Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi 2021 mới nhất

1. Bộ luật Tố tụng Hình sự được quy định như nào?

Bộ luật Tố tụng hình sự được hiểu là hệ thống các quy định và quy tắc pháp lý được ban hành để điều chỉnh quy trình xử lý các vụ án hình sự. Nó định rõ quyền, nghĩa vụ, và quy trình của các bên liên quan trong quá trình xét xử và giải quyết các vụ án hình sự.

Bộ luật Tố tụng hình sự thường bao gồm các quy định về:

- Quy trình truy tố: Điều chỉnh quy trình và thủ tục khi các cơ quan điều tra hoặc cơ quan công tố quyết định truy tố bị can (người bị tình nghi phạm tội) và chuyển hồ sơ vụ án tới tòa án.

- Quy trình xét xử: Điều chỉnh quy trình và thủ tục khi tòa án tiến hành xét xử vụ án hình sự, bao gồm việc chấp nhận bằng chứng, lập biên bản phiên tòa, thẩm tra và phán quyết.

- Quy trình phản ánh, kháng cáo và kiện cáo: Điều chỉnh quy trình và thủ tục để các bên có quyền phản ánh, kháng cáo hoặc kiện cáo quyết định của tòa án trong quá trình xét xử vụ án hình sự.

- Quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan: Xác định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia vào quá trình xét xử vụ án hình sự, bao gồm người bị can, luật sư, công tố viên, và các nhân chứng.

- Biện pháp bảo đảm thi hành án: Điều chỉnh các biện pháp bảo đảm thi hành án hình sự, bao gồm việc thi hành án phạt, giám sát tình hình thực hiện án, và giải quyết các vấn đề liên quan đến án hình sự.

2. Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi năm 2021 sửa đổi một số điều của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015

Ngày 19/11/2021, Bộ Công an đã tổ chức Hội nghị nhằm quán triệt việc sửa đổi, bổ sung một số điều trong Bộ luật Tố tụng hình sự. Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi năm 2021 này bao gồm hai điều. Điều 1 tập trung vào việc sửa đổi sáu điều trong Bộ luật Tố tụng hình sự, trong khi Điều 2 tập trung vào việc sửa đổi một điều trong Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự. Mục tiêu của việc sửa đổi này là đáp ứng yêu cầu và đảm bảo thực hiện đúng các cam kết trong Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đối với Việt Nam, đồng thời giải quyết những vấn đề cấp bách phát sinh trong thực tế do thiên tai và dịch bệnh gây ra.

Khoản 1 của Điều 1 trong Luật sửa đổi, bổ sung khoản 3 của Điều 146, tập trung vào việc bổ sung trách nhiệm kiểm tra và xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với Công an xã (tương đương với trách nhiệm của Công an phường, thị trấn, Đồn Công an). Trong khi đó, khoản 2 của Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 của Điều 148, tập trung vào việc bổ sung căn cứ tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai và dịch bệnh, khi cơ quan có thẩm quyền giải quyết không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án.

Cụ thể, theo quy định Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi năm 2021 thì chỉ có thể khởi tố vụ án hình sự về các tội phạm được quy định tại khoản 1 của các Điều 134, Điều 135, Điều 136, Điều 138, Điều 139, Điều 141, Điều 143, Điều 155 và Điều 156 của Bộ luật Hình sự khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết. Cụ thể, đây là các tội phạm sau:

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134);

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Điều 135);

- Tội cố ý thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiệt khi bắt giữ người phạm tội (Điều 136);

- Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 138);

- Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính (Điều 139);

- Tội hiếp dâm (Điều 141);

- Tội cưỡng dâm (Điều 143);

- Tội làm nhục người khác (Điều 155);

- Tội vu khống (Điều 156).

Khác với trước đây, không còn quy định khởi tố theo yêu cầu của bị hại đối với tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp (Điều 226).

Bên cạnh đó, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2021 sửa đổi, bổ sung khoản 8 của Điều 157 như sau: Tội phạm quy định tịa khoản 1 các Điều 134, Điều 135, Điều 136, Điều 138, Điều 139, Điều 141, Điều 143, Điều 155 và Điều 156 của Bộ luật Hình sự sẽ không được khởi tố khi bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.

Thêm điểm d sau điểm c trong khoản 1 của Điều 229 với khi không thể hoàn thành quá trình điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn điều tra. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sẽ chủ trì và phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cùng với các thủ trưởng các cơ quan có liên quan để quy định chi tiết điểm này. 

Thêm điểm d sau điểm c trong khoản 1 của Điều 247 với nội dung khi không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sẽ chủ trì và phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng cùng với các thủ trưởng các cơ quan có liên quan để quy định chi tiết điểm này.

3. Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi năm 2021 sửa đổi Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự

Tại Điều 2 của Luật sửa đổi, bổ sung, Điều 44 của Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự đã được điều chỉnh để đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất với việc bổ sung trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm đối với Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an theo quy định tại khoản 1 Điều 1 của Luật này. Theo đó, các cơ quan này có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Trong trường hợp Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an phát hiện, bắt giữ hoặc tiếp nhận người phạm tội quả tang hoặc người đang bị truy nã, họ cần thu giữ và tạm giữ vũ khí, hung khí, bảo quản tài liệu, đồ vật có liên quan. Họ cũng lập biên bản bắt người, lấy lời khai ban đầu, bảo vệ hiện trường theo quy định của pháp luật. Ngay sau đó, người bị bắt sẽ được đưa lên cơ quan Công an cấp trên trực tiếp hoặc báo ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, các Bộ Công an, Quốc phòng, Tài chính, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng với Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành Thông tư liên tịch số 01/2021/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNNPTNT-VKSNDTC. Thông tư này sửa đổi và bổ sung một số điều của Thông tư liên tịch số 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNNPTNT-VKSNDTC ngày 29 tháng 12 năm 2017 do Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành. Thông tư liên tịch này nhằm quy định việc phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, và kiến nghị khởi tố.

Nếu quý khách có bất kỳ vướng mắc nào về các vấn đề pháp lý hoặc cần sự hỗ trợ trong các lĩnh vực pháp lý khác, Luật Minh Khuê rất hân hạnh được giúp đỡ. Quý khách có thể liên hệ với bộ phận luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến thông qua tổng đài điện thoại 24/7 theo số: 1900.6162 hoặc gửi email trực tiếp tới địa chỉ: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được sự hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Ngoài ra, quý khách cũng có thể liên hệ trực tiếp với các luật sư của chúng tôi để được giải đáp các vấn đề liên quan. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm và theo dõi bài viết của Luật Minh Khuê.