Phân nhóm đánh giá, phân loại người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá thế nào?

1. Thế nào là người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá?

* Người chấp hành xong án phạt tù

Người chấp hành xong án phạt tù là người đã hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ chấp hành án phạt tù theo bản án của Tòa án đã tuyên.

- Có 2 trường hợp chính:

+ Chấp hành án phạt tù có thời hạn: Khi người bị kết án đã chấp hành đủ thời hạn tù theo bản án mà không được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

+ Chấp hành án phạt tù chung thân: Khi người bị kết án đã được Chủ tịch nước giảm án xuống tù có thời hạn và đã chấp hành đủ thời hạn tù theo bản án mà không được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

- Ngoài ra, một số trường hợp khác cũng được coi là đã chấp hành xong án phạt tù, bao gồm:

+ Được tha tù trước hạn: Theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự.

+ Được miễn chấp hành án phạt tù: Theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự.

* Người được đặc xá

Đặc xá là một hành vi nhân đạo của Nhà nước thể hiện sự khoan hồng đối với người bị kết án đã có những biểu hiện tích cực trong quá trình chấp hành án, góp phần cải tạo, giáo dục bản thân và trở thành người có ích cho xã hội.

Người được đặc xá là người đang chấp hành án phạt tù hoặc người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù được Chủ tịch nước quyết định đặc xá.

- Điều kiện để được đặc xá:

+ Có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự.

+ Có những biểu hiện tích cực trong quá trình chấp hành án, góp phần cải tạo, giáo dục bản thân và trở thành người có ích cho xã hội.

+ Phù hợp với yêu cầu về an ninh, trật tự và đạo đức xã hội.

- Lưu ý:

+ Quyết định đặc xá do Chủ tịch nước ban hành.

+ Danh sách người được đặc xá được công bố rộng rãi.

* Phân biệt người chấp hành xong án phạt tù và người được đặc xá

2. Phân nhóm đánh giá, phân loại người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá

Căn cứ khoản 1 Điều 12 Thông tư 10/2024/TT-BCA, người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá được đánh giá và phân loại thành bốn nhóm với các tiêu chí chi tiết như sau:

* Nhóm A: Có ý thức chấp hành pháp luật; có điều kiện thuận lợi để tái hòa nhập cộng đồng

- Về ý thức chấp hành pháp luật:

+ Thường xuyên chấp hành đúng các quy định của pháp luật, nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức, địa phương nơi cư trú.

+ Không vi phạm pháp luật trong thời gian sau khi chấp hành xong án phạt tù, được đặc xá.

+ Tích cực tham gia các hoạt động chính trị, xã hội, bảo vệ an ninh, trật tự tại địa phương.

- Về điều kiện tái hòa nhập cộng đồng:

+ Có việc làm ổn định: Làm việc tại doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức có thu nhập đảm bảo đời sống; Tự tạo việc làm, kinh doanh hợp pháp.

+ Sống trong môi trường tốt: Khu vực an ninh, trật tự ổn định; Cộng đồng dân cư đoàn kết, văn hóa, giáo dục phát triển.

+ Có cuộc sống ổn định: Có nhà ở, chỗ ở hợp pháp; Giải quyết được các vấn đề về con cái, gia đình; Có điều kiện kinh tế đảm bảo cho bản thân và gia đình.

* Nhóm B: Có ý thức chấp hành pháp luật nhưng còn gặp khó khăn trong tái hòa nhập cộng đồng

- Về ý thức chấp hành pháp luật:

+ Cố gắng chấp hành đúng các quy định của pháp luật, nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức, địa phương nơi cư trú.

+ Ít vi phạm pháp luật trong thời gian sau khi chấp hành xong án phạt tù, được đặc xá.

+ Tham gia các hoạt động chính trị, xã hội, bảo vệ an ninh, trật tự tại địa phương.

- Về khó khăn trong tái hòa nhập cộng đồng:

+ Không có việc làm hoặc có việc làm không ổn định: Chưa có việc làm; Làm việc tự do, thu nhập bấp bênh.

+ Cuộc sống gặp khó khăn: Mức sống thấp, thiếu thốn về vật chất; Có gánh nặng về con cái, gia đình.

+ Bản thân còn tự ti, mặc cảm: Do có tiền án, tiền sự; Do thiếu kỹ năng sống, giao tiếp.

* Nhóm C: Còn chưa có ý thức chấp hành pháp luật, không thực hiện yêu cầu quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ của tổ chức, người được phân công trực tiếp quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ; còn có những điều kiện, khả năng vi phạm pháp luật như sống ở môi trường phức tạp về an ninh, trật tự; hoàn cảnh sống, hoàn cảnh gia đình dễ dẫn đến vi phạm pháp luật

- Nhóm C1: Có vi phạm pháp luật mức độ nhẹ, chưa thực hiện đầy đủ yêu cầu quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ, có nguy cơ tái vi phạm pháp luật

+ Tiêu chí:

-> Về vi phạm pháp luật: Vi phạm các quy định của pháp luật về trật tự an toàn xã hội, giao thông, hành chính,...; Vi phạm pháp luật hình sự mức độ nhẹ, chưa gây hậu quả nghiêm trọng.

-> Về việc chưa thực hiện đầy đủ yêu cầu quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ: Thiếu hợp tác, phối hợp với cơ quan, tổ chức, người được phân công quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ; Chưa tích cực tham gia các hoạt động giáo dục, cải tạo, rèn luyện do cơ quan chức năng tổ chức; Chưa có thái độ cầu tiến, chưa ý thức được việc sửa chữa sai lầm.

-> Về nguy cơ tái vi phạm pháp luật: Do có tiền án, tiền sự; Do thiếu kỹ năng sống, giao tiếp, hòa nhập cộng đồng; Do ảnh hưởng bởi các mối quan hệ tiêu cực, môi trường sống phức tạp.

+ Biện pháp quản lý, giáo dục, giúp đỡ:

-> Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Tổ chức các buổi tuyên truyền, tập huấn về pháp luật, đạo đức, lối sống cho đối tượng trong nhóm C1; Phát động các phong trào thi đua, học tập gương tốt trong cộng đồng.

-> Giúp đỡ về mặt tinh thần: Tạo điều kiện cho đối tượng trong nhóm C1 tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao, giải trí lành mạnh; Gặp gỡ, động viên, khích lệ đối tượng, giúp họ hòa nhập cộng đồng.

-> Hỗ trợ về mặt vật chất: Giới thiệu việc làm, tạo điều kiện cho đối tượng trong nhóm C1 phát triển kinh tế; Hỗ trợ vốn vay, dạy nghề để giúp họ có thu nhập ổn định.

+ Mục tiêu:

-> Giúp đỡ đối tượng trong nhóm C1 nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

-> Rèn luyện cho họ các kỹ năng sống, giao tiếp, hòa nhập cộng đồng.

-> Tạo điều kiện cho họ tái hòa nhập cộng đồng một cách tích cực, tránh tái vi phạm pháp luật.

- Nhóm C2: Có vi phạm pháp luật mức độ trung bình, chống đối, gây khó khăn cho công tác quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ, có nguy cơ tái vi phạm pháp luật cao

+ Tiêu chí:

-> Về vi phạm pháp luật: Vi phạm pháp luật hình sự mức độ trung bình, có thể gây ảnh hưởng đến trật tự an ninh xã hội; Có hành vi vi phạm pháp luật nhiều lần, lặp đi lặp lại.

-> Về việc chống đối, gây khó khăn cho công tác quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ: Có hành vi chống đối, đe dọa, xúc phạm cán bộ, chiến sĩ làm công tác quản lý, giáo dục; Kích động, lôi kéo người khác vi phạm pháp luật; Cố ý gây rối, phá phách tài sản, trang thiết bị của cơ quan chức năng.

-> Về nguy cơ tái vi phạm pháp luật cao: Do có bản tính hung hăng, côn đồ, thích thể hiện bản thân; Do nghiện ma túy, cờ bạc, mại dâm, sa đà vào các tệ nạn xã hộ; Do có mối quan hệ với các đối tượng vi phạm pháp luật, có ý thức chống đối xã hội.

+ Biện pháp quản lý, giáo dục, giúp đỡ:

-> Áp dụng các biện pháp quản lý chặt chẽ; Giám sát chặt chẽ hoạt động của đối tượng trong nhóm C2; Tách riêng đối tượng có nguy cơ cao với các đối tượng khác; Áp dụng các biện pháp kỷ luật khi vi phạm nội quy, quy chế.

-> Tăng cường công tác giáo dục, rèn luyện: Tổ chức các lớp học về pháp luật, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho đối tượng; Giáo dục họ ý thức được hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật; Giúp họ xây dựng niềm tin vào cuộc sống, hướng đến tương lai tốt đẹp.

-> Hỗ trợ về mặt tâm lý: Tạo điều kiện cho đối tượng trong nhóm C2 tiếp xúc với gia đình, người thân; Giúp họ giải quyết các vấn đề tâm lý, vơi bớt mặc cảm, tự ti; Tạo môi trường sống lành mạnh, thân thiện để họ hòa nhập cộng đồng.

+ Mục tiêu:

-> Giúp đỡ đối tượng trong nhóm C2 nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

-> Rèn luyện cho họ tính kiềm chế, ý thức trách nhiệm và tinh thần hợp tác.

-> Giúp họ hòa nhập cộng đồng một cách tích cực, tránh tái vi phạm pháp luật.

- Nhóm C3: Có vi phạm pháp luật mức độ nặng, chống đối quyết liệt công tác quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ, có nguy cơ tái vi phạm pháp luật rất cao

+ Biện pháp quản lý, giáo dục, giúp đỡ:

-> Tổ chức các hoạt động giáo dục chuyên sâu: Sử dụng các biện pháp giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm lý, hành vi của từng đối tượng; Giáo dục cho họ ý thức được bản chất, tính chất nguy hiểm của hành vi vi phạm pháp luật; Giúp họ nhận thức được hậu quả của việc tái vi phạm pháp luật.

-> Hỗ trợ về mặt tâm lý, xã hội: Giúp đỡ đối tượng trong nhóm C3 giải quyết các vấn đề tâm lý, vơi bớt mặc cảm, tự ti; Tạo điều kiện cho họ tiếp xúc với gia đình, người thân, cộng đồng; Giúp họ hòa nhập cộng đồng một cách tích cực, tránh tái vi phạm pháp luật.

+ Mục tiêu:

-> Giúp đỡ đối tượng trong nhóm C3 nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.

-> Rèn luyện cho họ tính kiềm chế, ý thức trách nhiệm và tinh thần hợp tác.

-> Giúp họ hòa nhập cộng đồng một cách tích cực, tránh tái vi phạm pháp luật.

* Nhóm D bao gồm những người đang chấp hành các biện pháp xử lý hành chính hoặc hình phạt tù theo quy định của pháp luật. Do đó, nhóm này được chia thành 3 phân nhóm nhỏ dựa trên loại hình cơ sở đang chấp hành:

- Phân nhóm nhỏ 1: Đang ở trại tạm giam, nhà tạm giữ

+ Đối tượng: Người bị tạm giam, tạm giữ theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.

+ Đặc điểm: Chưa được xét xử, chưa được tuyên án; Thời gian tạm giam, tạm giữ có hạn định.

+ Công tác quản lý: Đảm bảo an ninh, trật tự trong trại tạm giam, nhà tạm giữ; Tạo điều kiện cho người bị tạm giam, tạm giữ sinh hoạt, học tập, rèn luyện theo quy định; Tổ chức các hoạt động giáo dục pháp luật, đạo đức, lối sống cho người bị tạm giam, tạm giữ.

- Phân nhóm nhỏ 2: Đang ở cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng

+ Đặc điểm: Có hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến trật tự an ninh xã hội; Cần được giáo dục, rèn luyện để sửa chữa sai lầm, trở thành người có ích cho xã hội.

+ Công tác quản lý: Đảm bảo an ninh, trật tự trong cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng; Tổ chức các hoạt động giáo dục, rèn luyện cho học sinh theo chương trình học do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định; Giúp đỡ học sinh hòa nhập cộng đồng sau khi hoàn thành thời gian giáo dục.

- Phân nhóm nhỏ 3: Đang ở cơ sở cai nghiện bắt buộc

+ Đối tượng: Người nghiện ma túy, mại dâm, cờ bạc,... được đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

+ Đặc điểm: Có hành vi vi phạm pháp luật do nghiện ma túy, mại dâm, cờ bạc,..; Cần được cai nghiện, giáo dục để trở thành người có ích cho xã hội.

+ Công tác quản lý: Đảm bảo an ninh, trật tự trong cơ sở cai nghiện bắt buộc; Tổ chức các hoạt động cai nghiện, giáo dục cho người nghiện theo quy định; Giúp đỡ người nghiện hòa nhập cộng đồng sau khi hoàn thành thời gian cai nghiện.

3. Ý nghĩa của việc đánh giá, phân loại người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá

Việc đánh giá, phân loại người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá có nhiều ý nghĩa quan trọng, bao gồm:

- Giúp cho công tác quản lý, giáo dục, giúp đỡ đối tượng này được thực hiện một cách khoa học, hiệu quả:

+ Căn cứ vào kết quả đánh giá, phân loại, các cơ quan chức năng sẽ có những biện pháp quản lý, giáo dục, giúp đỡ phù hợp với từng nhóm đối tượng.

+ Việc áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý, giáo dục, giúp đỡ, góp phần reintegrate đối tượng này vào cộng đồng một cách tích cực.

- Góp phần đảm bảo an ninh trật tự:

+ Việc phân loại giúp xác định những đối tượng có nguy cơ cao tái vi phạm pháp luật, từ đó có thể tập trung quản lý chặt chẽ, áp dụng các biện pháp phòng ngừa kịp thời.

+ Nhờ vậy, góp phần đảm bảo an ninh trật tự trong cộng đồng.

- Giúp đỡ đối tượng reintegrate cộng đồng:

+ Qua đánh giá, phân loại, các cơ quan chức năng sẽ có những định hướng cụ thể để giúp đỡ đối tượng về mặt tinh thần, vật chất, tạo điều kiện cho họ hòa nhập cộng đồng một cách tích cực.

+ Việc phân nhóm thành công sẽ giúp giảm thiểu tỷ lệ tái vi phạm pháp luật, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, an toàn.

- Thể hiện tính nhân đạo, tiến bộ của pháp luật Việt Nam:

+ Việc đánh giá, phân loại dựa trên các tiêu chí khoa học, khách quan, đảm bảo tính công bằng, tránh thiên vị.

+ Qua đó, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với việc giáo dục, giúp đỡ người phạm tội, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

- Ngoài ra, việc đánh giá, phân loại còn có ý nghĩa đối với:

+ Công tác nghiên cứu khoa học: Cung cấp dữ liệu để nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi vi phạm pháp luật, từ đó có biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.

+ Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Làm cơ sở để tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho người dân, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cộng đồng.

Nhìn chung, việc đánh giá, phân loại người chấp hành xong án phạt tù, người được đặc xá là một việc làm cần thiết và có ý nghĩa quan trọng, góp phần đảm bảo an ninh trật tự, xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Khi nào được hưởng đặc xá? Trình tự, thủ tục đề nghị đặc xá được thực hiện như thế nào. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.