Mục lục bài viết
1. Hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp là hành vi gì?
Hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp là hoạt động của các tàu thuyền khai thác hải sản mà không tuân thủ quy định, không khai báo hoặc không được báo cáo. Khai thác hải sản bất hợp pháp thực chất là vi phạm các quy định và luật pháp quốc gia hoặc quốc tế, bao gồm cả việc vi phạm các quy định của tổ chức quản lý nghề cá khu vực mà công dân của một quốc gia hợp tác tham gia, nhưng không tuân thủ các quy định về bảo tồn và quản lý tài nguyên thủy sản. Hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp (illegal fishing) là hoạt động khai thác, đánh bắt hoặc thu thập các nguồn tài nguyên thủy sản trái phép, không tuân thủ các quy định, luật pháp quốc gia hoặc quốc tế, hoặc không có sự cho phép, giấy phép cần thiết từ các cơ quan có thẩm quyền. Điều này có thể bao gồm những hành động sau:
- Đánh bắt hải sản trong các vùng biển không được quy định hoặc không được phép theo quy định của quốc gia hoặc tổ chức quốc tế có thẩm quyền.
- Sử dụng các phương pháp, công cụ hoặc thiết bị cấm để đánh bắt hải sản, bao gồm cả lưới đánh bắt nhỏ, lưới cắt chân, lưới trawl không hợp pháp và các công cụ có khả năng gây tổn hại môi trường hoặc bắt hại không đúng mục tiêu.
- Khai thác các loài hải sản bị cấm, nguy cấp hoặc có giới hạn bảo vệ trong quy định của quốc gia hoặc quốc tế.
- Khai thác hải sản vượt quá giới hạn hoặc mức độ bảo tồn được quy định, dẫn đến việc suy thoái nguồn tài nguyên và gây tổn hại đến sinh thái hệ.
- Khai thác hải sản mà không tuân thủ các quy tắc và biện pháp quản lý của tổ chức nghề cá hoặc cơ quan quản lý nghề cá có liên quan.
- Sử dụng thông tin không chính xác hoặc báo cáo sai sự thật về khai thác hải sản để trốn thuế, trốn tránh trách nhiệm quản lý hoặc tránh bị kiểm tra, giám sát.
Ngoài ra, những hành vi này đều làm suy thoái tài nguyên biển, gây tổn hại môi trường, ảnh hưởng đến nghề cá bền vững và gây thiệt hại đến hệ sinh thái biển. Khai thác hải sản bất hợp pháp bao gồm những hành vi:
- Không báo cáo hoặc báo cáo sai sự thật cho các cơ quan có thẩm quyền của quốc gia liên quan, vi phạm hệ thống pháp luật và quy định của quốc gia đó; hoặc
- Được thực hiện trong vùng biển thuộc thẩm quyền quản lý của tổ chức quản lý nghề cá khu vực liên quan nhưng không báo cáo hoặc báo cáo sai sự thật, vi phạm các quy trình báo cáo của tổ chức đó. Khai thác hải sản không được kiểm soát bao gồm việc đánh bắt hải sản theo các phương thức không phù hợp hoặc trái ngược với các biện pháp bảo tồn và quản lý tài nguyên của tổ chức nghề cá đó.
2. Khai thác hải sản bất hợp pháp xử lý hình sự hay không?
Khai thác hải sản bất hợp pháp có thể được xem xét và xử lý theo quy định của pháp luật. Tùy thuộc vào quy định của từng quốc gia, hành vi này có thể được xem là một tội phạm hình sự hoặc vi phạm hành chính. Trong nhiều trường hợp, các quy định pháp lý có thể áp dụng các biện pháp hành chính như phạt tiền, tịch thu tàu cá, hành khách hoặc các công cụ, thiết bị liên quan đến hành vi vi phạm. Hoạt động đánh bắt của tàu cá nước ngoài trong vùng biển Việt Nam được quy định bởi nhiều luật và quy định, bao gồm Luật Biển Việt Nam năm 2012, Luật Bảo vệ Môi trường năm 2014, Luật Tài nguyên Môi trường biển và hải đảo năm 2015, và đặc biệt là Luật Thuỷ sản năm 2017.
- Theo khoản 2 Điều 60 Luật Thủy sản 2017, khi một tổ chức hoặc cá nhân có hành vi khai thác thủy sản bất hợp pháp, hình phạt sẽ được áp đặt tùy theo mức độ vi phạm và sẽ được xử lý theo quy định của pháp luật về vi phạm hành chính hoặc trách nhiệm hình sự. Quyết định về việc áp dụng hình phạt vi phạm hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ tuân theo quy định cụ thể của pháp luật và sự xác định của cơ quan thẩm quyền, dựa trên mức độ vi phạm và tình tiết cụ thể của từng trường hợp.
- Các hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp có thể dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm của các tội sau đây:
+ Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản: Theo Điều 242 của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người thực hiện hành vi khai thác thủy sản bất hợp pháp có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức hình phạt cao nhất lên đến 10 năm tù. Tội này áp dụng khi người đó có hành vi gây hại đáng kể đến nguồn lợi thủy sản, bao gồm việc khai thác trái phép, vượt quá quy mô, phạm vi hoặc phương pháp khai thác được cấp phép.
+ Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm: Theo Điều 244 của Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người thực hiện hành vi khai thác thủy sản bất hợp pháp cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức hình phạt cao nhất lên đến 15 năm tù. Tội này áp dụng khi người đó vi phạm quy định về bảo vệ các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm được liệt kê trong danh mục quy định của pháp luật.
=> Những tội phạm này được xác định dựa trên sự xác định của cơ quan thẩm quyền, tùy theo mức độ vi phạm và tình tiết cụ thể của từng trường hợp. Điều kiện để áp dụng trách nhiệm hình sự bao gồm sự có chủ ý, vi phạm quy định của pháp luật và gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với nguồn lợi thủy sản hoặc các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm.
3. Biện pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp
Để giảm thiểu tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không tuân thủ quy định trên Biển Đông, chúng ta cần thực hiện một số giải pháp cơ bản sau đây một cách đồng bộ và hiệu quả.
- Thứ nhất, cần quản lý khai thác và phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản. Điều này đòi hỏi xác định rõ mục tiêu của kế hoạch chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không tuân thủ là việc triển khai đồng bộ, hiệu lực và hiệu quả các quy định pháp luật thủy sản. Đồng thời, cần khắc phục các hạn chế và tồn tại dựa trên khuyến nghị của Ủy ban châu Âu về chống khai thác IUU và gỡ cảnh báo thẻ vàng trong năm 2023.
- Thứ hai, cần kiểm tra và kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến. Để đạt được mục tiêu này, các Bộ, ngành và địa phương liên quan cần rà soát và thống kê toàn bộ số lượng tàu cá của địa phương. Việc đăng ký, đăng kiểm và đánh dấu tàu cá cần được hoàn thành đầy đủ và cấp giấy phép khai thác thủy sản. Ngoài ra, cần lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) và kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại đồn/trạm biên phòng tuyến biển. Đồng thời, cần theo dõi và giám sát 24/7 hoạt động của tàu cá trên biển thông qua hệ thống giám sát tàu cá. Cần có sự kiên quyết trong xử lý các vi phạm về khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không tuân thủ quy định.
- Thứ ba, cần chấm dứt tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không tuân thủ. Mục tiêu là chấm dứt hoàn toàn tàu cá khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Cần điều tra, xử lý 100% các trường hợp tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ và xử phạt 100% các trường hợp tàu cá Việt Nam bị bắt giữ vì khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không tuân thủ quy định. Đồng thời, cần tăng cường hợp tác với các quốc gia trong khu vực và quốc tế để đối phó với tình trạng này. Việc chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, cùng thực hiện các biện pháp truy cứu và trừng phạt các tàu cá vi phạm sẽ góp phần hiệu quả trong việc giảm thiểu khai thác hải sản bất hợp pháp trên Biển Đông.
- Thứ tư, cần nâng cao nhận thức và giáo dục về quy định và hậu quả của khai thác hải sản bất hợp pháp. Chính phủ cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng, đặc biệt là ngư dân và các đoàn thể liên quan, về tầm quan trọng của bảo vệ và quản lý bền vững nguồn lợi thủy sản. Cần tăng cường giáo dục về quy định, pháp luật và hậu quả của việc vi phạm trong khai thác hải sản, từ đó tạo ra sự nhận thức và ý thức rõ ràng về trách nhiệm cá nhân và cộng đồng trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Cuối cùng, cần tăng cường sự hiện diện và giám sát của cơ quan chức năng trên biển. Đây là một yếu tố quan trọng để ngăn chặn, phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp khai thác hải sản bất hợp pháp. Cơ quan chức năng cần tăng cường hoạt động tuần tra, kiểm tra và kiểm soát trên biển, đồng thời thực hiện các cuộc kiểm tra bất ngờ đối với tàu cá để đảm bảo tuân thủ quy định về khai thác hải sản.
Như vậy, để giảm thiểu tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không tuân thủ trên Biển Đông, cần thực hiện các biện pháp quản lý và kiểm soát khắt khe, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao nhận thức của cộng đồng.
Quý khách hàng có nhu cầu thì tham khảo thêm nội dung bài viết sau của công ty Luật Minh khuê: Trình tự, thủ tục gia hạn Giấy phép khai thác khoáng sản
Công ty Luật Minh Khuê mong muốn gửi đến quý khách hàng những thông tin tư vấn hữu ích. Nếu quý khách hàng đang gặp phải bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, hãy liên hệ với Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.6162. Hoặc quý khách hàng gửi yêu cầu chi tiết qua email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý khách hàng!