Mục lục bài viết

1. Khái quát chung

Thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt, hoàn thuế, xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế của người nộp thuế không đúng quy định của pháp luật làm thất thoát tiền thuế phải nộp vào ngân sách nhà nước.
Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Chính sách thuế một mặt đảm bảo được các nguồn thu cho ngân sách, một mặt cũng là chính sách tái phân phối, đảm bảo công bằng xã hội, là chính sách ưu đãi, khuyến khích thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Hiện nay, nhà nước ta áp dụng các loại thuế sau:
Thuế thu nhập cá nhân: Là loại thuế đánh vào những thu nhập chịu thuế (trừ những thu nhập được miễn thuế) của cá nhân và thực hiện theo luật thuế thu nhập cá nhân.
Thuế thu nhập doanh nghiệp: Là loại thuế đánh vào những thu nhập chịu thuế (trừ những thu nhập được miễn thuế) của doanh nghiệp và hiện nay thực hiện theo luật thuế thu nhập doanh nghiệp.
Thuế môn bài: Là loại thuế đánh vào các tổ chức, cá nhân tham gia sản xuất, kinh doanh. Thuế môn bài thu mỗi năm một lần và được thực hiện theo luật thuế môn bài.
Thuế giá trị gia tăng: Là loại thuế đánh vào giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình sản xuất kinh doanh. Được thực hiện theo luật thuế giá trị gia tăng.
Thuế sử dụng đất (bao gồm đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp): Là loại thuế đánh vào diện tích đất sử dụng của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp. Hiện nay có 2 luật thuế điều chỉnh chính thuế sử dụng đất là luật thuế sử dụng đất nông nghiệp và luật thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.
Thuế xuất khẩu, nhập khẩu: Là loại thuế đánh vào hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu của các tổ chức, cá nhân và hiện được điều chỉnh theo luật thuế xuất khẩu, nhập khẩu.
Thuế tài nguyên: Là loại thuế đánh vào các tài nguyên được khai thác trên lãnh thổ Việt Nam. Thuế này hiện được điều chỉnh theo luật thuế tài nguyên.
Thuế tiêu thụ đặc biệt: Là loại thuế đánh vào những hàng hóa, dịch vụ đặc biệt và được điều chỉnh theo luật thuế tiêu thụ đặc biệt.
Để thúc đẩy phát triển kinh tế, đảm bảo công bằng trong chính sách thuế, đảm bảo cân bằng lợi ích của nhà nước và các cá nhân, tổ chức nộp thuế, trong từng luật thuế điều chỉnh các loại thuế cụ thể, nhà nước ta đều quy định các trường hợp được miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt và hoàn thuế chi tiết, cụ thể. Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng chính sách thuế, có nhiều cá nhân trong các cơ quan thuế lợi dụng chức vụ quyền hạn, đã áp dụng sai các chính sách thuế, gây thất thu ngân sách của nhà nước. Hành vi này được hình sự hóa tại Bộ luật hình sự năm 2015 của nước Việt Nam.

2. Tội thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng được quy định như thế nào?

Tội thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng được quy định tại Điều 223 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi 2017, cụ thể như sau:
Điều 223. Tội thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng
1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong các hành vi sau đây, làm thất thoát tiền thuế phải nộp từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Thực hiện việc miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt, hoàn thuế không đúng quy định của Luật quản lý thuế và các quy định khác của pháp luật về thuế;
b) Xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ thuế của người nộp thuế không đúng quy định của Luật quản lỷ thuế và quy định khác của pháp luật về thuế.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đầy, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:
a) Vĩ vụ lợi;
b) Có tổ chức;
c) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;
d) Làm that thoát tiền thuế từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.
3. Phạm tội gây that thoát tiền thuế 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.
4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Tính sai số tiền thuế phải nộp, thất thoát ngân sách nhà nước chịu trách nhiệm thế nào?

Luật sư tư vấn pháp luật Hình sự, gọi: 1900.6162

3. Bình luận

Tội thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng là tội danh mới được bổ sung trong BLHS tại Điều 223. Điều luật gồm 4 khoản. Trong đó, khoản 1 quy định các dấu hiệu pháp lý của tội phạm và khung hình phạt cơ bản; các khoản 2, 3 quy định các trường họp phạm tội tăng nặng và khoản 4 quy định khung hình phạt bổ sung.

3.1 Dấu hiệu chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng được quy định là người có chức vụ, quyền hạn đối với việc thu nộp thuế.
Chủ thể: Chủ thể thực hiện tội phạm đối với tội này là chủ thể đặc biệt, là người có chức vụ quyền hạn, lợi dụng chức vụ quyền hạn của bản thân để thông đồng hoặc bao che cho người nộp thuế thực hiện các hành vi phạm tội. Nếu không phải người có chức vụ quyền hạn mà chỉ là sự thông đồng, bao che giữa những người nộp thuế với nhau thì thông thường các chủ thể này là đồng phạm của tội trốn thuế theo quy định tại điều 200 BLHS 2015 chứ không phải là tội thông đồng bào che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng.

3.2 Mặt Khách thể

Xâm phạm các quy định của nhà nước về quản lý thuế bị xâm hại gây ra sự thất thoát, thiệt hại cho tài sản của nhà nước.

3.3 Dấu hiệu hành vỉ khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan của tội phạm được quy định có thế là:
+ Hành vi miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt, hoàn thuế không đúng quy định của Luật quản lý thuế và các quy định khác của pháp luật về thuế. Ví dự. Xoá nợ tiền thuế cho doanh nghiệp tuyên bố phá sản trong khi doanh nghiệp tuyên bố phá sản chưa thực hiện các khoản thanh toán theo quy định của pháp luật phá sản, vẫn còn tài sản để nộp tiền thuế.
+ Xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ thuế của người nộp thuế không đúng quy định của Luật quản lý thuế và quy định khác của pháp luật về thuế. Vỉ dụ: Biết rõ người nộp thuế khai sai dẫn đến làm thiếu số tiền phải nộp nhưng vẫn xác nhận người nộp thuế đã hoàn thành nghĩa vụ về thuế.
Các hành vi trên đây bị coi là tội phạm trong trường hợp làm thất thoát tiền thuế phải nộp từ 100 triệu đồng trở lên hoặc dưới mức đó nhưng chủ thể đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm.
- Thực hiện việc miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt, hoàn thuế không đúng quy định của Luật quản lý thuế và các quy định khác của pháp luật về thuế;
- Xác nhận việc thực hiện nghĩa vụ thuế của người nộp thuế không đúng quy định Luật quản lý thuế và quy định khác của pháp luật về thuế.
Hành vi khách quan: Các chính sách về thuế hiện nay được quy định tại Luật quản lý thuế, các luật thuế cụ thể cho từng loại thuế (luật thuế thu nhập cá nhân, luật thuế thu nhập doanh nghiệp,…) và các văn bản hướng dẫn thực hiện các luật này. Hành vi khách quan của tội phạm thông đồng, bao che cho người nộp thuế là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn trong việc thực hiện các chính sách về quản lý thuế của nhà nước nhưng đã cố ý làm trái các quy định của pháp luật, làm thất thoát nguồn thuế của ngân sách nhà nước. Lợi dụng chức vụ, quyền hạn là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn, sử dụng chức vụ, quyền hành đó làm công cụ, phương tiện để thực hiện hành vi phạm tội của mình. Hành vi khách quan tội phạm này gồm các hành vi cụ thể sau đây:
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt không đúng quy định của pháp luật:
+ Miễn thuế là việc các đối tượng chịu thuế (như hàng hóa, dịch vụ, thu nhập) được hưởng ưu đãi, được miễn toàn bộ, không phải nộp các khoản thuế áp dụng đối với hành hóa, dịch vụ, thu nhập đó. Đây là chính sách của nhà nước nhằm đảm bảo công bằng trong chính sách thuế, khuyến khích các nhà đầu tư thực hiện các dự án sản xuất, kinh doanh đối với những khu vực, lĩnh vực nhất định theo các quy định của pháp luật, thúc đẩy phát triển kinh tế. Việc miễn thuế cũng được áp dụng như một chính sách hỗ trợ khó khăn cho các cá nhân, tổ chức phải nộp thuế
+ Giảm thuế là chính sách ưu đãi của nhà nước nhằm khuyến khích đầu tư trong những lĩnh vực, địa bàn nhất định; là chính sách hỗ trợ cho những người nộp thuế khi gặp những khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Giảm thuế là việc nhà nước hạ mức thuế suất áp dụng trên đối tượng chịu thuế, hạ số thuế phải nộp đối với những người nộp thuế. Cần lưu ý rằng, việc giảm thuế có thể áp dụng giảm toàn bộ số thuế phải nộp, nhưng trong trường hợp này cũng không được coi là miễn thuế. Miễn thuế được áp dụng trong toàn bộ thời gian hoạt động của người nộp thuế. Còn giảm thuế thì chỉ áp dụng trong những khoảng thời gian, những trường hợp nhất định. Nhà nước ta quy định nhiều trường hợp áp dụng chính sách giảm thuế, ví dụ như giảm thuế thu nhập cho các doanh nghiệp đầu tư các dự án mới, giảm thuế xuất khẩu, nhập khẩu cho những mặt hàng kỹ thuật cao, giảm thuế thu nhập cá nhân khi người nộp thuế gặp những khó khăn…
+ Xóa nợ tiền thuế, tiền phạt: Để thuận lợi cho hoạt động thu thuế, kiểm toán ngân sách nhà nước, Luật Quản lý thuế quy định chính sách xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt và được cụ thể, hướng dẫn chi tiết theo nghị định của chính phủ. Các khoản tiền thuế được xóa bao gồm: tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt. Hiện nay, việc xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt được áp dụng đối với những khoản tiền thuế, tiền phạt của người nộp thuế là doanh nghiệp đã phá sản, giải thể hoặc người nộp thuế là cá nhân được pháp luật coi như đã chết, đã mất tích mà không còn tài sản để thực hiện nghĩa vụ nộp thuế; các khoản thuế, tiền phạt đã quá 10 ngày kể từ ngày hết hạn nộp, cơ quan quản lý thuế đã áp dụng các biện pháp cưỡng chế mà không thu được các khoản tiền thuế, tiền phạt.
Người phạm tội lợi dụng chính sách miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, tiền phạt, lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình để bao che, thông đồng với người nộp thuế áp dụng sai đối tượng, sai mức độ, sai trường hợp được miễn thuế, giảm thuế, xóa nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt, gây thất thu cho ngân sách nhà nước.
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện việc hoàn thuế không đúng quy định của pháp luật:
Hoàn thuế là việc cơ quan thuế hoàn trả lại khoản tiền thuế, tiền phạt mà người nộp thuế nộp thừa, hoàn trả lại những khoản tiền thuế áp dụng trên các đối tượng miễn thuế, giảm thuế, không chịu thuế mà người nộp thuế đã kê khai và nộp thuế; hoàn trả lại những khoản tiền thuế khác mà người nộp thuế được hoàn lại. Hiện nay, pháp luật quy định áp dụng chính sách hoàn thuế đối với thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân, thuế xuất khẩu, nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt.

2.4 Mặt chủ quan

Lỗi ở đây phải là lỗi cố ý bởi thông đồng và bao che đã thể hiện rõ việc người thực hiện tội phạm nhận thức được hành vi mà bản thân họ thực hiện.Lỗi của chủ thể được quy định là lỗi cố ý.

2.5 Khung hình phạt

Khoản 1 của điều luật quy định khung hình phạt cơ bản là cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm
Khoản 2 của điều luật quy định khung hình phạt tăng nặng thứ nhất có mức phạt tù từ 03 năm đến 12 năm được áp dụng cho trường họp phạm tội có một trong các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng sau:
- Vì vụ lợi: Đây là trường họp phạm tội mà động cơ thúc đẩy người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội là muốn thỏa mãn lợi ích vật chất hoặc tinh thần cho cá nhân mình hoặc cho người khác mà mình quan tâm.
- Có tổ chức: Đây là trường hợp đồng phạm thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng mà trong đó có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người đồng phạm.
- Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt: Đây là trường hợp người phạm tội đã dùng những thủ đoạn có tính gian dối, lắt léo làm người khác khó lường trước hoặc khó đoán trước thủ đoạn đó.
- Gây thất thoát tiền thuế từ 300 triệu đồng đến dưới 01 tỷ đồng.
Khoản 3 của điều luật quy định khung hình phạt tăng nặng thứ hai có mức phạt tù từ 10 năm đến 20 năm được áp dụng cho trường hợp gây thất thoát tiền thuế từ 01 tỷ đồng trở lên.
Khoản 4 của điều luật quy định khung hình phạt bổ sung (có thể áp dụng đối với người phạm tội) là cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Trân trọng!
Bộ phận tư vấn pháp luật hình sự - Công ty luật Minh Khuê