Tác giả: Bởi vì luật quốc tế còn chịu sự khống chế cùa nguyên tắc vũ lực - “Lẽ phải thuộc về kẻ mạnh” và cho phép sử dụng các hình thức can thiệp vào công việc nội bộ của nước khác.
Khi tổ chức Liên hợp quốc ra đời, Hiến chương của tổ chức này đã mở rộng và cụ thể hoá nội dung của nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ. Theo khoản 7 Điều 2 Hiến chương Liên Hợp Quốc:
“Tổ chức Liên hợp quốc không có quyền can thiệp vào công việc thực chất thuộc thẩm quyền nội bô của bất kỳ quốc gia nào" .
Nghĩa vụ không can thiệp vào công việc của quốc gia khác cũng đặt ra cho tất cả các thành viên của cộng đồng quốc tế.
Dưới tác động mạnh mẽ của phong hào đấu tranh giải phóng dân tộc, trong khuôn khổ Liên hợp quốc, Nghị quyết về nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ được thồng qua năm 1965, vói việc ‘Tuyên bố cấm can thiệp vào công việc nội bộ, bảo vệ độc lập và chủ quyền của các quốc gia”. Nội dung của nguyên tắc này được phát triển đáng kể trong Tuyên bố của Liên hợp quốc về các nguyên tắc của luật quốc tế liên quan đến quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa các quốc gia năm 1970.
Ngoài ra, nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ còn được ghi nhận trong nhiều văn bản quốc tế quan trọng khác như Tuyên bố của Liên hợp quốc về trao trả độc lập cho các nước và các dân tộc thuộc địa năm 1960, Tuyên bố cuối cùng của Hội nghị các nước Á Phi năm 1955 tại Băng-đung, Định ước cuối cùng của Hội nghị Henxinki về An ninh hợp tác châu Âu năm 1975, Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về Việt Nam, Hiệp định Pari về chấm dứt chiến tranh và lập lại hoà bình ở Việt Nam và nhiều văn bản quốc tế quan trọng khác.
Từ những quy định của các văn kiện pháp lý quốc tế có thể thấy công việc thuộc thẩm quyền nội bộ của quốc gia là các phương diên hoạt động chủ yếu của nhà nước dựa trên cơ . sở của chủ quyền quốc gia, bao gồm toàn bộ những hoạt động mang tính chất đối nội, đối ngoại của quốc gia và được tiến hành phù hợp với luật quốc gia cũng như luật quốc tế, chẳng hạn:
- Việc lựa chọn và tiến hành đường lối chính trị và các chính sách kinh tế - văn hoá - xã hội để phát triển đất nước.
- Việc thực hiện đường lối chính sách đối ngoại cùa nhà nước và thiết lập quan hê hợp tác với các chủ thể luật quốc tế.
- Việc xây dựng và duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước.
- Việc quản lý điều hành hoạt động của xã hội tuân theo quy định của pháp luật quốc gia.
Song cần lưu ý rằng, ranh giới giữa công việc thuộc thẩm quyền nội bộ của một quốc gia và công việc có sự tham gia của cộng đồng quốc tế trong nhiều trường hợp không hoàn toàn độc lập với nhau mà có sự đan xen nhất định, chẳng hạn, công việc tuy do quốc gia tiến hành nhưng thuộc diện được pháp luật quốc tế bảo hộ thì sự xác định chúng độc lập hoàn toàn với nhau là không thể có được, ví dụ, trong lĩnh vực nhân quyền, nhân đạo, kinh tế quốc tế, môi trường...
Về nguỵên tắc, luật quốc tế không điều chỉnh các vấn đề thuộc nội bộ của quốc gia. Dó đó, bất kỳ biện pháp nào mà các quốc gia hay tổ chức quốc tế sử dụng để cản trờ chủ thể của luật quốc tế giải quyết những công việc thuộc thẩm quyền nội bô của mình đều bị coi là vi phạm pháp luật quốc tế. Tuy nhiên, cũng có một ngoại lệ của nguyên tắc này là theo quy định của Chương VII Hiến chương, Liên hợp quốc có thể áp dụng các biên pháp cưỡng chế trong trường hợp có đe dọa hoà bình hoặc hành động xâm lược. Như vậy, nếu Hội đồng bảo an Liên hợp quốc xác định một sự biến nấo đố xảy ra trong phạm vỉ lãnh thổ một quốc gia mà đe dọa hoà bình, an ninh quốc tế thì sự biến đó không còn thuần tuý là công việc nội bộ của quốc gia và hành động của Liên hợp quốc trong trường hợp này không được coi là sự can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia.
Nội dung của nguyên tắc không can thiệp vào công việc nôi bộ bao gồm:
- Cấm can thiệp vũ trang và các hình thức can thiệp hoặc đe doạ can thiệp khác nhằm chống lại chủ quyền, nền tảng chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của quốc gia.
- Cấm dùng các biện pháp kinh tế, chính trị và các biên pháp khác để bắt buộc quốc gia khác phụ thuộc vào mình.
- Cấm tổ chức, khuyến khích các phần tử phá hoại hoặc khủng bố nhằm lạt đổ chính quyền của quốc gia khác.
- Cấm can thiệp vào cuộc đấu tranh nội bộ ở quốc gia khác.
- Tôn trọng quyền của mỗi quốc gia tự lựa chọn cho mình chế độ chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá phù hợp với nguyện vọng của dân tộc.
Luật Minh KHuê (sưu tầm & biên tập)
