Đối tượng nào phải xét nghiệm ma túy và nguyên tắc xét nghiệm

1. Thế nào là ma túy?

Ma túy là tên gọi chung chỉ những chất kích thích thần kinh. Hiểu một cách đơn giản, ma túy là các chất có nguồn gốc tự nhiên, bán tổng hợp hay tổng hợp có tác dụng lên hệ thần kinh trung ương. Tại đa số các nước từ này đã trở nên đồng nghĩa với các hợp chất opioid, thường là morphine và heroin, cũng như dẫn xuất của hợp chất được tìm thấy trong mủ thuốc phiện thô. 

Ma túy làm thay đổi trạng thái, ý chí, trí tuệ và tâm trạng của người sử dụng khiến cho họ có cảm giác dễ chịu, và không tự làm chủ được hành vi của bản thân. Tùy vào từng loại ma túy cũng như số lượng và điều độ trong việc sử dụng là những tác nhân dẫn đến việc nghiện của người sử dụng. Thông thường, số lớn chất ma túy tổng hợp (nhân tạo) có khả năng gây nghiện cao dồng thời có sức tàn phá cơ thể của con người dùng hơn chất tinh khiết tự nhiên.

Dựa theo nguồn gốc, ma túy được phân thành ma túy tự nhiên ( đây là các chất ma túy có sẵn trong tự nhiên, là những ancaloit của một số loiaf thực vật như thuốc phiện, cocain,...) nó có nguồn gốc từ nhựa cây thuốc phiện, từ lá cây coca, chế ra chất cathunone; ma túy tổng hợp là những ma túy như heroin, chúng thường là những hóa chất khá độc hại nằm trong nhóm ketamin hay amphetamin,....So với thuốc phiện tự nhiên, các chất ma túy tổng hợp có tính độc hại cao gấp hơn 500 lần, chúng có những tác động xấu đến tâm sinh lý của người sử dụng, gây ảnh hưởng lên hệ thần kinh, sức khỏe tim mạch, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến trạng thái thần kinh của người sử dụng.

2. Quy định của pháp luật về đối tượng phải xét nghiệm ma túy

Theo quy định tại Điều 22 Luật phòng, chống ma túy 2021 Xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể được thực hiện đối với các đối tượng:

- Người bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy

- Người mà cơ quan, người có thẩm quyền có căn cứ cho rằng có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy

- Người sử dụng trái phép chất ma túy đang trong thời hạn quản lý

- Người đang trong thời gian bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính giáo dục tại xã, phường, thị trấn do có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy; đang cai nghiện ma túy; đang điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; đang trong thời hạn quản lý sau cai người.

Trong các trường hợp trên cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể để làm căn cứ để đưa ra một số các quyết định như quyết định khởi tố vụ án hình sự, các quyết định liên quan đến việc quản lý các đối tượng thuộc diện cai nghiên, đang áp dụng các biện pháp xử lý hành chính giáo dục, đang cai nghiện , đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện.

3. Quy định của pháp luật về nguyên tắc xét nghiệm ma túy

 Điều 46 Nghị định 105/2021/NĐ - CP việc xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể người được quy định như sau:

- Trong trường hợp đối với người thuộc trường hợp phải xét nghiệp chất ma túy trong cơ thể thì cơ quan, người có thẩm quyền xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể mời người đó đến địa điểm xét nghiệm để thực hiện xét nghiệm. Trong trường hợp người đó không hợp tác thực hiện xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể thì Cơ quan Công an triệu tập người đó đến địa điểm xét nghiệm để lấy mẫu xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể. Người thuộc trường hợp phải xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể phải có mặt khi được Cơ quan Công an yêu cầu.

- Hình thức lấy mẫu xét nghiệm được quy định tại khoản 2 Điều 46 Luật phòng, chống ma túy 2021 được quy định như sau: có thể là nước tiểu, thông tiểu,...

- Về các buồng chờ xét nghiệm và nơi lấy mẫu được quy định phải chia khu vực dành riêng cho nam và nữ. Trong trường hợp nếu nơi không có buồng chờ riêng thì bố trí nam, nữ đứng riêng và nơi lấy mẫu phải có buồng nam, nữ riêng. Và việc lấy mẫu nước tiểu phải có cán bộ cùng giới giám sát.

- Trong trường hợp người lấy mẫu xét nghiệm dưới 18 tuổi cần phải có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật, trừ trường hợp lấy mẫu nước tiểu.

Như vậy, khi thực hiện việc lấy mẫu xét nghiệm chất ma túy trong người, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền cần phải tiến hành theo quy trình, trình tự và các nguyên tắc do pháp luật quy định, không được tiến hành một cách tùy tiện và đặc biệt trong trường hợp người dưới 18 tuổi là đối tượng cần lấy mẫu xét nghiệm chất ma túy, trước khi tiến hành lấy mẫu xét nghiệm chất ma túy cần phải có sự đồng ý của bố, me,  hoặc người giám hộ, người đại diện. Trong trường hợp lấy mẫu nước tiểu để xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể ở đối tượng là người dưới 18 tuổi theo quy định không cần có sự đồng ý của bố, me, hoặc người giám hộ hoặc người đại diện theo quy định của pháp luật.

4. Quy định của pháp luật về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy

- Về thẩm quyền xét nghiệm chất ma túy được quy định tại khoản 2 Điều 22 Luật phòng, chống chất ma túy 2021 cụ thể: Người đứng đầu các cơ sở cai nghiện ma túy, cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy có thẩm quyền tiến hành xét nghiệm chất ma túy theo thẩm quyền hoặc đề nghị cơ quan, người có chuyên môn xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể đối với các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật phòng, chống ma túy 2021.

- Về quy định quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy, Điều 23 Luật phòng, chống ma túy 2021 có quy định cụ thể như sau:

+ Quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy được hiểu là biện pháp phòng ngừa nhằm giúp người sử dụng trái phép chất ma túy không tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật của họ. Quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy không phải là biện pháp xử lý hành chính,

+ Thời hạn quản lý người trái phép chất ma túy được quy định là 01 năm kể từ ngày Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã ra quyết định quản lý

+ Nội dung quản lý người sử dụng trái phéo chất ma túy bao gồm: tư vấn, động viên, giáo dục, giúp đỡ người sử dụng trái phép chất ma túy để họ không tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy; xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể; ngăn chặn người sử dụng trái phép chất ma túy có hành vi gây mất trật tự, an toàn xã hội

- Trong thời hạn quản lý, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xxa ra quyết định dừng quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy trong các trường hợp: người sử dụng trái phép chất ma túy được xác định là người nghiện ma túy; người sử dụng trái phép chất ma túy bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính giáo dục từ xã, phường, thị trấn do có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy; người sử dụng trái phép chất ma túy bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng; người sử dụng trái phép chất ma túy thi hành án phạt tù; người sử dụng trái phép chất ma túy trong danh sách quản lý chết, bị Tòa án tuyên bố là mất tích.

- Về trách nhiệm của người sử dụng trái phép chất ma túy: phải cung cấp đầy đủ các thông tin về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy của mình cho công an cấp xã nơi cư trú; chấp hành việc quản lý của Ủy ban nhân dân cấp xã.

Trên đây là một số vấn đề liên quan đến xét nghiệm chất ma túy và nguyên tắc xét nghiệm chất ma túy.  Vấn đề này là vấn đề khá phức tạp, được pháp luạt quy định cụ thể và chi tiết, để có thể hiểu rõ hơn về các nội dung liên quan đến vấn đề này, tham khảo bài viết: Tội tàng trữ trái phép chất ma túy chịu hình phạt như thế nào?

Mọi thắc mắc liên hệ đầu số tổng đài 19006162 hoặc địa chỉ email lienhe@luatminhkhue.vn để được giải đáp chi tiết.

Trân trọng