Cơ quan nào có nhiệm vụ xây dựng và phát triển thư viện số?

Theo quy định tại khoản 1 Điều 3 của Luật Thư viện 2019, thư viện không chỉ là một cơ sở vật chất đơn thuần mà còn là một thiết chế văn hóa, thông tin, giáo dục và khoa học. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng, xử lý, lưu giữ, bảo quản và cung cấp tài nguyên thông tin để phục vụ nhu cầu của người sử dụng. Thư viện không chỉ là nơi lưu trữ sách báo mà còn là trung tâm cung cấp kiến thức, thông tin đa dạng đáp ứng mọi mức độ quan tâm và nhu cầu học hỏi của cộng đồng.

Với sự phát triển của công nghệ, thư viện không chỉ dừng lại ở hình ảnh truyền thống mà còn chuyển mình và tiến xa hơn với sự ra đời của thư viện số. Theo khoản 2 Điều 3 của Luật Thư viện 2019, thư viện số là một phần không thể thiếu trong hệ thống thư viện hiện đại. Đây là nơi lưu giữ và xử lý tài nguyên thông tin dưới dạng số, mà người sử dụng có thể tiếp cận và khai thác thông qua các thiết bị điện tử và không gian mạng.

Thư viện số không chỉ mở ra một không gian mới cho việc truy cập thông tin mà còn tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dùng trong việc tìm kiếm, tra cứu và nghiên cứu. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, thư viện số đang từng bước trở thành một trung tâm văn hóa, giáo dục và thông tin hiện đại, mang lại lợi ích to lớn cho cộng đồng trong việc tiếp cận và chia sẻ kiến thức, thông tin.

 

Theo Luật Thư viện 2019, Truyền thông thư viện là một hoạt động quan trọng, nhằm mục đích giới thiệu và truyền bá các nội dung liên quan đến thư viện đến cộng đồng. Theo quy định tại khoản 1 Điều 33 của Luật Thư viện 2019, truyền thông thư viện bao gồm việc giới thiệu các nội dung như tài nguyên thông tin, sản phẩm thông tin và dịch vụ thư viện, tiện ích của thư viện, nhân lực thư viện và các nội dung khác liên quan, tuân thủ quy định của pháp luật.

Trong đó, việc truyền thông về tài nguyên thông tin là một phần quan trọng để mọi người có thể hiểu rõ về những nguồn thông tin mà thư viện cung cấp. Đồng thời, giới thiệu các sản phẩm thông tin và dịch vụ của thư viện giúp người dùng có cái nhìn tổng quan về các dịch vụ mà họ có thể sử dụng. Cũng không kém phần quan trọng, việc truyền thông về tiện ích của thư viện giúp người dùng hiểu rõ hơn về cơ sở vật chất và các tiện ích mà thư viện cung cấp.

Ngoài ra, việc truyền thông về nhân lực thư viện cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh của thư viện. Nhân lực thư viện chính là những người làm việc trực tiếp tại thư viện, từ thủ thư đến nhân viên hỗ trợ, và việc giới thiệu họ sẽ giúp người dùng có cái nhìn sâu sắc hơn về những người làm nên thành công của thư viện.

Cuối cùng, việc truyền thông về các nội dung khác liên quan đến thư viện, như các sự kiện văn hóa, giáo dục, cũng như các hoạt động hỗ trợ cộng đồng khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng hình ảnh tích cực của thư viện trong cộng đồng.

Tổng cộng, việc thực hiện truyền thông thư viện đòi hỏi sự linh hoạt và sáng tạo, kết hợp các hình thức truyền thông như triển lãm, hội nghị, giao lưu cùng với sự tận dụng hiệu quả các phương tiện truyền thông hiện đại, nhằm mang lại hiệu quả cao nhất trong việc giới thiệu và truyền bá các thông điệp về thư viện đến cộng đồng.

 

Theo quy định tại Điều 31 của Luật Thư viện 2019, các hoạt động nhằm phát triển thư viện số được xác định rõ ràng và mang tính chiến lược, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của cộng đồng trong việc truy cập thông tin và kiến thức qua các phương tiện điện tử. Cụ thể, các hoạt động này bao gồm:

- Xây dựng tài nguyên thông tin số: Thư viện số cần phải xây dựng một cơ sở dữ liệu đồ sộ, bao gồm việc thu thập tài liệu số và số hóa các tài liệu có sẵn của thư viện. Quá trình này đòi hỏi sự đầu tư về cơ sở hạ tầng kỹ thuật, cũng như có kế hoạch chặt chẽ và chiến lược để tạo ra một nguồn tài nguyên thông tin đa dạng và phong phú.

- Xử lý, lưu giữ, bảo quản tài nguyên thông tin số: Công việc này không chỉ đơn giản là lưu trữ các tài liệu số mà còn đòi hỏi tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về công nghệ thông tin, cũng như có chuyên môn, nghiệp vụ thư viện cao. Việc bảo quản tài nguyên thông tin số đảm bảo tính toàn vẹn và dễ dàng truy xuất là một yếu tố then chốt trong quản lý thư viện số hiệu quả.

- Sử dụng phần mềm tiên tiến và thiết kế giao diện thông minh: Để đảm bảo tính mở và liên thông trong tra cứu và khai thác tài nguyên thông tin số, thư viện cần sử dụng các phần mềm tiên tiến và thiết kế giao diện người dùng thông minh. Điều này giúp người sử dụng dễ dàng truy cập và tương tác với các tài nguyên thông tin một cách hiệu quả.

- Cung cấp quyền truy cập và khai thác tài nguyên thông tin số: Một trong những mục tiêu chính của thư viện số là đảm bảo rằng mọi người, bất kể địa điểm và thời gian, đều có thể truy cập và sử dụng tài nguyên thông tin số một cách thuận tiện. Do đó, việc cung cấp quyền truy cập và khai thác tài nguyên thông tin số là một phần quan trọng của hoạt động phát triển thư viện số.

 

Theo Điều 10, Khoản 2 của Luật Thư viện 2019, Thư viện Quốc gia Việt Nam được xác định là trung tâm thư viện của cả nước, mang trọng trách quan trọng trong việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ quy định tại Luật Thư viện cũng như một số nhiệm vụ cụ thể như sau:

Trước hết, Thư viện Quốc gia Việt Nam có nhiệm vụ tiếp nhận, bảo quản và lưu giữ vĩnh viễn các xuất bản phẩm, ấn phẩm báo chí sản xuất trong nước, bao gồm cả luận án tiến sĩ của công dân Việt Nam bảo vệ trong và ngoài nước, cũng như luận án tiến sĩ của người nước ngoài bảo vệ tại Việt Nam. Điều này nhấn mạnh vai trò của Thư viện Quốc gia trong việc bảo quản và tạo điều kiện tiếp cận cho các tài liệu quan trọng và giá trị.

Ngoài ra, Thư viện Quốc gia còn có trách nhiệm bổ sung và phổ biến tài liệu về Việt Nam cũng như tài liệu tiêu biểu của các nước ngoài. Điều này giúp mở rộng phạm vi kiến thức và thông tin cho cộng đồng, đồng thời củng cố vai trò của Thư viện Quốc gia trong việc nâng cao ý thức và hiểu biết về văn hóa và lịch sử.

Một trách nhiệm khác quan trọng của Thư viện Quốc gia là xây dựng và quản lý hệ thống thông tin thư mục quốc gia, cùng với việc hợp tác, trao đổi tài nguyên thông tin với các thư viện trong nước và ngoài nước. Điều này thúc đẩy sự phát triển và chia sẻ kiến thức cũng như tạo ra một môi trường học hỏi chuyên sâu và đa chiều cho cả cộng đồng thư viện.

Cuối cùng, Thư viện Quốc gia Việt Nam cũng có nhiệm vụ hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ cho các thư viện khác trong cả nước, đồng thời tham gia vào các diễn đàn, tổ chức xã hội - nghề nghiệp về thư viện. Điều này nhấn mạnh vai trò lãnh đạo và phối hợp của Thư viện Quốc gia trong việc thúc đẩy sự phát triển chung của ngành thư viện trong cả nước.