Thẩm quyền và trình tự kí kết điều ước quốc tế

Bản chất của việc một quốc gia đồng ý chịu sự ràng buộc với một điều ước quốc tế được biểu thị bàng việc phê duyệt cũng tương tự như hành vi phê chuẩn.

Gia nhập điều ước quốc tê' là hành động cửa một chủ thể luật quốc tế đồng ý chấp nhận sự ràng buộc của một điều ước quốc tế đa phương đối với chủ thể đó. Việc gia nhập thường được đặt ra đối với quốc gia khi thời hạn ký kết điều ước đã chấm dứt hoặc điều ước đã có hiệu lực mà quốc gia đó chưa phải là thành viên. Thủ tục gia nhập được quy định cụ thể trong phần cuối cùng của điều ước đó. Giống như phê chuẩn hoặc phê duyệt, gia nhập thường được thực hiện thông qua việc gửi văn kiện gia nhập đến quốc gia hoặc cơ quan của tổ chức quốc tê' có chức nãng bảo quản điều ước quốc tế đó. Ngoại trừ một số điều ước quốc tế nhất định, hầu hết các điều ước đa phương phổ cập đều cho phép các quốc gia gia nhập, ví dụ, Công ước quốc lê' vé quyên tre em năm 19X9, Còng ước quốc tế ve loại trừ các hình thức phân biệt chung tộc, Công ước Viên năm 1961 về quan hệ ngoại giao, Công ước Viên năm 1963 ve quan hệ lãnh sự... đểu quy dịnh vể việc cho phép các quốc gia gia nhập.

Trừ khi điểu ước có quy định khác, thời điểm xác nhận sự đồng ý ràng buộc đối với điều ước quốc lế bằng hình thức phê chuẩn, phê duyệt hoạc gia nhập có thổ được tính khi các bên ký kết trao đổi các văn kiện phê chuẩn, phê duyệt hoặc gia nhập; khi quốc gia ký kết nộp lưu chiểu các văn kiện phê chuẩn, phê duyệt hoặc gia nhập tại cơ quan lưu chiểu và khi thông báo những vãn kiện phê chuẩn, phê duyệt hoặc gia nhập cho các quốc gia kết ước hoặc cho cơ quan lưu chiểu.

5. Bảo lưu điều ước quốc thế theo luật

Theo Công ước Viên nãm 1969 vể luật đi cu ước quốc tế, thì ''Bảo lưu điều ước quốc tế là hành (lộng đơn phương bất kẽ’ cách viết hoặc tên gọi như thế nào của một quốc gia đưa ra khi kỷr phê chuẩn, phê duyệt hoặc gia nhập điều ước đó, nhằm qua dó loại trừ hoặc thay đổi hiệu lực của một hoặc một sổ quy định của diều ước trong việc áp dụng chúng đối với quốc gia đố",

Bảo lưu (nếu có) chỉ có thể tiến hành vào thời điểm quốc gia thực hiện các hành vi nhầm xác nhận sự ràng buộc của một điều ước đổi với quốc gia đó.

*Điều khoản bảo lưu

Phù hợp với mục đích của việc ký kết điểu ước quốc tế và lợi ích của các quốc gia thành vièn, luật điều ước quốc tế thừa nhận bảo lưu là quyền của các chủ thể khi tham gia ký kết điều ước quốc tê' nhưng quyền này không phải là tuyệt đối mà nó bị hạn chê' trong những trường hợp nhất định. Chẳng hạn, một quốc gia sẽ không được phép đưa ra tuyên bô' bảo lưu nếu liên quan đến:

- Trường hợp điều ước quốc tế cấm bảo lưu;

- Trường hợp bảo lưu không phù hợp với đó'i tượng và mục đích của điều ước.

Tương tự, quyền bảo lưu điẩu ước quốc tế của một quốc gia cũng sẽ bị hạn chế khi trong nội dung của điều ước đó chỉ cho phép bảo lưu đối với những điều khoản nhất định.

Trong thực tiễn thường có thể có hai dạng quy định liên quan đến vấn đề bảo lưu điều ước, đó là trường hợp điểu ước có điều khoản quy định về bảo lưu và trường hợp điều ước không có điều khoản quy định về bảo lưu. Ở trường hợp thứ nhất, nếu điều ước cho phép bảo lưu hoặc chỉ được bảo lưu những điều khoản cụ thể thì những vấn đề bảo lưu sẽ tuân theo các quy định của chính điểu ước quốc tế đó. Còn với trường hợp thứ hai, nếu điều ước không có điều khoản quy định về bảo lưu thì Công ước Viên năm 1969 quy định:

- Việc bảo lưu phải được tất cả các bên chấp nhận nếu sớ quốc gia đàm phán có hạn hoặc việc thi hành toàn bộ điểu ước giữa tất cả các bên là điéu kiện cần thiết dẫn tới sự chấp nhận ràng buộc của các bên đối với điểu ước.

- Một bảo lưu coi như được một quốc gia chấp nhận nếu quốc gia đó không phản đối trong vòng 12 tháng, kể từ ngày nhận được thông báo về bảo lưu.

- Nếu điều ước là văn kiện thành lập tổ chức quốc tế thì một bảo lưu cần được sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền của tổ chức đó.

Ngoài các quy định nêu trên về việc bảo lưu điều ước quốc tế, cần lưu ý rằng, mặc dù Công ước Viên năm 1969 không quy định cụ thể nhưng trong thực tế, bảo lưu không đặt ra đối với các điều ước quốc tế song phương vì các thoả thuận, cam kết trong quan hệ song phương hầu như chỉ liên quan đến chính hai bèn chủ thể, thông qua các điều khoản trong điều ước để xác lạp rõ quyền và nghĩa vụ của hai bên. Vì vậy, nếu một trong hai bên đưa ra bảo lưư sẽ dân đẽh sự tôn hại cho lợi ích của bên kia. Sự bất đồng (nếũ có) về những điều khoản cụ thể sẽ đòi hỏi các bên phải tiến hành thương lượng lại thì mới có thể đạt được những thoả thuận để hình thành nên văn bản điều ước mà các bên mong muốn thiết lập.

* Thủ tục bảo lưu

Do bảo lưu có ảnh hưởng trực tiếp tới giá trị hiệu lực của các điều khoản của điều ước quốc tế trong quan hệ giữa các bên nên theo quy định của Cồng ước Viên năm 1969, việc tuyên bố bảo lưu, rút bảo lưu, chấp thuận hoặc phản đối bảo lưu đều phải được trình bày bằng văn bản và thông báo cho các bên liên quan.

* Hệ quả và ý nghĩa pháp ỉý của báo lưu

Bản chất của bảo lưu không nhằm đưa các điều khoản bị bảo lưu ra khỏi nội dung của một điều ước nhưng về tổng thể, quan hệ giữa các thành viên của một điều ước sẽ thay đổi trong phạm vi có bảo lưu. Sự thay đổi liên quan đến bảo luu khác nhau, tùy thuộc vào việc phản đối hoặc chấp thuận bảo lưu. Từ việc phản đối bảo lưu do một quốc gia đưa ra, có thể làm cho quốc gia bảo lưu và quốc gia phản đối bảo lưu không có quan hệ điều ước hoặc không áp dụng điểu khoản bảo lưu trong quan hệ giữa hai bên, còn đối với các điều khoản còn lại, quan hệ điều ước vẫn diễn ra bình thường.

Đối với nhiều thành viên, bảo lưu là giải pháp pháp lý để giải quyết hài hoà lợi ích riêng của quốc gia với lợi ích khi tham gia điều ước, qua đổ góp phần tăng cường số lượng thành viên tham gia để điều ước có điều kiện hình thành và phát huy vai trò điều chỉnh các quan hệ quốc tê' nảy sinh.

6. Một số câu hỏi thường gặp liên quan đến điều ước quốc tế

6.1 Tên gọi của điều ước quốc tế là gì?

Điều ước quốc tế là tên khoa học pháp lý chung để chỉ các văn bản pháp luật quốc tê' do hai hay nhiều chủ thể luật quốc tế ký kết. Trong từng quan hệ điều ước cụ thể, điều ước có thể được gọi bằng rất nhiều tên gọi khác nhau như hiệp ước, hiệp định, công ước, hiến chương, quy chế...

Luật điều ước quốc tế cũng như pháp luật của mỗi quốc gia đều không có những quy định cụ thể nhằm ấn định rõ tên gọi cho từng loại điều ước. Trong thực tiễn, có những điều ước có cùng nội dung và tính chất nhưng giữa các văn bản điều ước này lại có thể có tên gọi khác nhau. Việc xác định tên gọi cụ thể cho một điều ước hoàn toàn do các chủ thể ký kết điều ước đó thoả thuận quyết định.