Án lệ số 45/2021/AL về xác định bị cáo phạm tội “Giết người” thuộc trường hợp “Phạm tội chưa đạt”

1. Tội phạm giết người được hiểu như thế nào?

Vi phạm tính mạng của người khác thông qua hành vi giết người là một hành động cố ý đặc biệt đáng lên án và phản đối. Hành vi này làm xâm phạm một cách trái pháp luật và tàn ác đến tính mạng quý giá của con người. Được quy định chi tiết tại Điều 123 của Bộ Luật Hình sự năm 2015, được sửa đổi và bổ sung vào năm 2017, tội giết người đã trở thành một trong những tội danh nghiêm trọng nhất trong hệ thống pháp luật hiện nay.

Việc tước đoạt mạng sống của người khác không chỉ gây thiệt hại vô cùng lớn cho nạn nhân và gia đình, mà còn gây ảnh hưởng đến cả cộng đồng và xã hội. Sự độc ác và tàn nhẫn của hành vi giết người không thể chấp nhận và yêu cầu sự can thiệp của pháp luật để trừng trị và bảo vệ quyền sống của con người. Điều này chứng tỏ sự quan trọng và tầm quan trọng của việc đảm bảo tính mạng của mỗi cá nhân và sự công bằng trong xử lý các vụ án giết người. Quy định cụ thể trong Bộ Luật Hình sự đảm bảo rằng những kẻ phạm tội này sẽ phải chịu trách nhiệm và nhận án phạt thích đáng.

Pháp luật không chỉ nhằm ngăn chặn và trừng phạt hành vi giết người, mà còn hướng tới việc xây dựng một xã hội công bằng và an toàn hơn. Việc giữ gìn tính mạng của mỗi người dân và đảm bảo quyền sống là trọng tâm của mọi hệ thống pháp luật hợp lý và nhân văn. Bằng cách áp dụng sự công bằng và nghiêm minh trong xử lý các trường hợp giết người, chúng ta đang tạo ra một môi trường an toàn và chấp nhận được, nơi mọi người có thể sống một cuộc sống tự do và hạnh phúc

2. Quy định của pháp luật hiện hành về trường hợp phạm tội chưa đạt

Theo Điều 15 của Bộ Luật Hình sự năm 2015, chúng ta đối diện với khái niệm "phạm tội chưa đạt", một tình huống pháp lý phức tạp mà xảy ra khi một người cố ý tiến hành một tội phạm, nhưng không thành công vì những rào cản ngoài ý muốn. Người phạm tội chưa đạt vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự cho hành vi đã thực hiện, mặc dù kết quả không đạt được như ý định ban đầu. Cụ thể, phạm tội chưa đạt chỉ áp dụng cho các hành vi phạm tội có yếu tố cố ý. Điều này đòi hỏi sự chú ý và ý thức rõ ràng từ phía người phạm tội. Tuy nhiên, do các sự cố ngoại ý muốn, hành vi của họ không đạt được mục tiêu cuối cùng.

Trong trường hợp này, việc đánh giá và xử lý phạm tội chưa đạt đòi hỏi sự cân nhắc và công bằng từ phía hệ thống pháp luật. Điều này nhằm đảm bảo rằng người phạm tội không thoát trách nhiệm pháp lý dựa trên kết quả cuối cùng của hành vi, mà phải chịu trách nhiệm vì ý đồ cố ý ban đầu và sự tiến hành tội phạm. Phạm tội chưa đạt là một khía cạnh pháp lý quan trọng trong việc xác định trách nhiệm hình sự và bảo đảm sự công bằng trong hệ thống pháp luật. Điều này giúp đảm bảo rằng cả những hành vi không thành công vẫn sẽ bị xem xét và xử lý một cách thích đáng, tạo ra một môi trường pháp lý công bằng và an toàn hơn cho tất cả mọi người.

Phạm tội chưa đạt có hai dạng chính như sau:

- Phạm tội chưa đạt chưa hoàn thành (chưa đạt về hậu quả, chưa hoàn thành về hành vi): Đây là tình huống khi người phạm tội, vì những nguyên nhân khách quan, không hoàn thành tất cả các hành vi được coi là cần thiết để gây ra hậu quả của tội phạm. Vì vậy, hậu quả của tội phạm không xảy ra như dự định ban đầu. Trong trường hợp này, người phạm tội chưa đạt vẫn chịu trách nhiệm hình sự về những hành vi đã thực hiện, mặc dù không đạt được kết quả cuối cùng. Họ vẫn phải đối mặt với hậu quả pháp lý do ý đồ cố ý và việc tiến hành tội phạm.

- Phạm tội chưa đạt đã hoàn thành: Trái ngược với trường hợp trên, đây là khi người phạm tội đã thực hiện đầy đủ những hành vi được xem là cần thiết để gây ra hậu quả, nhưng hậu quả không xảy ra do những nguyên nhân ngoài ý muốn. Trong trường hợp này, người phạm tội chưa đạt vẫn chịu trách nhiệm hình sự vì đã hoàn thành các hành vi tội phạm cố ý. Mặc dù hậu quả không xảy ra như dự tính, việc tiến hành tội phạm và ý đồ ban đầu vẫn được xem xét trong việc áp dụng trách nhiệm pháp lý.

Hai dạng phạm tội chưa đạt này đều gây ra những thách thức pháp lý và yêu cầu sự cân nhắc kỹ lưỡng trong xác định trách nhiệm hình sự. Điều quan trọng là đảm bảo rằng người phạm tội không tránh trách nhiệm do kết quả cuối cùng của hành vi, mà vẫn phải chịu trách nhiệm vì ý đồ và việc tiến hành tội phạm của mình

3. Quy định của pháp luật về việc xác định bị cáo phạm tội giết người thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt

Trong trường hợp xác định bị cáo phạm tội giết người thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt, có nghĩa là bị cáo đã cố ý thực hiện hành vi giết người, nhưng không thực hiện được đến cùng vì những nguyên nhân ngoài ý muốn. Điều này có thể xảy ra trong các tình huống khi bị cáo có ý định giết người và đã tiến hành các hành vi nhằm gây ra hậu quả chết người, nhưng do những yếu tố bất khả kháng, những tình huống bất ngờ hoặc sự can thiệp của người khác, hậu quả không xảy ra. Ví dụ, bị cáo có ý định giết người và đã sử dụng vũ khí như dao, súng, nhưng vì một lý do nào đó, không gây thương vong tử vong cho nạn nhân.

Trong trường hợp này, mặc dù bị cáo không thành công trong việc gây ra hậu quả chết người, nhưng ý đồ cố ý và việc tiến hành hành vi giết người của bị cáo vẫn được xem xét và chịu trách nhiệm pháp lý. Điều này đảm bảo rằng bị cáo không thoát khỏi trách nhiệm pháp lý dựa trên kết quả cuối cùng, và vẫn phải đối mặt với trách nhiệm hình sự vì ý đồ và hành vi phạm tội của mình. Trường hợp phạm tội chưa đạt trong vụ án giết người là một khía cạnh pháp lý phức tạp, và việc xác định trách nhiệm pháp lý đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và xem xét các yếu tố khác nhau như ý đồ, hành vi và kết quả. Tuy nhiên, quan trọng nhất là đảm bảo rằng bị cáo vẫn phải chịu trách nhiệm pháp lý vì ý đồ cố ý và việc tiến hành hành vi giết người, dù không thành công trong việc gây ra hậu quả tử vong.

Cụ thể việc xác định bị cáo phạm tội giết người thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt được ap dụng như thế nào, quý khách hàng có thể tham khảo về nội dung này dựa theo án lệ số 45/2021/AL được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua ngày 25/11/2021 và được công bố theo Quyết định số 594/QĐ-CA ngày 31/12/2021 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Cụ thể: 

Trong vụ án này, có sự hợp tác giữa các đồng phạm và hành vi của các bị cáo được xem là đặc biệt nguy hiểm. Một trong số bị cáo, cho rằng bị hại đã cướp người yêu của mình, vì vậy ông đã mời các đối tượng khác đến nhà anh A (bị hại) để trả thù và rõ ràng tuyên bố mục đích của họ là "tiêu diệt" bị hại. Các đối tượng khác (đồng phạm), mặc dù không có mâu thuẫn riêng gì với bị hại, nhưng vẫn đồng lòng thực hiện theo chỉ đạo của bị cáo. Các bị cáo đã nhận thức rõ tính chất nguy hiểm và hậu quả của việc nhiều người đánh một người, tác động vào các vị trí quan trọng trên cơ thể, có khả năng gây tử vong cho nạn nhân, nhưng vẫn tiếp tục thực hiện hành vi này. Hành vi liên tục tấn công, sử dụng chân tay, đánh đấm vào người và mặt của bị hại, sử dụng thanh gỗ đập vào đầu bị hại cho đến khi người đó nằm bất động. Trước khi ra đi, các bị cáo còn hỏi một số câu hỏi để thể hiện rõ tính côn đồ và ý thức chủ quan của họ trong việc cố ý tước đoạt tính mạng của bị hại. Do đó, Tòa án cấp sơ thẩm có căn cứ xét xử bị cáo và các đồng phạm với tội danh "Giết người" theo điểm n khoản 1 của Điều 123 trong Bộ luật Hình sự năm 2015.

Dựa trên Kết luận giám định pháp y thương tích của Trung tâm Pháp y Sở Y tế thành phố, được cho biết: Anh A (bị hại) bị chấn thương sọ não, hiện sống thực vật và tỷ lệ tổn hại sức khoẻ đạt 100%. Từ đó, có thể rút ra kết luận rằng trong vụ án này, các bị cáo đã có ý định cố ý thực hiện hành vi nhằm tước đoạt tính mạng của bị hại. Mặc dù vậy, hậu quả chết người không xảy ra, và vụ án thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt theo quy định tại Điều 15 trong Bộ luật Hình sự năm 2015. Thông qua Kết luận giám định pháp y, đã rõ rằng anh A đã bị chấn thương sọ não đến mức sống một cuộc sống thực vật và tỷ lệ tổn hại sức khoẻ đạt cực điểm về tỷ lệ %. Điều này chứng tỏ tính nghiêm trọng của hành vi của các bị cáo và tác động đáng kinh ngạc mà bị hại phải chịu. Mặc dù bị cáo không thành công trong việc gây ra hậu quả chết người, nhưng ý đồ cố ý và hành vi thực hiện để tước đoạt tính mạng vẫn được xác định. Do đó, vụ án này rõ ràng thuộc vào trường hợp phạm tội chưa đạt theo quy định tại Điều 15 trong Bộ luật Hình sự nêu trên.

Thông qua nội dung án lệ nêu trên và tham khảo bài viết sau đây: Đặc điểm của án lệ là gì, giải pháp bảo đảm triển khai áp dụng án lệ quý khách hàng có thể hiểu rõ hơn về vấn đề này. Ngoài ra, nếu có vướng mắc nào quý khách hàng vui lòng liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Trân trọng./.