Các Ủy ban của các hiệp ước liên quan tới nhân quyền của Liên Hiệp Quốc

1. Khái quát chung

Trong khuôn khổ Liên hợp quốc đã có rất nhiều Công ước quốc tế về quyền con người được ký kết. Ngoài việc xác định nghĩa vụ cho quốc gia trong việc bảo vệ và phát triển quyền con người, một số Công ước còn thành lập các ủy ban (thường được gọi là ủy ban công ước) để giúp cộng đồng quốc tế thực hiện sự kiểm soát cần thiết đối với việc thực thi nghĩa vụ thành viên của mỗi quốc gia. Hiện nay, đã có tám ủy ban được thành lập trên cơ sở các Công ước quốc tế về quyền con người. Đó là:

- Ủy ban quyền con người (CCPR) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về quyền dân sự và chính trị năm 1966 và các Nghị định thư bổ sung Công ước;

- Ủy ban về quyền kinh tế, xã hội và văn hoá (CESCR) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về quyền kinh tế, xã hội và văn hoá năm 1966;

- Ủy ban về xóa bỏ phân biệt chủng tộc (CERD) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc năm 1965;

- Ủy ban về xóa bỏ phân biệt đối xử với phụ nữ (CEDAW) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ năm 1979 và các Nghị định thư bổ sung Công ước;

- Ủy ban chống tra tấn (CAT) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về chống tra tấn và các hình thức đối xử tàn ác,vô nhân đạo hoặc hạ thấp nhân phẩm năm 1984;

- Ủy ban về quyền của trẻ em (CRC) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về quyền của trẻ em năm 1989 và các Nghị định thư bổ sung Công ước;

- Ủy ban về người lao động di trú (CMW) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế về bảo vệ quyền của tất cả những người lao động di trú và các thành viên gia đình họ năm 1990;

- Ủy ban về quyền của người khuyết tật (CRPD) giám sát việc thực hiện Công ước quốc tế và quyền của người khuyết tật năm

2006.

2. Ủy ban quyền con người (CCPR)

Theo Điều 28 Công ước quốc tế về quyền dân sự và chính trị

Uỷ ban quyền con người gồm 18 thành viên và các thành viên Uỷ ban là công dân của các quốc gia thành viên Công ước này và phải là những người có phẩm chất đạo đức tốt, được thừa nhận là có năng lực trong lĩnh vực về quyền con người, có xem xét tới lợi ích từ việc tham gia của những người có kinh nghiệm pháp lý.

Các thành viên của Uỷ ban sẽ được bầu ra để làm việc với tư cách cá nhân.

Uỷ ban sẽ đặt ra quy tắc về thủ tục của mình; những quy tắc này, không kể những nội dung khác, phải gồm những quy định sau đây,:

- Số đại biểu cần thiết cho mỗi phiên họp là 12 thành viên;

- Quyết định của Uỷ ban phải được thông qua với đa số phiếu của các thành viên có mặt.

Các quốc gia thành viên Công ước cam kết sẽ đệ trình báo cáo về những biện pháp mà mình đã thông qua để thực hiện các quyền được ghi nhận trong Công ước. Tất cả các báo cáo sẽ được đệ trình lên Tổng thư ký Liên Hợp Quốc để chuyển cho Ủy ban xem xét. Các báo cáo phải nêu rõ những yếu tố và khó khăn, nếu có, ảnh hưởng tới việc thực hiện Công ước. Sau khi tham khảo ý kiến của Uỷ ban, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc có thể gửi cho các tổ chức chuyên môn liên quan bản sao các phần của các báo cáo liên quan tới những lĩnh vực thuộc thẩm quyền của các tổ chức đó.

Uỷ ban sẽ nghiên cứu những báo cáo do các quốc gia thành viên Công ước trình lên. Uỷ ban sẽ gửi cho các quốc gia thành viên báo cáo của mình và những bình luận chung nếu xét thấy thích hợp. Uỷ ban cũng có thể chuyển cho Hội đồng Kinh tế và Xã hội những bình luận này kèm theo bản sao các báo cáo mà Uỷ ban nhận được từ các quốc gia thành viên Công ước.

3. Ủy ban về quyền kinh tế, xã hội và văn hoá (CESCR)

Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (tiếng Anh: International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, viết tắt: ICESCR) là một công ước quốc tế được Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua ngày 16 tháng 12 năm 1966, có hiệu lực từ ngày 03 tháng 01 năm 1976. Các quốc gia tham gia Công ước phải cam kết trao các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa cho các cá nhân, bao gồm quyền công đoàn và quyền chăm sóc sức khỏe, quyền giáo dục, và quyền được đảm bảo mức sống phù hợp. Tính tới ngày 15 tháng 12 năm 2008, đã có 160 quốc gia tham gia và 69 nước đã ký. Thêm 6 nước khác đã ký nhưng chưa thông qua Công ước: Belize, Comoros, Cuba, São Tomé và Príncipe, Nam Phi, và Hoa Kỳ.

Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa là một phần của Bộ Luật Nhân quyền Quốc tế, cùng với Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền và Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (gồm hai Nghị định thư tùy chọn thứ nhất và thứ hai).

Công ước được đặt dưới sự giám sát của Ủy ban các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa.

4. Ủy ban về xóa bỏ phân biệt chủng tộc (CERD)