Tác giả:: Khách hàng: Kính thưa Luật sư Minh Khuê, Luật sư hãy cho tôi biết về các hình thức thực hiện chính sách xây dựng pháp luật và những giải pháp thực hiện chính sách xây dựng pháp luật?
Cảm ơn!
Trả lời:
1. Chính sách xây dựng pháp luật
Chính sách xây dựng pháp luật là một hình thức, một loại của chính sách pháp luật, là một trong những vâh đề cơ bản, quan trọng của chính sách pháp luật, có ý nghĩa phương pháp luận, lý luận và thực tiễn quan trọng.
Thiết lập chính sách xây dựng pháp luật chất lượng, hiệu quả là một trong những yếu tố mang tính quyết định đối với sự phát triển của xã hội Việt Nam, bảo đảm và thực hiện quyền con người và quyền công dân được Hiến pháp quy định, xây dựng và phát triển nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có khả năng cạnh tranh và ổn định, hình thành xã hội pháp quyền Việt Nam.
Trong hệ thống các hình thức thực hiện chính sách pháp luật trong giai đoạn hiện nay, chính sách xây dựng pháp luật ngày càng trở nên cấp bách, có ý nghĩa quan trọng về lý luận và thực tiễn. Trong thời gian qua đã có một số công trình nghiên cứu về xây dựng pháp luật và chính sách xây dựng pháp luật.
Với khái niệm "chính sách xây dựng pháp luật", trong đó có khái niệm chính sách xây dựng luật chưa được nghiên cứu một cách tích cực, đúng tầm trong khoa học pháp lý và chưa được sử dụng với đầy đủ ý nghĩa của nó trong thực tiễn xây dựng pháp luật ở nước ta.
Chính khái niệm chính sách xây dựng pháp luật nói chung, trong đó có chính sách lập pháp không chỉ được sử dụng tích cực trong khoa học pháp lý mà còn được các cơ quan lập pháp thường xuyên sử dụng.
Bởi lẽ, chính sách xây dựng pháp luật được ban hành để bảo đảm cho việc thực hiện các định hướng cơ bản của chính sách đối nội và chính sách đối ngoại của nhà nước. Cũng cần phải lưu ý rằng, không thể nâng cao trách nhiệm của nhà nước về chất lượng của đạo luật và hiệu quả thực hiện của nó, nếu về mặt pháp luật chưa xác định được một trật tự xem xét và thông qua đạo luật mang tính khoa học, bảo đảm sự tham gia tích cực, có trách nhiệm của các chủ thê’ khác nhau trong xã hội vào quá trình đó. Thực hiện tốt những điều nói trên sẽ bảo đảm cho kết quả xây dựng pháp luật có hiệu quả và nâng chính sách xây dựng pháp luật của nhà nước lên trình độ chất lượng mói.
Xây dựng pháp luật là đối tượng mà chính sách xây dựng pháp luật hướng đến. Xây dựng pháp luật là giai đoạn kết thúc của sự hình thành pháp luật được thể hiện ở hoạt động xây dựng mới, sửa đổi, bổ sung và bãi bỏ các quy phạm pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền nhằm mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật.
=> "Chính sách xây dựng pháp luật là một loại chính sách pháp luật đặc biệt, là hoạt động được lập luận khoa học, nhất quán và hệ thống của các cơ quan nhà nước và của các thiết chế phỉ nhà nước để xác định chiến lược và sách lược xây dựng pháp luật, xây dựng các điêu kiện cân thiết cho tổ chức và hoạt động xây dựng pháp luật có hiệu quả."
2. Hình thức thực hiện chính sách xây dựng pháp luật
a. Thảo luận công khai các dự án luật
Từ quan điểm về tính hợp pháp của các dự án luật, thảo luận công khai các dự án luật có ý nghĩa thực tiễn rất quan trọng. Quá trình đó đưa vào ý thức của dân cư trách nhiệm về sự cùng tham gia soạn thảo luật, sự thuyết phục về việc thể hiện ý chí của họ theo trật tự luật định.
b. Hình thức thủ tục
Hình thức thủ tục của việc thực hiện chính sách xây dựng pháp luật thể hiện ở chỗ xây dựng pháp luật đòi hỏi phải có thủ tục đã được hình thức hóa nhất định.
Toàn bộ các giai đoạn của quá trình xây dựng pháp luật gắn liền chặt chẽ vói nhau. Từng giai đoạn trong các giai đoạn đó đều có sự đóng góp của mình vào việc soạn thảo dự án luật hoặc dự án văn bản quy phạm pháp luật khác. Sự ra đời và sự hình thành đạo luật diễn ra trong phạm vi của quá trình xây dựng pháp luật là sự chuyển động từ tư tưởng, quan niệm cho đến việc lập luận dự án, xác định cơ cấu và xây dựng văn cảnh cuối cùng của văn bản. Sự chuyển động đó được thực hiện theo thủ tục nhất định. Tính có kế hoạch của xây dựng pháp luật là điều kiện quan trọng để bảo đảm hiệu quả của quá trình xây dựng pháp luật.
c. Sự thể hiện dư luận xã hội về các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành
Việc công dân nói lên ý kiến của mình về các đạo luật do Quốc hội hoặc về các văn bản quy phạm pháp luật khác do các cơ quan quyền lực nhà nước khác thông qua, đánh giá tính chất pháp quyền và các khả năng điều chỉnh của chúng, đưa ra các kiến nghị sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật đó, hoặc phản đối có cơ sở khoa học việc thông qua các văn bản đó đóng vai trò rất quan trọng trong điều kiện xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
d. Hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật
Hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật với tư cách là một hình thức thực hiện chính sách xây dựng pháp luật là tổ hợp các biện pháp để đưa các văn bản quy phạm pháp luật vào một trật tự cấu trúc nhất định. Do có hệ thống hóa mà các văn bản quy phạm pháp luật ở mức độ nhất định được xây dựng lại cấu trúc bên trong của mình, bảo đảm tính hài hòa, những biến đôì họp lý diễn ra trong tiến trình phát triển, các khả năng điều chỉnh của các văn bản đó được tăng thêm.
e. Hình thức giải thích
Hình thức giải thích của chính sách xây dựng pháp luật được thể hiện trong hoạt động của các chủ thể xây dựng pháp luật gắn liền vói việc giải thích chính thức các quy phạm pháp luật. Hình thức này cho phép thống nhất hóa, bảo đảm để mọi công dân hiểu được ý nghĩa, tư tưởng, định hướng và nội dung của chính sách xây dựng pháp luật.
Về các giải pháp thực hiện chính sách xây dựng pháp luật chúng ta tìm hiểu ở những mục dưới đây.
3. Kế hoạch hóa xây dựng pháp luật
Thực hiện nhất quán chính sách xây dựng pháp luật hiệu quả không thể thiếu được kế hoạch hóa xây dựng pháp luật dài hạn và ngắn hạn có cơ sở khoa học. Ở đây, chiến lược kế hoạch hóa phải tập trung tìm kiếm các thông số cơ bản, các định hướng phát triển chính, cốt lõi của hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật. Điều đó có nghĩa rằng, kế hoạch hóa công tác xây dựng các dự án văn bản quy phạm pháp luật cần phải gắn liền chặt chẽ với xây dựng hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật có cơ sở khoa học, với cơ chế phối hợp hiệu quả trong xây dựng pháp luật.
4. Dự báo xây dựng pháp luật
Dự báo là giải pháp rất quan trọng của chírth sách xây dựng pháp luật, bởi vì, không chỉ các quan điểm, tư tưởng chính trị và pháp luật hiện nay mà cả sự phát triển trong tương lai của nhà nước và pháp luật cần phải được thể hiện trong cơ cấu của pháp luật hiện hành. Chính sách xây dựng pháp luật ở nước ta cần phải được xây dựng dựa trên quan niệm tổng thể về phát triển hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, các quan niệm khoa học rõ ràng về trạng thái trong tương lai của các văn bản quy phạm pháp luật, về các phương thức hoàn thiện tối ưu các văn bản đó.
5. Mô hình hóa pháp luật - xã hội
Mô hình hóa pháp luật - xã hội là một trong những giải pháp bảo đảm thông tin cho chính sách xây dựng pháp luật. Giải pháp này thực hiện chức năng hỗ trợ cho việc thông qua quyết định trong quá trình xây dựng pháp luật và các quá trình khác của xây dựng pháp luật. Hiệu quả của việc áp dụng giải pháp mô hình hóa pháp luật - xã hội và các yếu tố khác để bảo đảm thông tin trong chính sách xây dựng pháp luật tùy thuộc vào sự phù hợp đầy đủ nhất nội dung của hệ thống bảo đảm thông tin với các nhu cầu của các chủ thể của quá trình xây dựng pháp luật.
6. Các nghiên cứu so sánh pháp luật
Xuất phát từ sự cần thiết tất yếu của việc xây dựng chính sách, pháp luật rõ ràng, cụ thể, có tính hướng đích và hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật ở cấp trung ương và ở cấp địa phương mà các nghiên cứu so sánh pháp luật có ý nghĩa đặc biệt. Khách thể của các nghiên cứu đó là các đạo luật của các quốc gia nước ngoài, trong đó có các quốc gia thuộc cộng đồng ASEAN, cũng như các văn bản quy phạm pháp luật ở nước ta được đo lường ở trạng thái tĩnh và trạng thái động của chúng.
7. Giám sát (theo dõi) bằng máy tính
Hệ thống giám sát bằng máy tính được áp dụng với mục đích thu nhận thông tin nghiệp vụ về thực trạng và diễn biến của tổng thể các dự án luật, về việc các chủ thể xây dựng pháp luật tuân thủ các thời hạn thực hiện các hoạt động này hay các hoạt động khác do Hiến phảp và các luật quy định. Vai trò của giải pháp này của chính sách xây dựng pháp luật ngày càng được tăng lên do có việc đổi mới thực tiễn kế hoạch hóa xây dựng pháp luật và định hướng toàn bộ quá trình xây dựng pháp luật đến các mục tiễu nhất định. Việc áp dụng giải pháp giám sát bằng máy tính cho phép thu nhận được thông tín rộng lớn cần thiết cho việc soạn thảo các kế hoạch xây dựng pháp luật, "gắn" toàn bộ các dữ liệu về sự chuyển động của dự thảo luật đang được chuẩn bị vào một chỉnh thể thống nhất.
8. Thăm dò ý kiến Nhân dân
Thăm dò ý kiến Nhân dân là việc nghiên cứu dư luận xã hội về dự án luật dựa trên hệ thống các tiêu chuẩn nhất định, theo đó các đề nghị một cách có chuyên môn được đưa ra để người dân đóng góp ý kiến. Do có thăm dò ý kiến mà những người được thăm dò ý kiến không chỉ trả lời câu hỏi: họ tiếp nhận hay không tiếp nhận dự án luật có thể có (các quy định cụ thể của nó), mà họ còn có đồng ý với dự án luật đó hay không.
9. Giải pháp công phá "trí tuệ"
Đây là giải pháp nghiên cứu tổng hợp các kiến nghị, đề nghị của một khối lượng rộng lớn những người, co quan, tổ chức có kiến nghị, đề nghị về sửa đổi, bổ sung hoặc hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật nhất định hoặc các dự án luật hay dự án các văn bản quy phạm pháp luật khác. Việc thực hiện đúng đắn giải pháp này có thể trở thành phương thức giải quyết những vấn đề phức tạp của xây dựng pháp luật, của việc tìm kiếm phương án tối ưu của điều chỉnh pháp luật. Hiệu quả của giải pháp này của chính sách xây dựng pháp luật được thể hiện rất rõ khi có các cuộc khủng hoảng.
Trên đây là nội dung Luật Minh Khuê sưu tầm và biên soạn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.6162 để được giải đáp.
Rất mong nhận được sự hợp tác!
Trân trọng./.
Luật Minh Khuê (Sưu tầm và Biên soạn).
