1. Khái niệm truy thu bảo hiểm

Theo quy định tại điểm 2.4 khoản 2 Điều 2 của Quyết định 595/QĐ-BHXH ban hành ngày 14 tháng 4 năm 2017, truy thu được hiểu là hành động mà cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện nhằm thu hồi các khoản tiền mà người lao động hoặc doanh nghiệp phải đóng góp cho các loại hình bảo hiểm như bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ) và bảo hiểm nông nghiệp (BNN).

Hành động này diễn ra trong các trường hợp mà người đóng bảo hiểm có hành vi trốn tránh nghĩa vụ, không thực hiện đầy đủ việc đóng góp cho số người thuộc diện phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, hoặc không đóng đủ số tiền theo quy định của pháp luật. Thêm vào đó, truy thu cũng được áp dụng trong trường hợp người sử dụng lao động chiếm dụng khoản tiền đóng bảo hiểm, dẫn đến việc người lao động không được hưởng các quyền lợi bảo hiểm mà họ đáng lẽ phải nhận. Qua đó, việc truy thu không chỉ nhằm bảo đảm quyền lợi cho người lao động mà còn góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về bảo hiểm trong cộng đồng.

 

2. Thời hạn truy thu BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN

Theo khoản 2 Điều 28 của Quyết định 595/QĐ-BHXH ban hành ngày 14 tháng 4 năm 2017, thời hạn truy thu các khoản bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ) và bảo hiểm nông nghiệp (BNN) được quy định rõ ràng nhằm đảm bảo tính kịp thời và hiệu quả trong việc thu hồi các khoản đóng bảo hiểm. Cụ thể, trong trường hợp vi phạm quy định của pháp luật về việc đóng các loại bảo hiểm này, cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm thực hiện truy thu trong thời hạn không quá 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định. Thời hạn này giúp đảm bảo rằng các vi phạm sẽ được xử lý một cách nhanh chóng, tránh để tình trạng thiếu hụt nguồn quỹ bảo hiểm kéo dài.

Bên cạnh đó, đối với trường hợp điều chỉnh tăng tiền lương đã đóng cho các loại bảo hiểm nêu trên, thời hạn truy thu được quy định ngắn hơn, chỉ không quá 03 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ. Quy định này thể hiện sự linh hoạt và tính nhạy bén trong việc điều chỉnh các khoản đóng bảo hiểm, đảm bảo quyền lợi cho người lao động được hưởng đầy đủ các chế độ bảo hiểm khi có sự thay đổi về mức lương. Như vậy, thời hạn truy thu không chỉ mang lại tính nghiêm minh cho các quy định pháp luật mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động trong hệ thống bảo hiểm.

 

3. Quy định mới về truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN

Theo Điều 38 của Quyết định 595/QĐ-BHXH ban hành ngày 14 tháng 4 năm 2017, được sửa đổi tại Quyết định 505/QĐ-BHXH ngày 27 tháng 3 năm 2020, quy định về việc truy thu các khoản bảo hiểm xã hội bắt buộc (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ) và bảo hiểm nông nghiệp (BNN) được quy định rõ ràng và cụ thể. Điều này nhằm đảm bảo rằng các doanh nghiệp và người sử dụng lao động tuân thủ nghiêm túc các nghĩa vụ đóng góp của mình, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động.

Cụ thể, cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm thực hiện việc truy thu trong các trường hợp vi phạm quy định về đóng bảo hiểm, bao gồm cả việc trốn đóng, đóng không đủ số tiền hoặc số người tham gia bảo hiểm. Việc truy thu không chỉ giúp khắc phục tình trạng thiếu hụt quỹ bảo hiểm mà còn thúc đẩy ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng doanh nghiệp. Thêm vào đó, Quyết định cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật thông tin và điều chỉnh mức đóng bảo hiểm kịp thời khi có sự thay đổi về tình hình tài chính của doanh nghiệp hoặc mức lương của người lao động. Qua đó, không chỉ góp phần vào sự phát triển bền vững của hệ thống bảo hiểm mà còn đảm bảo rằng quyền lợi của người lao động được bảo vệ và thực hiện một cách đầy đủ nhất.

Các trường hợp truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN

Trong bối cảnh quản lý bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động và bảo hiểm nông nghiệp, có nhiều trường hợp dẫn đến việc truy thu các khoản đóng góp này. Một trong những trường hợp phổ biến là truy thu do trốn đóng, trong đó đơn vị có thể thực hiện hành vi trốn đóng, đóng không đủ số người thuộc diện bắt buộc tham gia, hoặc chiếm dụng tiền đóng. Khi có kết luận từ cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc cơ quan thanh tra nhà nước có thẩm quyền về việc trốn đóng từ ngày 01/01/2016 trở đi, không chỉ số tiền phải đóng theo quy định sẽ bị truy thu mà còn có tiền lãi tính trên số tiền và thời gian trốn đóng. Cụ thể, toàn bộ thời gian trốn đóng trước ngày 01/01/2016 sẽ được tính theo mức lãi suất chậm đóng áp dụng cho năm 2016, trong khi thời gian từ ngày 01/01/2016 trở đi sẽ tính theo mức lãi suất chậm đóng tương ứng với từng năm tại thời điểm phát hiện hành vi trốn đóng.

Ngoài ra, cũng có trường hợp truy thu đối với người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng lao động và về nước nhưng chưa thực hiện việc đóng BHXH cho khoảng thời gian làm việc ở nước ngoài. Nếu việc truy đóng BHXH được thực hiện sau 06 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng, số tiền truy thu sẽ bao gồm cả số tiền phải đóng BHXH theo quy định và tiền lãi truy thu tính trên số tiền này.

Thêm vào đó, trường hợp điều chỉnh tăng tiền lương đã đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ và BNN cũng là một lý do dẫn đến truy thu. Nếu việc điều chỉnh này được thực hiện sau 06 tháng kể từ khi có quyết định nâng bậc lương hoặc phụ cấp, thì số tiền truy thu sẽ bao gồm cả số tiền phải đóng theo quy định và tiền lãi tính trên số tiền đó. Ngoài những trường hợp nêu trên, còn có các trường hợp khác được quy định cụ thể bởi các cơ quan có thẩm quyền, nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc quản lý quỹ bảo hiểm.

Điều kiện truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN

Để tiến hành truy thu các khoản bảo hiểm xã hội bắt buộc (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ) và bảo hiểm nông nghiệp (BNN), cần đáp ứng một số điều kiện cụ thể. Trước hết, việc truy thu phải được thực hiện theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan bảo hiểm xã hội thông qua quá trình thanh tra, buộc đơn vị phải thực hiện nghĩa vụ đóng góp. Thứ hai, đơn vị cần có đề nghị truy thu đối với người lao động, từ đó khẳng định rõ ràng trách nhiệm của mình trong việc thu hồi các khoản tiền bảo hiểm chưa được đóng.

Một yếu tố quan trọng khác là hồ sơ truy thu phải đảm bảo đầy đủ và đúng theo quy định tại Phụ lục 02. Cụ thể, trong trường hợp đơn vị đề nghị truy thu cho tổng thời gian dưới 03 tháng, cán bộ thu có trách nhiệm kiểm tra hồ sơ theo quy định trước khi tiến hành truy thu. Nếu tổng thời gian truy thu từ 03 đến 06 tháng, thì trong thời hạn 07 ngày kể từ khi nhận đủ hồ sơ, cán bộ thu cần lập biên bản (theo Mẫu D04h-TS) và trình Giám đốc BHXH để phê duyệt. Đối với trường hợp tổng thời gian truy thu trên 06 tháng, quy trình cũng yêu cầu lập biên bản trong thời hạn 07 ngày, nhưng phải kèm theo việc Giám đốc BHXH thực hiện thanh tra đột xuất và xử lý theo quy định.

Những điều kiện này không chỉ giúp đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch trong quá trình truy thu mà còn bảo vệ quyền lợi của người lao động và đảm bảo quỹ bảo hiểm được duy trì hiệu quả. Qua đó, công tác quản lý bảo hiểm xã hội cũng được thực hiện một cách nghiêm túc và có hệ thống hơn.

Tiền lương làm căn cứ truy thu, tỷ lệ truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN

Tiền lương được xác định là căn cứ quan trọng để thực hiện việc truy thu các khoản bảo hiểm xã hội bắt buộc (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm tai nạn lao động (BHTNLĐ) và bảo hiểm nông nghiệp (BNN). Cụ thể, tiền lương tháng được sử dụng để truy thu là mức lương mà người lao động đã đóng bảo hiểm, căn cứ theo quy định của pháp luật cho từng khoảng thời gian cụ thể. Mức tiền lương này sẽ được ghi rõ ràng trong sổ bảo hiểm xã hội của từng người lao động, đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong việc xác định nghĩa vụ đóng góp.

Bên cạnh đó, tỷ lệ truy thu cũng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình này, được tính bằng tỷ lệ phần trăm (%) của tiền lương tháng dùng làm căn cứ để đóng các khoản bảo hiểm trong từng thời kỳ. Tỷ lệ này do Nhà nước quy định và có thể thay đổi tùy theo từng giai đoạn phát triển kinh tế và chính sách bảo hiểm xã hội. Việc xác định đúng tiền lương và tỷ lệ truy thu không chỉ giúp các đơn vị thực hiện nghĩa vụ tài chính một cách chính xác mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động, đảm bảo rằng họ nhận được những phúc lợi bảo hiểm xứng đáng. Do đó, việc nắm rõ và thực hiện đúng các quy định về tiền lương và tỷ lệ truy thu là rất cần thiết trong công tác quản lý bảo hiểm xã hội, góp phần duy trì ổn định quỹ bảo hiểm và hỗ trợ tốt nhất cho người lao động trong tương lai.

Xem thêm bài viết: Hưởng chế độ BHXH khi phẫu thuật? Thời gian hưởng chế độ ốm đau?

Khi quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn.