Tác giả:: Thông thầu, nói theo dân gian là kiểu “đi đêm” dấm dúi, tư túi tức là thông đồng giữa đôi bên. Thông thầu ở nước ta thật là muôn vẻ. Thông thầu trong đấu giá quyền sử dụng đất; trong đấu thầu các dự án xây dựng; trong lĩnh vực đấu giá mua sắm các thiết bị, phương tiện sản xuất; đấu giá để được đầu tư xây dựng các dự án trọng điểm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), “chỉ mặt” một số hành vi thông thầu diễn ra khá phổ biến ở nước ta: Trúng thầu lần lượt nghĩa là các doanh nghiệp tham gia ngầm thỏa thuận với nhau luân phiên được trúng thầu trong đầu tư các dự án, chủ yếu là mua sắm công. Thông thầu kiểu “quân xanh - quân đỏ”, tức là doanh nghiệp trúng thầu mời các doanh nghiệp khác tham gia bỏ thầu ở mức giá cao hơn, gói kỹ thuật không đáng để doanh nghiệp đó trúng thầu. Kiểu “bỏ thầu” là doanh nghiệp tự loại mình ra khỏi cuộc đấu thầu. Rồi kiểu “thầu phụ”, nghĩa là ăn chia giữa một nhóm doanh nghiệp nhận gói thầu nhỏ hơn của gói thầu lớn và được hưởng từ gói thầu lớn mang lại.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua điện thoại gọi: 1900.6162
Hành vi thông thầu, nói cách khác là gian lận, làm ăn bất chính không chỉ diễn ra ở Việt Nam ta. Một chuyên gia của Ủy ban Thương mại lành mạnh Nhật Bản đưa ra dẫn chứng về hành vi thông thầu của 34 công ty xây dựng tại thành phố Aomori. Các công ty này câu kết với nhau quyết định “chọn mặt” doanh nghiệp sẽ trúng thầu trong số các doanh nghiệp được mời thầu. Giá bỏ thầu sẽ do doanh nghiệp được lựa chọn quyết định, còn các doanh nghiệp khác sẽ đàm phán, hợp tác để doanh nghiệp đó được nhận thầu với mức giá do 34 công ty quyết định.
Bằng thủ thuật này, nhóm công ty “ma lanh” này đã nhận thầu tất cả các công trình dân dụng do thành phố Aomori là chủ đầu tư. Sau khi vụ việc vỡ lở Ủy ban Thương mại lành mạnh Nhật đã phạt 28 trong số 34 công ty này với tổng số tiền 300 triệu yên. Sau sự kiện thông thầu - thông đồng “đình đám” này, nước Nhật đã lập ra hàng loạt “rào chắn” vững chắc và nghiêm khắc ngăn chặn khá hiệu quả tình trạng “đi đêm” này.
Ở nước ta, thông thầu là một trong 19 hành vi bị cấm trong Luật Đấu thầu. Hành vi vi phạm nhẹ nhất bị xử lý và cảnh cáo. Tiếp đến là phạt tiền, đưa vào danh sách cấm tham gia hoạt động đấu thầu trong một thời gian nhất định. Nặng hơn thì bị hủy, đình chỉ không công nhận kết quả chọn lựa đấu thầu. Ai cũng thừa hiểu, khi doanh nghiệp thông thầu và thắng thầu với mức bỏ thầu cao hơn nhiều so với giá cạnh tranh, tất nhiên họ sẽ được hưởng lợi lớn, thiệt hại lớn chính là chủ đầu tư, chủ yếu là Nhà nước cũng tức là người dân.
Không thể “chỉ mặt” thông thầu - thông đồng bằng cái tên nào khác là hành vi ăn cắp nghiêm trọng, làm hao hụt ngân sách Nhà nước, làm đầy túi tiền của một số công ty, doanh nghiệp làm ăn khuất tất. Theo đề xuất của các chuyên gia có kinh nghiệm, nước ta cần “giăng” một mạng lưới chống thông thầu, từ kiểm toán Nhà nước, đến Cục Quản lý cạnh tranh, Bộ Công an. Để ngăn chặn được tình trạng thông thầu “đi đêm”, rõ ràng ánh sáng luật pháp phải rọi chiếu minh bạch mọi góc tối, góc khuất.
PHÒNG CHỐNG HÀNH VI THÔNG THẦU THEO Ý KIẾN CHUYÊN GIA:
- Hành vi thông thầu sẽ làm giảm tính cạnh tranh, gây tổn hại đến ngân sách quốc gia, kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp. Hành vi thông thầu có thể xuất hiện dưới 4 hình thức: trúng thầu lần lượt; quân xanh quân đỏ; bỏ thầu và thầu phụ. Để quản lý hành vi này, chúng ta cần có chế tài xử lý thật nghiêm khắc nhằm đảm bảo hoạt động đấu thầu cạnh tranh, minh bạch, công bằng và hiệu quả (Ông Vũ Bá Phú, Phó Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh).
- Hành vi thông thầu là một trong số 19 hành vi bị cấm được quy định tại Luật Đấu thầu năm 2005, được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 38/2009/QH 12 và quy định chi tiết tại Nghị định số 85/2009/NĐ-CP. Nếu tổ chức, cá nhân vi phạm một trong những điều bị cấm trên thì bị xử lý theo các hình thức cụ thể như: cảnh cáo, phạt tiền, bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu, thậm chí sẽ bị xử lý hình sự nếu hành vi đó cấu thành tội phạm. Vấn đề là cần phải tăng cường kiểm tra giám sát để phát hiện và xử lý nghiêm khắc hành vi này. (Bà Vũ Quỳnh Lê, Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư).
- Thông thầu được coi là một trong các dạng hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh ở mức nghiêm trọng nhất. Tại Nhật Bản, hành vi thông thầu tái phạm có thể bị xử lý hình sự. Việt Nam có thể tham khảo kinh nghiệm của Nhật Bản để quản lý hành vi thông thầu, nếu phát hiện tái phạm hành vi này thì cần truy tố các bên ra tòa. (Ông Osamu Igarashi, chuyên gia tư vấn Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tại Việt Nam).
Trân trọng./.
BAN BIÊN TẬP - CÔNG TY LUẬT MINH KHUÊ
--------------------------------------------------------
THAM KHẢO DỊCH VỤ TƯ VẤN LIÊN QUAN:
1. Tư vấn pháp luật lao động;
3.Tư vấn pháp luật lĩnh vực dân sự;
4. Tư vấn luật hành chính Việt Nam;
2. Luật sư riêng cho doanh nghiệp;
