Miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba thế nào khi hợp đồng thỏa thuận áp dụng CISG?

1. Quy định của CISG về miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba

Điều 79 của Công ước Liên Hợp Quốc về hợp đồng mua bán hàng hóa Quốc tế (CISG) quy định rằng một bên trong hợp đồng có thể được miễn trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ của mình nếu họ chứng minh được rằng việc không thực hiện đó là do những trở ngại nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Các trở ngại này phải là những sự kiện bất khả kháng, không thể lường trước và không thể tránh hoặc khắc phục được. Những ví dụ điển hình về các trở ngại này bao gồm thiên tai, chiến tranh, bạo động, dịch bệnh và đình công. Để cụ thể hóa hơn, dưới đây là một phân tích chi tiết về các quy định của Điều 79 và các trường hợp có thể áp dụng.

Thứ nhất, trở ngại nằm ngoài tầm kiểm soát của bên vi phạm phải là một sự kiện bất khả kháng. Điều này có nghĩa là sự kiện đó phải hoàn toàn không thể lường trước được vào thời điểm ký kết hợp đồng và không thể tránh khỏi hoặc khắc phục bằng bất kỳ biện pháp hợp lý nào. Các sự kiện như động đất, lũ lụt, hoặc bão tố có thể là những ví dụ điển hình. Những sự kiện này hoàn toàn nằm ngoài khả năng kiểm soát của con người và gây ra thiệt hại nặng nề mà không thể ngăn chặn hoặc giảm thiểu được.

Thứ hai, nếu một bên nhờ một người thứ ba thực hiện toàn bộ hoặc một phần nghĩa vụ hợp đồng và người thứ ba này không thể thực hiện được do một sự kiện bất khả kháng, bên vi phạm cũng có thể được miễn trách nhiệm. Tuy nhiên, để được miễn trách nhiệm trong trường hợp này, bên vi phạm phải chứng minh rằng họ đã lựa chọn người thứ ba một cách cẩn thận và đã thực hiện tất cả các bước cần thiết để đảm bảo rằng người thứ ba có thể thực hiện nghĩa vụ của mình. Nếu việc không thực hiện của người thứ ba là không thể lường trước, bên vi phạm cũng không phải chịu trách nhiệm về sự không thực hiện này.

Một điều kiện quan trọng để được miễn trách nhiệm theo Điều 79 của CISG là bên vi phạm phải thông báo cho bên kia về sự kiện bất khả kháng càng sớm càng tốt. Việc thông báo này giúp bên bị ảnh hưởng bởi việc không thực hiện của hợp đồng có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu thiệt hại cho mình. Ngoài ra, bên vi phạm còn phải thực hiện tất cả các bước cần thiết để giảm thiểu thiệt hại cho bên kia. Điều này đòi hỏi bên vi phạm phải hành động một cách hợp lý và không được lợi dụng sự kiện bất khả kháng để trốn tránh trách nhiệm một cách không chính đáng.

Để minh họa cụ thể hơn về việc áp dụng Điều 79 của CISG, ta có thể xem xét một số ví dụ điển hình. Ví dụ, một nhà máy sản xuất hàng hóa bị hỏa hoạn do sét đánh. Trong trường hợp này, nhà máy có thể được miễn trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ giao hàng cho khách hàng vì sự kiện hỏa hoạn là một sự kiện bất khả kháng nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Nhà máy không thể lường trước được việc sét đánh và hỏa hoạn, và cũng không thể ngăn chặn được hậu quả của nó.

Một ví dụ khác là một nhà xuất khẩu giao cho một công ty vận tải vận chuyển hàng hóa đến nước nhập khẩu. Tuy nhiên, công ty vận tải không thể giao hàng đúng hạn do đình công của các nhân viên hải quan. Trong trường hợp này, theo Điều 79 của CISG, nhà xuất khẩu có thể được miễn trách nhiệm về việc giao hàng chậm trễ vì sự kiện đình công là một sự kiện nằm ngoài tầm kiểm soát của họ và họ đã chọn công ty vận tải một cách cẩn thận. Nhà xuất khẩu không thể lường trước được việc đình công này và không có khả năng ngăn chặn được nó.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng quy định của CISG về miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba chỉ áp dụng cho các hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế được điều chỉnh bởi CISG. Điều này có nghĩa là nếu hợp đồng không thuộc phạm vi điều chỉnh của CISG, thì các quy định này sẽ không được áp dụng. Ngoài ra, các quy định về miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba có thể khác nhau tùy thuộc vào luật pháp của từng quốc gia. Vì vậy, khi thực hiện hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế, các bên cần phải nắm rõ và tuân thủ các quy định pháp luật liên quan của quốc gia mình cũng như của các quốc gia mà hợp đồng có liên quan.

Tóm lại, Điều 79 của CISG cung cấp một cơ chế bảo vệ cho các bên trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế trong trường hợp có sự kiện bất khả kháng xảy ra. Quy định này giúp đảm bảo rằng các bên không phải chịu trách nhiệm về những sự cố nằm ngoài tầm kiểm soát của mình, đồng thời khuyến khích họ hành động một cách cẩn thận và hợp lý để giảm thiểu thiệt hại cho bên kia. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả các quy định này, các bên cần phải có hiểu biết sâu sắc về CISG cũng như các quy định pháp luật liên quan của từng quốc gia.

2. Phân tích các trường hợp áp dụng miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba

Các trường hợp điển hình:

- Bên thứ ba là nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển không giao hàng đúng hạn do thiên tai:

Khi nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển không thể giao hàng đúng hạn do một sự kiện thiên tai, họ có thể được miễn trách nhiệm nếu chứng minh được rằng sự kiện này là một bất khả kháng. Bất khả kháng ở đây là những sự kiện như động đất, lũ lụt, bão tố hay các thiên tai khác nằm hoàn toàn ngoài tầm kiểm soát của họ. Đồng thời, nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển phải chứng minh rằng họ đã thực hiện các biện pháp phòng ngừa hợp lý để tránh hoặc giảm thiểu thiệt hại từ các sự kiện này.

Điều kiện tiên quyết để được miễn trách nhiệm trong trường hợp này là nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển phải thông báo cho bên còn lại về sự kiện bất khả kháng càng sớm càng tốt. Việc thông báo kịp thời giúp bên bị ảnh hưởng có thời gian chuẩn bị và đưa ra các biện pháp thay thế để giảm thiểu thiệt hại. Ngoài ra, nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển cũng cần thực hiện các biện pháp cần thiết để giảm thiểu thiệt hại cho bên kia, chẳng hạn như tìm kiếm các tuyến đường thay thế hoặc các biện pháp khác để đảm bảo hàng hóa được giao đến nơi đích một cách nhanh chóng và an toàn nhất có thể.

- Bên thứ ba là nhà sản xuất nguyên liệu cung cấp nguyên liệu không đạt chất lượng do sự cố kỹ thuật:

Nhà sản xuất nguyên liệu có thể gặp sự cố kỹ thuật trong quá trình sản xuất, dẫn đến việc cung cấp nguyên liệu không đạt chất lượng theo hợp đồng. Trong trường hợp này, để được miễn trách nhiệm, nhà sản xuất nguyên liệu phải chứng minh rằng sự cố kỹ thuật là một sự kiện bất khả kháng, nằm ngoài tầm kiểm soát của họ và họ đã thực hiện các biện pháp bảo trì và kiểm soát chất lượng một cách hợp lý. Điều này có thể bao gồm việc thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng máy móc và thiết bị, cũng như tuân thủ các quy trình quản lý chất lượng nghiêm ngặt.

Tương tự như trường hợp của nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển, nhà sản xuất nguyên liệu cũng phải thông báo kịp thời cho bên còn lại về sự cố kỹ thuật và thực hiện các biện pháp giảm thiểu thiệt hại. Việc này giúp bên bị ảnh hưởng có thể tìm nguồn cung cấp nguyên liệu thay thế hoặc điều chỉnh kế hoạch sản xuất của mình để tránh thiệt hại lớn hơn.

Các trường hợp phức tạp:

- Việc phân chia trách nhiệm giữa các bên liên quan:

Trong một số trường hợp phức tạp, việc phân chia trách nhiệm giữa các bên liên quan có thể là một thách thức. Phân chia trách nhiệm thường dựa trên mức độ lỗi của mỗi bên, vai trò và nghĩa vụ theo hợp đồng của họ. Ví dụ, trong một tình huống cụ thể, nhà sản xuất nguyên liệu có thể chịu 70% trách nhiệm về sự cố, trong khi nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển chịu 30% trách nhiệm. Việc xác định mức độ lỗi này có thể dựa trên các chứng cứ thực tế, điều khoản trong hợp đồng và mức độ ảnh hưởng của từng bên đến sự việc xảy ra.

- Ảnh hưởng của các yếu tố khác:

Điều khoản hợp đồng: Các điều khoản về miễn trách nhiệm, bất khả kháng và phân chia trách nhiệm trong hợp đồng có thể ảnh hưởng đáng kể đến việc áp dụng CISG. Các bên trong hợp đồng thường thỏa thuận trước về các tình huống có thể được xem là bất khả kháng và các biện pháp cần thiết khi xảy ra sự kiện này. Việc này giúp giảm bớt tranh chấp và làm rõ trách nhiệm của từng bên.

Áp dụng luật nào: Nếu hợp đồng không quy định rõ ràng về luật áp dụng, CISG có thể được áp dụng nếu các bên có quốc tịch hoặc nơi cư trú ở các quốc gia tham gia CISG. Điều này có nghĩa là hợp đồng sẽ được điều chỉnh bởi các quy định của CISG, trừ khi các bên đã thỏa thuận loại trừ việc áp dụng CISG hoặc chọn áp dụng một luật khác.

Việc áp dụng miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba cần được đánh giá cụ thể dựa trên từng trường hợp. Điều này đòi hỏi sự xem xét kỹ lưỡng về các điều khoản hợp đồng, các sự kiện thực tế và quy định pháp luật liên quan. Bên cạnh đó, việc chứng minh sự kiện bất khả kháng và các biện pháp phòng ngừa hợp lý là một yếu tố quan trọng để các bên có thể được miễn trách nhiệm theo Điều 79 của CISG. Việc này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các bên mà còn thúc đẩy sự hợp tác và tuân thủ các cam kết hợp đồng trong các giao dịch thương mại quốc tế.

3. Hướng dẫn về miễn trách nhiệm do lỗi của bên thứ ba trong hợp đồng thỏa thuận áp dụng CISG

Để vận dụng chế định miễn trách do lỗi của bên thứ ba được quy định tại Điều 79 Công ước Viên về mua bán hàng hóa quốc tế năm 1980 (CISG), cần phải tuân theo một số điều kiện và quy trình cụ thể. Thứ nhất, một bên trong hợp đồng sẽ không phải chịu trách nhiệm về việc không thực hiện bất kỳ nghĩa vụ nào của mình nếu họ có thể chứng minh rằng việc không thực hiện đó là do một trở ngại nằm ngoài sự kiểm soát của họ. Đồng thời, họ phải chứng minh rằng không thể chờ đợi một cách hợp lý rằng họ sẽ tính tới trở ngại này vào lúc ký kết hợp đồng hoặc có thể tránh hoặc khắc phục các hậu quả của nó. Trở ngại này phải thực sự là một sự kiện bất khả kháng, không thể lường trước được, và không thể kiểm soát hoặc giảm thiểu được bằng bất kỳ biện pháp nào.

Thứ hai, nếu một bên không thể thực hiện nghĩa vụ của mình do người thứ ba mà họ nhờ thực hiện toàn bộ hoặc một phần hợp đồng cũng không thực hiện được, thì bên đó chỉ được miễn trách nhiệm trong hai trường hợp cụ thể. Một là, họ phải được miễn trách nhiệm theo quy định của khoản trên, tức là trở ngại nằm ngoài sự kiểm soát của họ và không thể lường trước hoặc tránh được. Hai là, người thứ ba cũng sẽ được miễn trách nhiệm nếu áp dụng các quy định của khoản trên cho họ. Điều này có nghĩa là người thứ ba cũng phải chứng minh được rằng họ không thể kiểm soát hoặc lường trước được trở ngại đã xảy ra.

Thứ ba, sự miễn trách theo quy định của Điều 79 chỉ có hiệu lực trong thời kỳ tồn tại trở ngại đó. Ngay khi trở ngại không còn tồn tại, bên có nghĩa vụ phải tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ của mình theo hợp đồng. Điều này đảm bảo rằng việc miễn trách không bị lợi dụng để trì hoãn thực hiện nghĩa vụ một cách vô lý.

Thứ tư, bên nào không thực hiện nghĩa vụ của mình do sự tồn tại của trở ngại phải báo cáo ngay cho bên kia biết về trở ngại và ảnh hưởng của nó đối với khả năng thực hiện nghĩa vụ. Nếu thông báo không đến tay bên kia trong một thời hạn hợp lý kể từ khi bên không thực hiện nghĩa vụ đã biết hoặc đáng lẽ phải biết về trở ngại, họ sẽ phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại do việc bên kia không nhận được thông báo. Việc thông báo kịp thời này là cực kỳ quan trọng để bên bị ảnh hưởng có thể có biện pháp xử lý kịp thời nhằm giảm thiểu thiệt hại.

Cuối cùng, các quy định của Điều 79 không cản trở từng bên trong hợp đồng sử dụng mọi quyền khác ngoài quyền được bồi thường thiệt hại theo Công ước này. Điều này có nghĩa là mặc dù bên vi phạm có thể được miễn trách nhiệm về một số nghĩa vụ do trở ngại bất khả kháng, các bên vẫn có thể yêu cầu thực hiện các quyền và biện pháp khác theo quy định của CISG hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng. Quy định này nhằm đảm bảo rằng quyền lợi hợp pháp của các bên trong hợp đồng được bảo vệ một cách đầy đủ và không bị xâm phạm do việc miễn trách nhiệm của bên vi phạm.

Nhìn chung, việc vận dụng Điều 79 của CISG đòi hỏi sự hiểu biết chi tiết về các điều kiện và quy trình liên quan, cũng như việc chuẩn bị và chứng minh các yếu tố bất khả kháng một cách rõ ràng và kịp thời. Điều này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bên vi phạm trong trường hợp có sự cố xảy ra mà còn đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong các giao dịch thương mại quốc tế.

Xem thêm: Áp dụng Công ước viên 1980 (CISG) đối với hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế

Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900 6162 hoặc qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được giải đáp. Rất mong nhận được sự hợp tác!