Nội dung phân loại của khu vực thể chế phi tài chính của Việt Nam

1. Thế nào là khu vực thể chế phi tài chính?

Theo Điều 2 của Thông tư 02/2020/TT-BKHĐT, Việt Nam được chia thành sáu khu vực thể chế, bao gồm: Khu vực thể chế phi tài chính; Khu vực thể chế tài chính; Khu vực thể chế Nhà nước; Khu vực thể chế hộ gia đình; Khu vực thể chế không vì lợi ích phục vụ hộ gia đình; Khu vực thể chế không thường trú.

Do đó, khu vực thể chế phi tài chính chiếm một trong số sáu khu vực thể chế của Việt Nam. Theo Phụ lục I được đính kèm với Thông tư 02/2020/TT-BKHĐT, khu vực thể chế phi tài chính của Việt Nam bao gồm các loại sau đây: Khu vực phi tài chính nhà nước; Khu vực phi tài chính ngoài nhà nước; Khu vực phi tài chính có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài.

Theo quy định, khu vực thể chế phi tài chính bao gồm mọi doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp không thuộc sự quản lý của nhà nước và các tổ chức khác, kể cả các đơn vị không vì lợi nhuận, đều thường trú và tham gia vào các hoạt động sản xuất sản phẩm vật chất và cung cấp dịch vụ phi tài chính để thực hiện giao dịch mua bán trên thị trường.

2. Nội dung phân loại của khu vực thể chế phi tài chính của Việt Nam

Phân loại nội dung về các khu vực thể chế phi tài chính được quy định tại Mục 1 Phần II Phụ lục II, đi kèm theo Thông tư 02/2020/TT-BKHĐT, như sau: Khu vực thể chế phi tài chính: Bao gồm mọi doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp không thuộc sự quản lý của nhà nước và tổ chức khác (bao gồm cả các đơn vị không vì lợi nhuận) thường trú tham gia vào sản xuất sản phẩm và cung cấp dịch vụ phi tài chính để mua bán trên thị trường.

+ Khu vực phi tài chính nhà nước: Bao gồm các đơn vị hoạt động sản xuất sản phẩm và cung cấp dịch vụ phi tài chính trong đó Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn góp hoặc sở hữu cổ phần, vốn góp chi phối. Các loại đơn vị bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) nhà nước, công ty cổ phần nhà nước, nhóm công ty nhà nước và các tổ chức phi tài chính nhà nước khác. Công ty Trách nhiệm hữu hạn (TNHH) Nhà nước là một loại doanh nghiệp có trách nhiệm hữu hạn, trong đó Nhà nước nắm giữ hơn 50% vốn góp hoặc sở hữu cổ phần, vốn góp chi phối. Được thành lập để thực hiện các hoạt động sản xuất và cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực phi tài chính. Công ty Cổ phần Nhà nước là một loại công ty cổ phần, trong đó Nhà nước nắm giữ hơn 50% cổ phần và có quyền chi phối quyết định quan trọng. Hoạt động trong nhiều lĩnh vực như sản xuất, dịch vụ, và thậm chí có thể tham gia vào các ngành công nghiệp chính. Nhóm Công ty Nhà nước gồm nhiều công ty con hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau nhưng đều nằm dưới sự quản lý và kiểm soát của Nhà nước. Mô hình này thường giúp tạo ra sự đa dạng và hiệu quả trong hoạt động kinh doanh. Tổ chức phi tài chính Nhà nước khác vó thể bao gồm các tổ chức như ngân hàng, bảo hiểm, và các cơ sở hạ tầng quan trọng khác mà Nhà nước nắm giữ vị thế chi phối.

+ Khu vực phi tài chính ngoài nhà nước: Bao gồm các đơn vị hoạt động sản xuất sản phẩm và cung cấp dịch vụ phi tài chính, có vốn trong nước thuộc sở hữu tư nhân của một người hoặc nhóm người hoặc có vốn thuộc sở hữu Nhà nước nhưng chiếm từ 50% vốn góp trở xuống, hoặc Nhà nước không có cổ phần, vốn góp chi phối. Khu vực này bao gồm công ty TNHH tư nhân, công ty TNHH có vốn nhà nước nhỏ hơn hoặc bằng 50%, công ty cổ phần không có vốn nhà nước, công ty cổ phần có vốn nhà nước nhỏ hơn hoặc bằng 50%, công ty hợp danh, nhóm công ty ngoài nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã/liên hiệp hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp không thuộc sự quản lý của nhà nước và các tổ chức ngoài nhà nước khác.

+ Khu vực phi tài chính có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài: Bao gồm các đơn vị hoạt động sản xuất sản phẩm và cung cấp dịch vụ phi tài chính trong đó các nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trên 50% vốn góp hoặc sở hữu cổ phần, vốn góp chi phối.

3. Căn cứ để xếp đơn vị không vì lợi phi thị trường vào khu thể chế phi tài chính

Theo tiểu mục 1.4 Mục 1 Phần I của Thông tư 02/2020/TT-BKHĐT, định nghĩa đơn vị không vì lợi (NPIs) được mô tả như sau:

Đơn vị không vì lợi (NPIs) là một pháp nhân hoặc thực thể xã hội được thành lập với mục tiêu chính là thực hiện sản xuất sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ để đáp ứng các nhu cầu xã hội, môi trường, giáo dục, y tế, và các mục tiêu xã hội khác. Kết quả sản xuất của NPIs không được phép trở thành nguồn thu nhập, lợi nhuận hoặc các quyền lợi tài chính cho các đơn vị liên quan, bao gồm cả những người thành lập, quản lý, kiểm soát hoặc tài trợ cho NPIs. Sự thu nhập thường đến từ nguồn tài trợ, đóng góp từ cộng đồng, các tổ chức hỗ trợ, và các nguồn khác. Kiểm soát đối với NPIs thường liên quan đến khả năng can thiệp vào chính sách tài chính và các hoạt động liên quan đến mục tiêu chiến lược của tổ chức. Các tổ chức quản lý NPIs thường không nhắm đến lợi ích cá nhân mà thay vào đó hướng tới mục tiêu xã hội. NPIs thường được coi là pháp nhân hoặc thực thể xã hội, có khả năng tồn tại và hoạt động như một đối tác xã hội, nhưng không vì lợi nhuận cá nhân. NPIs thường có trách nhiệm xã hội cao, và các hoạt động của họ thường được thiết kế để mang lại giá trị cho cộng đồng và xã hội nói chung.

Có hai loại đơn vị không vì lợi, bao gồm:

+ Đơn vị không vì lợi thị trường: Được thành lập, quản lý hoặc kiểm soát bởi các doanh nghiệp hoặc tổ chức tương tự doanh nghiệp, có tính chất thị trường. Phân loại vào khu vực thể chế phi tài chính hoặc tài chính dựa vào mục tiêu sản xuất.

+ Đơn vị không vì lợi phi thị trường chia thành hai nhóm: Nhóm 1: Đơn vị không vì lợi do Nhà nước thành lập, quản lý và cấp kinh phí thể chế Nhà nước: Các đơn vị trong nhóm này được Nhà nước thành lập và quản lý. Chúng có thể bao gồm các tổ chức, cơ quan, hoặc các đơn vị khác mà Nhà nước sở hữu và kiểm soát. Nhóm 2: Đơn vị không vì lợi phi thị trường phục vụ hộ gia đình Đơn vị không vì lợi phục vụ hội viên: Các tổ chức trong nhóm này chủ yếu tập trung vào việc phục vụ hội viên hoặc thành viên của tổ chức. Có thể bao gồm các hội, câu lạc bộ, hoặc tổ chức xã hội không vì lợi nhuận. Đơn vị không vì lợi phi thị trường hoạt động từ thiện: Các tổ chức trong nhóm này chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực từ thiện và cung cấp các dịch vụ và hỗ trợ cho cộng đồng. Các hoạt động có thể bao gồm giáo dục, y tế, giảm nghèo, và các dự án khác có mục tiêu xã hội. Cả hai nhóm trên đều thuộc vào loại đơn vị không vì lợi phi thị trường phục vụ hộ gia đình (NPISHs). NPISHs thường chủ yếu phục vụ cộng đồng và có mục tiêu xã hội, và nguồn thu nhập của họ thường đến từ nguồn tài trợ, đóng góp từ cộng đồng, và các nguồn khác ngoài việc kinh doanh truyền thống.

Các đơn vị không vì lợi có thể xuất hiện ở nhiều khu vực thể chế khác nhau, tùy thuộc vào mục tiêu sản xuất và tài chính để xác định khu vực thể chế phù hợp. Các tổ chức không vì lợi thị trường thường nhấn mạnh mục tiêu cộng đồng, phát triển bền vững, hoặc các mục tiêu xã hội khác, và thường thu được nguồn thu nhập chủ yếu từ các nguồn tài trợ, đóng góp từ cộng đồng, hoặc các nguồn khác ngoài việc kinh doanh truyền thống để đảm bảo sự duy trì của hoạt động của họ.

Ngoài ra, quý bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết Kinh tế phi chính thức là gì? Tổng quan về nền kinh tế phi chính thức tại Việt Nam. Nếu có bất kì vấn đề pháp lý nào cần hỗ trợ, vui lòng liên hệ tới bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại: 1900.6162 hoặc gửi yêu cầu qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn. Trân trọng!