Mục lục bài viết

1. Chia tài sản chung là nhà đất khi ly hôn có phải nộp thuế?
2. Chia tài sản bất động sản khi ly hôn có phải nộp lệ phí trước bạ khi sang tên không?
3. Nguyên tắc phân chia tài sản khi ly hôn như thế nào?

1. Chia tài sản chung là nhà đất khi ly hôn có phải nộp thuế?

Theo khoản 1 Điều 3 của Thông tư 111/2013/TT-BTC, có quy định về những khoản thu nhập cá nhân được miễn thuế, bao gồm các trường hợp sau đây:

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, kể cả nhà ở hình thành trong tương lai và công trình xây dựng hình thành trong tương lai theo quy định của pháp luật về kinh doanh bất động sản. Các giao dịch này được miễn thuế khi thực hiện giữa các đối tượng sau:

Vợ và chồng.
Cha đẻ, mẹ đẻ và con đẻ.
Cha nuôi, mẹ nuôi và con nuôi.
Cha chồng, mẹ chồng và con dâu.
Bố vợ, mẹ vợ và con rể.
Ông nội, bà nội và cháu nội.
Ông ngoại, bà ngoại và cháu ngoại.
Anh chị em ruột với nhau.

Trường hợp bất động sản, bao gồm cả nhà ở hình thành trong tương lai và công trình xây dựng hình thành trong tương lai theo quy định của pháp luật về kinh doanh bất động sản, do vợ hoặc chồng tạo lập trong thời kỳ hôn nhân, được xác định là tài sản chung của vợ chồng. Trong trường hợp ly hôn, nếu tài sản được phân chia theo thỏa thuận hoặc do tòa án phán quyết, thì việc phân chia này sẽ được miễn thuế.

Cụ thể sẽ có các trường hợp như sau:

(1) Trường hợp tài sản là nhà, đất

Theo Điều 107, Khoản 1 của Bộ Luật Dân sự 2015, khái niệm bất động sản bao gồm đất đai, nhà cửa, công trình xây dựng, và các tài sản khác gắn liền với đất, cùng với các tài sản khác theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, theo quy định tại điểm a, Khoản 1 của Điều 3 Thông tư 111/2013/TT-BTC, tài sản, trong trường hợp nhà và đất, được xác định là tài sản chung của vợ chồng và sẽ không chịu thuế thu nhập cá nhân khi phải thực hiện việc phân chia tài sản trong trường hợp giải quyết ly hôn. Quá trình này có thể được thực hiện thông qua thỏa thuận giữa các bên hoặc dựa trên phán quyết của Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

(2) Trường hợp tài sản khác

Theo quy định này, đối với những tài sản khác, không phải là nhà đất, nhưng lại là tài sản chung của vợ chồng và được chia khi họ ly hôn, sẽ thuộc diện miễn thuế thu nhập cá nhân.

Tổng kết: Những tài sản chung của vợ chồng, trong trường hợp là bất động sản, khi chúng được phân chia trong quá trình ly hôn, sẽ không chịu thuế thu nhập cá nhân. Thêm vào đó, quá trình phân chia này có thể dựa trên sự thỏa thuận giữa vợ chồng hoặc kết quả phán quyết của Tòa án.

2. Chia tài sản bất động sản khi ly hôn có phải nộp lệ phí trước bạ khi sang tên không?

Liên quan đến vấn đề chia tài sản khi ly hôn, khi thực hiện việc chia các tài sản chung có đăng ký quyền sở hữu, một trong hai bên vợ chồng phải thực hiện thủ tục chuyển nhượng để ghi nhận tài sản đó thành tài sản riêng của mình. Tuy nhiên, có thắc mắc liệu khi sang tên nhà đất trong quá trình này có phải nộp thuế trước bạ hay không?

Để làm rõ vấn đề này, trước hết, cần tìm hiểu về thuế trước bạ, hay còn được gọi là lệ phí trước bạ. Theo khoản 2 của Điều 3 Luật Phí và Lệ phí năm 2015, lệ phí trước bạ là khoản tiền đã được xác định trước đó, mà cá nhân hoặc tổ chức có nghĩa vụ nộp cho Nhà nước trước khi đưa một tài sản/vật nào đó vào sử dụng.

Theo Nghị định 10/2022/NĐ-CP, nhà và đất được xác định là một trong những đối tượng phải chịu lệ phí trước bạ khi có việc đăng ký quyền sử dụng (sang tên). Điều này có nghĩa là khi có thay đổi quyền sở hữu đối với nhà và đất, người sở hữu phải nộp lệ phí trước bạ cho Nhà nước.

Tuy nhiên, trong trường hợp sang tên nhà đất khi ly hôn, có quy định tại Khoản 5, Điều 5 của Thông tư 13/2022/TT-BTC về các trường hợp được miễn lệ phí trước bạ khi đăng ký lại quyền sở hữu, sử dụng. Cụ thể, miễn lệ phí trước bạ sẽ áp dụng đối với tài sản như sau:

- Tài sản đã có giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng chung của hộ gia đình hoặc của các thành viên gia đình khi phân chia theo quy định của pháp luật cho các thành viên gia đình đăng ký lại.

- Tài sản hợp nhất của vợ chồng sau khi kết hôn.

- Tài sản được phân chia cho vợ, chồng khi ly hôn theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.

Do đó, trong trường hợp ly hôn, khi sang tên nhà đất, nếu tài sản này nằm trong các đối tượng được miễn lệ phí trước bạ theo quy định, thì không phải nộp thuế trước bạ khi thực hiện thủ tục chuyển nhượng.

Nhận thấy rằng tài sản chung của vợ chồng, đặc biệt là nhà đất, trước khi phân chia vốn đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng. Sau khi ly hôn và thực hiện việc chia tài sản, một trong hai bên vợ/chồng phải tiến hành thủ tục sang tên, tức là đăng ký lại quyền sử dụng cho chính mình.

Do đó, theo quy định này, khi tài sản như nhà đất được phân chia cho vợ hoặc chồng trong quá trình ly hôn, và khi họ thực hiện thủ tục sang tên theo bản án hay quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, thì sẽ được miễn lệ phí trước bạ.

Ngoài ra, đọc giả cũng có thể tham khảo thêm về nhiều trường hợp khác được miễn lệ phí trước bạ, theo quy định tại Điều 10 của Nghị định 10/2022/NĐ-CP.

3. Nguyên tắc phân chia tài sản khi ly hôn như thế nào?

Việc phân chia tài sản trong quá trình ly hôn luôn thu hút sự quan tâm của nhiều người và đòi hỏi cặp vợ chồng phải hiểu rõ các nguyên tắc theo quy định của Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP. Theo quy định này:

- Vợ chồng có thể tự thỏa thuận về phân chia tài sản chung khi tiến hành thủ tục ly hôn, và sự thỏa thuận này sẽ được tòa án công nhận và tôn trọng. Trong trường hợp này, họ có thể thống nhất về cách phân chia và yêu cầu tòa án chấp nhận thỏa thuận của họ. Họ cũng có thể tự thực hiện các thủ tục sang tên và phân chia tài sản dựa trên thỏa thuận đó.

- Nếu không có sự thống nhất về cách phân chia tài sản chung, vợ chồng có quyền gửi yêu cầu đến tòa án để thực hiện quy trình chia tài sản. Trong trường hợp này:

Tài sản chung sẽ được chia thành hai phần, không nhất thiết phải là phân chia đều. Quyết định về phân chia sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm hoàn cảnh cá nhân của mỗi bên, đóng góp vào việc tích lũy tài sản, lỗi của các bên dẫn đến ly hôn, và đặc biệt là bảo vệ quyền lợi của mẹ và con cái.
Phân chia có thể dựa trên giá trị hiện vật hoặc giá trị tài sản nếu không thể phân chia bằng hiện vật. Trong trường hợp một bên nhận được phần có giá trị cao hơn, họ phải thanh toán cho bên kia phần chênh lệch.
Quyết định phân chia cũng phải đảm bảo bảo vệ quyền lợi hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và tự nuôi sống.
Tài sản riêng của mỗi bên vẫn là tài sản của họ, trừ khi đã có thoả thuận khác, trong trường hợp này, tài sản riêng có thể được tính vào tài sản chung.
Trong trường hợp sáp nhập hoặc trộn lẫn giữa tài sản riêng và tài sản chung, nếu có yêu cầu về chia tài sản, mỗi bên sẽ thanh toán phần giá trị tài sản mà họ đã đóng góp vào khối tài sản đó.

Pháp luật đã quy định rất chi tiết về cách chia tài sản chung nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên và các con cái trong quá trình ly hôn.