phiếu được gọi là nhà đầu tư mua và người bán cổ phiếu được gọi là nhà đầu tư bán. Quá trình giao dịch cổ phiếu thông thường diễn ra bằng cách đặt lệnh mua hoặc lệnh bán thông qua các công cụ giao dịch điện tử hoặc thông qua các sàn giao dịch trực tiếp.
3. Điểm giống nhau giữa giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu
Cả giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu đều là các hoạt động trên thị trường tài chính, có mục tiêu tạo lợi nhuận từ việc mua bán các công cụ tài chính. Dưới đây là những điểm giống nhau giữa hai loại giao dịch này:
- Đều liên quan đến thị trường chứng khoán: Cả giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu đều diễn ra trên thị trường chứng khoán, nơi các nhà đầu tư mua bán các công cụ tài chính như cổ phiếu, quỹ đầu tư, hoặc hợp đồng phái sinh.
- Mục tiêu tạo lợi nhuận: Cả hai loại giao dịch đều nhằm mục đích tạo ra lợi nhuận cho nhà đầu tư. Người mua cổ phiếu hy vọng giá cổ phiếu tăng để bán với giá cao hơn, trong khi nhà đầu tư giao dịch chứng khoán phái sinh hy vọng tạo ra lợi nhuận từ sự thay đổi giá trị của hợp đồng phái sinh.
- Liên quan đến rủi ro và tiềm năng sinh lợi: Cả hai loại giao dịch đều mang theo mức độ rủi ro. Nhà đầu tư cần đánh giá và quản lý rủi ro để đạt được lợi nhuận. Tuy nhiên, cả hai cũng cung cấp tiềm năng sinh lợi cao nếu được thực hiện một cách thông minh và hiệu quả.
- Đòi hỏi kiến thức và phân tích thị trường: Cả giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu đều yêu cầu nhà đầu tư có kiến thức và hiểu biết về thị trường tài chính. Phân tích cơ bản và kỹ thuật, theo dõi tin tức và sự biến động thị trường là những yếu tố quan trọng để đưa ra quyết định giao dịch thông minh.
Dù có điểm giống nhau, giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu có những đặc điểm và quyền lợi riêng, và nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ về từng loại giao dịch trước khi tham gia để đảm bảo sự thành công và giảm thiểu rủi ro.
4. Phân biệt giữa giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu
Để giúp nhà đầu tư hiểu về thị trường chứng khoán phái sinh (CKPS) và so sánh với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cổ phiếu niêm yết HNX, dưới đây phân biệt giữa giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu như sau:
Tiêu chí | Giao dịch cổ phiếu | Giao dịch chứng khoán phái sinh |
---|---|---|
Mở tài khoản | Nhà đầu tư cần mở tài khoản tại các công ty chứng khoán là thành viên giao dịch cổ phiếu của HNX. | Nhà đầu tư cần mở tài khoản giao dịch tại các công ty chứng khoán là thành viên giao dịch CKPS và mở tài khoản ký quỹ tại các công ty chứng khoán là thành viên bù trừ CKPS. |
Ký quỹ | Nhà đầu tư phải có đủ 100% tiền và cổ phiếu trong tài khoản trước khi giao dịch. | Nhà đầu tư có thể ký quỹ với mức tỉ lệ nhất định so với giá trị các hợp đồng giao dịch. Tỉ lệ ký quỹ thông thường là 10% theo quy định của trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD), nhưng các công ty chứng khoán thường yêu cầu mức ký quỹ cao hơn, từ 13,5-15%. |
Thời gian giao dịch | Thời gian giao dịch từ 9h00 đến 14h45 | Thời gian giao dịch từ 8h45 đến 14h45. |
Kết cấu phiên giao dịch | Gồm 2 phiên giao dịch, bao gồm khớp lệnh liên tục và phiên định kỳ đóng cửa. | Gồm 3 phiên giao dịch, bao gồm khớp lệnh định kỳ mở cửa, khớp lệnh liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa. |
Thời hạn sở hữu của nhà đầu tư | Không giới hạn thời gian sở hữu
| Nhà đầu tư sở hữu hợp đồng cho đến ngày đáo hạn. Ngày giao dịch cuối cùng được quy định trong mẫu hợp đồng và thông báo trên lịch giao dịch, hiện tại là ngày thứ Năm thứ ba trong tháng. |
Khối lượng giao dịch và nắm giữ | Khối lượng giao dịch tối thiểu là 100 cổ phiếu, không giới hạn khối lượng giao dịch tối đa. | Khối lượng giao dịch tối thiểu là 1 hợp đồng, khối lượng nắm giữ tối đa được giới hạn theo từng nhóm nhà đầu tư. |
Đơn vị yết giá/bước giá | Đơn vị yết giá và bước giá là 1.000 đồng. | Đơn vị yết giá là điểm chỉ số cơ sở của hợp đồng, bước giá tối thiểu là 0,1 điểm chỉ số. |
Phương thức giao dịch | Giao dịch cổ phiếu niêm yết HNX và giao dịch hợp đồng tương lai VN30 trên TTCKPS đều sử dụng các loại lệnh giao dịch như ATO, ATC, LO, MAK, MOK, MTL. | Nguyên tắc khớp lệnh cũng tương tự, ưu tiên về giá và thời gian. |
Biên độ dao động giá | Biên độ dao động giá là 10%. | Ngày giao dịch đầu tiên của hợp đồng có biên độ dao động giá là 7%. |
Giá tham chiếu và thanh toán | Giá tham chiếu là giá đóng cửa của cổ phiếu trong phiên giao dịch liền trước. Thanh toán được thực hiện trong ngày giao dịch (T+2 tiền, T+3 chứng khoán). | Giá tham chiếu là giá lý thuyết được tính toán và công bố bởi VSD (Trung tâm Lưu ký Chứng khoán). Thanh toán cũng được thực hiện trong ngày giao dịch (T+0 ghi nhận sở hữu vị thế, T+1 tiền về tài khoản) |
Chốt lãi/ lỗ | Nhà đầu tư có thể bán cổ phiếu để thu tiền về và chốt lãi/lỗ. | Sau khi mua hoặc bán hợp đồng tương lai, nhà đầu tư phải đóng vị thế để chốt lãi/lỗ. Điều này đòi hỏi thực hiện lệnh giao dịch ngược với giao dịch trước đó. |
Như vậy, giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu có những khác biệt về đối tượng giao dịch, thời hạn, tính thanh khoản, tính chất tài sản, rủi ro và mục tiêu đầu tư. Hiểu rõ sự khác nhau giữa hai loại giao dịch này là quan trọng để nhà đầu tư có thể lựa chọn phù hợp với mục tiêu và chiến lược đầu tư của mình.
Quý khách hàng có nhu cầu thì tham khảo thêm nội dung bài viết sau của công ty Luật Minh khuê: Tổ chức giao dịch chứng khoán là gì? Quy định hiện hành về tài khoản và giao dịch chứng khoán
Công ty Luật Minh Khuê mong muốn gửi đến quý khách hàng những thông tin tư vấn hữu ích. Nếu quý khách hàng đang gặp phải bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, hãy liên hệ với Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.6162. Hoặc quý khách hàng gửi yêu cầu chi tiết qua email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý khách hàng!