Mục lục bài viết

1. Bảo hiểm xã hội là gì? Ý nghĩa của bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội là một cơ chế bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ gặp phải tình trạng giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc qua đời. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, bảo hiểm xã hội được xây dựng trên cơ sở đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội, nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động trong những trường hợp rủi ro không mong muốn.

Theo định nghĩa từ Wikipedia, bảo hiểm là một phương thức bảo vệ tài chính trước những tổn thất tiềm tàng, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý rủi ro, chủ yếu được áp dụng để bảo vệ trước các rủi ro ngẫu nhiên hoặc tổn thất có thể xảy ra. Còn xã hội được hiểu là một tập hợp các cá nhân tương tác xã hội một cách thường xuyên, hoặc một cộng đồng lớn có chung lãnh thổ, không gian hoặc xã hội, thường chịu chung sự quản lý chính trị và các kỳ vọng văn hóa chi phối.

Như vậy, bảo hiểm xã hội không chỉ là một chính sách an sinh xã hội do Nhà nước tổ chức mà còn được thực hiện và đảm bảo bởi cơ quan Bảo hiểm xã hội Việt Nam theo quy định của pháp luật. Hệ thống bảo hiểm xã hội bao gồm hai hình thức tham gia chính, tương ứng với hai loại hình bảo hiểm xã hội:

Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Đây là hình thức bảo hiểm mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia theo quy định của pháp luật. Bảo hiểm xã hội bắt buộc áp dụng cho những đối tượng làm việc trong khu vực nhà nước và khu vực doanh nghiệp tư nhân, giúp đảm bảo các quyền lợi về chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, và lương hưu khi hết tuổi lao động.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Đây là hình thức bảo hiểm dành cho các đối tượng không thuộc diện bắt buộc tham gia, như người lao động tự do, nông dân, và những người không có quan hệ lao động chính thức. Bảo hiểm xã hội tự nguyện giúp người tham gia có thể tự lựa chọn mức đóng và chế độ hưởng lợi, đồng thời tạo cơ hội để họ được bảo vệ tài chính khi gặp phải các tình huống rủi ro như ốm đau, thai sản, và lương hưu khi hết tuổi lao động.

Qua đó, hệ thống bảo hiểm xã hội không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thu nhập của người lao động mà còn góp phần xây dựng một mạng lưới an sinh xã hội bền vững, hỗ trợ người dân trong các hoàn cảnh khó khăn và bảo vệ quyền lợi của họ một cách hiệu quả.

 

2. Khái niệm lương cơ sở và vai trò của lương cơ sở

Lương cơ sở là một mức lương quan trọng được sử dụng làm căn cứ cho nhiều tính toán liên quan đến tiền lương trong hệ thống quản lý tài chính của Nhà nước. Được quy định bởi các văn bản pháp luật, lương cơ sở đóng vai trò nền tảng trong việc xác định các mức lương của cán bộ, công chức, và viên chức. Cụ thể, nó được sử dụng để tính toán các mức lương trong các bảng lương, các mức phụ cấp và thực hiện các chế độ khác đối với đối tượng làm việc trong cơ quan Nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập.

Mức lương cơ sở được điều chỉnh theo từng thời kỳ để phù hợp với tình hình kinh tế và chính sách của Nhà nước. Việc sử dụng lương cơ sở giúp đảm bảo tính công bằng và nhất quán trong việc chi trả lương cũng như các khoản phụ cấp, chế độ đãi ngộ cho các đối tượng làm việc trong khu vực công. Điều này cũng góp phần quan trọng vào việc duy trì sự ổn định tài chính và tạo động lực làm việc cho cán bộ, công chức, và viên chức, qua đó nâng cao hiệu quả công tác và chất lượng dịch vụ công.

Ngoài việc ảnh hưởng đến các mức lương và phụ cấp, lương cơ sở còn là cơ sở để tính toán các chế độ như bảo hiểm xã hội, chế độ hưu trí và các chế độ phúc lợi khác theo quy định của pháp luật. Do đó, việc cập nhật và điều chỉnh mức lương cơ sở là rất quan trọng để đảm bảo rằng các chế độ đãi ngộ phù hợp với thực tế kinh tế và nhu cầu sống của cán bộ, công chức, và viên chức, đồng thời phản ánh sự quan tâm của Nhà nước đối với lực lượng lao động trong khu vực công.

 

3. Mức đóng BHXH của cán bộ, công chức, viên chức tăng theo lương cơ sở

Mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) của công chức và viên chức được xác định dựa trên công thức: Mức đóng BHXH = Tỷ lệ đóng BHXH x Tiền lương tháng tính đóng BHXH. Đối với các khoản bảo hiểm bắt buộc như BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp (TNLĐ-BNN), cũng như bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), tỷ lệ đóng cụ thể được quy định và không thay đổi trong năm 2024.

Theo quy định, tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc đối với công chức và viên chức trong năm 2024 được duy trì ổn định. Cụ thể, cán bộ, công chức phải đóng 14% vào quỹ bảo hiểm xã hội, 3% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp, 0.5% vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, và 1% vào quỹ bảo hiểm y tế. Tổng tỷ lệ đóng BHXH của cán bộ, công chức là 21.5%, bao gồm các khoản BHXH, BHTN, BHYT, và TNLĐ-BNN. Sau khi cộng với các tỷ lệ khác, tổng mức đóng của cán bộ, công chức là 32%.

Đối với viên chức, tỷ lệ đóng cũng được quy định rõ ràng: viên chức đóng 8% vào quỹ hưu trí tử tuất, 1.5% vào quỹ BHYT và 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp. Tổng tỷ lệ đóng BHXH của viên chức là 10.5%, và sau khi cộng các khoản khác, tổng mức đóng của viên chức là 32%.

Như vậy, tổng cộng tỷ lệ đóng BHXH của công chức là 9.5% trong khi tỷ lệ đóng của viên chức là 10.5%. Điều này cho thấy sự phân biệt trong tỷ lệ đóng góp của các nhóm đối tượng này, phản ánh sự điều chỉnh phù hợp với từng nhóm đối tượng để đảm bảo quyền lợi và bảo vệ tài chính của họ.

Cán bộ và công chức, những người hưởng chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, theo Khoản 1 Điều 89 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, có cách tính tiền lương để đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) hằng tháng như sau: Tiền lương tháng đóng BHXH của cán bộ, công chức được xác định bằng tổng của tiền lương theo ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm cộng với các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung và phụ cấp thâm niên nghề (nếu có).

Cụ thể, tiền lương theo ngạch, bậc và cấp bậc quân hàm được tính bằng hệ số lương nhân với mức lương cơ sở. Trong đó, tiền lương tháng đóng BHXH tối đa của cán bộ và công chức được quy định là 20 lần mức lương cơ sở. Do đó, nếu thu nhập của cá nhân nào có mức tính đóng BHXH cao hơn 20 lần mức lương cơ sở, thì số tiền BHXH sẽ được tính theo mức tối đa là 20 lần mức lương cơ sở.

Theo quy định tại Điều 3 của Nghị định 73/2024/NĐ-CP, mức lương cơ sở hiện nay được áp dụng là 2.340.000 đồng/tháng, thay thế cho mức 1,8 triệu đồng/tháng theo Nghị định 24/2023/NĐ-CP đã hết hiệu lực từ ngày 01/07/2024. Với sự tăng lương cơ sở lên 2.340.000 đồng từ ngày 01/07/2024, tiền lương tháng tính đóng BHXH của cán bộ, công chức và viên chức cũng sẽ điều chỉnh theo mức lương cơ sở mới.

Do việc tăng lương cơ sở dẫn đến việc tăng tiền lương tháng tính đóng BHXH, mức đóng BHXH của cán bộ, công chức và viên chức từ ngày 01/07/2024 cũng sẽ tăng theo tỷ lệ tương ứng. Điều này phản ánh sự điều chỉnh phù hợp của hệ thống bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo rằng mức đóng BHXH luôn tương xứng với thu nhập và điều kiện kinh tế hiện tại.

Xem thêm bài viết: Thiếu tờ rời BHXH có chốt sổ được không? Cấp lại ở đâu?

Khi quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn pháp luật nhanh chóng.