Chế độ tư nhân phục cừu là chế độ tư nhân tự trả thù người đã gây thiệt hại cho mình bằng cách lấy tài sản của người đó hoặc bắt người đó, hoặc bắt thân nhân của người đó về làm nô tì, nô lệ trong thời kì cổ đại.

Chế độ tư nhân phục cừu xuất hiện trong thời kì cổ đại ở Việt Nam, khi các cơ quan công quyền chưa được tổ chức để xét xử các vụ tranh chấp giữa người dân với nhau. Ở châu Âu, việc quyết đấu là hình thức phục thù bằng cách buộc đối phương phải nhận đấu gươm, đấu súng... để kịp thời sửa chữa mối thù đã gây ra.