1. Mục tiêu của việc sửa đổi, bổ sung Luật Đấu thầu

Việc sửa đổi và bổ sung Luật Đấu thầu nhằm đáp ứng những nhu cầu cấp thiết trong quản lý và thực hiện hoạt động đấu thầu. Các mục tiêu chính của việc cải cách này bao gồm:

- Sửa đổi và bổ sung Luật Đấu thầu hướng tới việc cải thiện và nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đấu thầu. Điều này bao gồm việc hoàn thiện hệ thống pháp lý, tối ưu hóa quy trình và cơ chế giám sát, từ đó đảm bảo các hoạt động đấu thầu được quản lý một cách chính xác, hiệu quả và đồng bộ. Cải cách pháp luật sẽ giúp các cơ quan nhà nước điều hành hoạt động đấu thầu một cách chuyên nghiệp hơn, đồng thời nâng cao khả năng kiểm soát và điều hành của các cơ quan chức năng.

- Một trong những mục tiêu quan trọng của việc sửa đổi Luật Đấu thầu là tăng cường tính công khai và minh bạch trong toàn bộ quy trình lựa chọn nhà thầu. Các quy định mới sẽ yêu cầu việc công khai thông tin, quy trình và quyết định đấu thầu một cách rõ ràng, giúp tất cả các bên tham gia và cộng đồng có thể giám sát và đánh giá quá trình đấu thầu. Đồng thời, việc này cũng sẽ khuyến khích sự cạnh tranh công bằng giữa các nhà thầu, từ đó đảm bảo lựa chọn nhà thầu dựa trên các tiêu chí chất lượng và giá cả hợp lý nhất.

- Sửa đổi và bổ sung Luật Đấu thầu nhằm tăng cường các biện pháp phòng chống tham nhũng và tiêu cực trong hoạt động đấu thầu. Việc cải cách sẽ tập trung vào việc thiết lập các cơ chế giám sát và kiểm tra hiệu quả hơn, quy định chặt chẽ hơn về hành vi và trách nhiệm của các bên liên quan. Các quy định mới sẽ giúp phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận, tham nhũng, đồng thời tạo ra một môi trường đấu thầu lành mạnh, công bằng và minh bạch.

- Việc cải cách Luật Đấu thầu không chỉ nhằm cải thiện quy trình đấu thầu mà còn nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư. Các quy định mới sẽ giúp đơn giản hóa và tối ưu hóa quy trình đấu thầu, giảm thiểu các rủi ro và chi phí cho các nhà thầu và nhà đầu tư. Điều này sẽ góp phần thu hút đầu tư trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh và tăng trưởng bền vững của nền kinh tế quốc gia.

 

2. Những điểm mới nổi bật của Luật Đấu thầu 2023

* Theo khoản 2 Điều 2 của Luật Đấu thầu 2023, đối tượng áp dụng đã được mở rộng và làm rõ hơn, bao gồm:

- Các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước: Luật quy định rõ rằng các gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, cũng như các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, đều nằm trong phạm vi áp dụng của Luật Đấu thầu 2023. Điều này nhằm đảm bảo rằng các dự án đầu tư do doanh nghiệp nhà nước thực hiện cũng phải tuân thủ các quy định chặt chẽ về đấu thầu để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.

- Gói thầu trang bị cơ sở vật chất, máy móc và thiết bị hỗ trợ khoa học và công nghệ: Các gói thầu liên quan đến việc trang bị cơ sở vật chất, máy móc và thiết bị phục vụ cho phát triển khoa học và công nghệ từ quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp nhà nước cũng được đưa vào phạm vi áp dụng của Luật. Điều này phản ánh sự chú trọng của pháp luật đối với việc quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn lực phục vụ cho nghiên cứu và phát triển.

* Luật Đấu thầu 2023 đã cập nhật và quy định chi tiết hơn về các hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu, nhằm tăng cường tính minh bạch và ngăn ngừa các hành vi gian lận. Các hành vi bị cấm bao gồm:

- Thông thầu: Những hành vi liên quan đến thông thầu, như dàn xếp hoặc thỏa thuận để một bên trúng thầu bằng cách ép buộc các bên khác phải rút hồ sơ dự thầu hoặc từ chối cung cấp hàng hóa và dịch vụ. Các hành vi này có thể làm giảm tính cạnh tranh và công bằng trong đấu thầu.

- Cản trở: Các hành vi cản trở quy trình đấu thầu bao gồm hủy hoại hoặc làm giả chứng cứ, đe dọa hoặc quấy rối để ngăn chặn việc làm rõ các hành vi vi phạm pháp luật như hối lộ và gian lận. Đồng thời, các hành vi cản trở cơ quan chức năng trong việc giám sát và thanh tra cũng được quy định rõ ràng.

* Luật Đấu thầu 2023 đã quy định chi tiết hơn về các trường hợp hủy thầu, nhằm đảm bảo quy trình đấu thầu diễn ra công bằng và hợp lý:

- Hủy thầu đối với lựa chọn nhà thầu:

+ Nếu tất cả các hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, và hồ sơ đề xuất không đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời hoặc không tuân thủ quy định pháp luật.

+ Khi có thay đổi về mục tiêu, phạm vi đầu tư dẫn đến thay đổi khối lượng công việc hoặc tiêu chuẩn đánh giá.

+ Nếu hồ sơ mời thầu hoặc hồ sơ yêu cầu không tuân thủ các quy định pháp luật, dẫn đến việc nhà thầu không đáp ứng yêu cầu.

+ Nếu nhà thầu trúng thầu thực hiện các hành vi bị cấm hoặc có sự can thiệp từ bên ngoài dẫn đến sai lệch kết quả.

- Hủy thầu đối với lựa chọn nhà đầu tư:

+ Khi tất cả hồ sơ dự thầu không đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời thầu.

+ Nếu có thay đổi lớn về mục tiêu, quy mô, địa điểm, hoặc vốn đầu tư do lý do bất khả kháng.

+ Hồ sơ mời thầu không tuân thủ quy định pháp luật dẫn đến việc nhà đầu tư không còn đáp ứng yêu cầu.

+ Nhà đầu tư trúng thầu thực hiện các hành vi bị cấm hoặc có sự can thiệp từ bên ngoài làm sai lệch kết quả.

* Theo quy định tại Điều 23 của Luật Đấu thầu 2023, nhiều trường hợp lựa chọn nhà thầu được bổ sung để đáp ứng các tình huống đặc biệt, đã được quy định trước đây trong Quyết định 17/2019/QĐ-TTg. Các gói thầu bổ sung này bao gồm:

- Gói thầu vận chuyển hàng dự trữ quốc gia: Đây là các gói thầu liên quan đến việc vận chuyển hàng hóa dự trữ quốc gia phục vụ cho cứu trợ và viện trợ khẩn cấp, yêu cầu phải giao hàng ngay. Điều này nhằm đảm bảo rằng các hoạt động cứu trợ và viện trợ có thể được thực hiện một cách nhanh chóng và hiệu quả trong các tình huống khẩn cấp.

- Gói thầu thuê kho và dịch vụ liên quan: Bao gồm các gói thầu thuê kho lưu giữ hàng tạm giữ, thuê dịch vụ vận chuyển, và bốc xếp hàng tạm giữ tại các cảng biển hoặc địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung, khi chỉ có một đơn vị cung cấp dịch vụ phù hợp. Quy định này giúp đơn giản hóa quy trình đấu thầu trong các tình huống cụ thể với nguồn cung duy nhất, đảm bảo tính thực tiễn và hiệu quả trong quản lý hàng tạm giữ.

- Gói thầu nhập khẩu vũ khí thể thao: Dành cho các câu lạc bộ, trường học và trung tâm đào tạo thể thao nhằm cung cấp vũ khí thể thao phục vụ cho tập luyện và thi đấu hàng năm. Quy định này nhấn mạnh sự cần thiết của việc đảm bảo cung cấp kịp thời các trang thiết bị thể thao quan trọng cho các hoạt động thể thao.

* Luật Đấu thầu 2023 đã mở rộng các trường hợp áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh, quy định tại Điều 24, như sau:

- Gói thầu dịch vụ phi tư vấn thông dụng: Áp dụng cho các dịch vụ đơn giản và phổ biến, có quy trình thực hiện rõ ràng và không quá phức tạp.

- Gói thầu mua sắm hàng hóa thông dụng: Bao gồm các hàng hóa có sẵn trên thị trường với đặc tính kỹ thuật được tiêu chuẩn hóa, đảm bảo tính đồng nhất và chất lượng tương đương.

- Gói thầu xây lắp công trình đơn giản: Những công trình có thiết kế bản vẽ thi công đã được phê duyệt, phù hợp với quy định hiện hành về xây lắp.

- Gói thầu hỗn hợp: Các gói thầu kết hợp giữa cung cấp hàng hóa và xây lắp, trong đó phần xây lắp phải đáp ứng các quy định về công trình đơn giản đã nêu.

So với Luật Đấu thầu 2013, ngoài các gói thầu như dịch vụ phi tư vấn, hàng hóa thông dụng, và công trình đơn giản, Luật Đấu thầu 2023 đã bổ sung thêm gói thầu hỗn hợp vào danh sách áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh. Quy định này nhằm mở rộng khả năng áp dụng phương thức chào hàng cạnh tranh trong các trường hợp kết hợp nhiều loại công việc khác nhau.

* Theo khoản 2 Điều 39 của Luật Đấu thầu 2023, các quy định về giá gói thầu đã được cập nhật như sau:

- Xác định giá gói thầu: Giá gói thầu là giá trị được phê duyệt trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu, bao gồm toàn bộ chi phí thực hiện gói thầu, từ chi phí dự phòng đến các phí, lệ phí và thuế. Giá gói thầu cần được cập nhật trong vòng 28 ngày trước ngày mở thầu nếu có sự thay đổi cần thiết.

- Gói thầu chia phần: Đối với gói thầu chia thành nhiều phần, cần ghi rõ giá gói thầu tổng cộng và giá ước tính cho từng phần cụ thể.

- Tùy chọn mua thêm: Đối với các gói thầu có tùy chọn mua thêm, giá gói thầu không bao gồm giá trị của tùy chọn này. Quy định này nhằm rõ ràng phân biệt giữa giá gói thầu cơ bản và các tùy chọn mua thêm, giúp các bên liên quan có cái nhìn chính xác hơn về chi phí thực tế.

- Chính phủ sẽ quy định chi tiết về nội dung giá gói thầu trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu, đảm bảo tính đồng bộ và phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành.

* Luật Đấu thầu 2023 đã cập nhật các quy định quan trọng về việc lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm và thiết bị y tế, được quy định tại Điều 55. Sau đây là những điểm nổi bật của quy định này:

- Lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm và thiết bị y tế: Cơ sở khám bệnh và chữa bệnh có thể áp dụng các phương thức lựa chọn nhà thầu như sau:

+ Nhà thầu cung cấp hóa chất và vật tư xét nghiệm: Đối với các gói thầu này, nhà thầu trúng thầu sẽ chỉ đảm nhận việc cung cấp hóa chất và vật tư xét nghiệm, trong khi việc cung cấp thiết bị y tế cần thiết để sử dụng các hóa chất và vật tư đó sẽ do một nhà thầu khác đảm nhiệm. Lưu ý rằng nhà thầu không chuyển giao quyền sở hữu thiết bị y tế, mà chỉ chuyển giao quyền sử dụng cho cơ sở y tế.

+ Nhà thầu cung cấp dịch vụ kỹ thuật: Nhà thầu có trách nhiệm cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện thay thế và các dịch vụ liên quan để bảo đảm vận hành thiết bị y tế theo số lượng dịch vụ kỹ thuật yêu cầu. Trong trường hợp này, nhà thầu chỉ chuyển giao quyền sử dụng thiết bị mà không chuyển giao quyền sở hữu. Giá gói thầu và giá dự thầu được xác định dựa trên số lượng dịch vụ kỹ thuật dự kiến, và thời gian thực hiện hợp đồng không được vượt quá 5 năm.

+ Nhà thầu cung cấp thiết bị y tế và các mặt hàng khác: Đối với các gói thầu liên quan đến thiết bị y tế, hóa chất, và vật tư xét nghiệm, nhà thầu sẽ chuyển giao quyền sở hữu các mặt hàng này cho chủ đầu tư ngay khi hợp đồng có hiệu lực.

+ Nhà thầu cung cấp theo quy định của pháp luật: Nhà thầu cung cấp thiết bị y tế sẽ được lựa chọn theo các quy định hiện hành về đấu thầu, trong khi việc cung cấp hóa chất và vật tư xét nghiệm để vận hành thiết bị y tế đã có sẽ tuân theo các quy định khác của Luật Khám bệnh, chữa bệnh.

- Mua thuốc không thuộc danh mục bảo hiểm y tế: Đối với thuốc không được bảo hiểm y tế chi trả và vắc xin tiêm chủng theo hình thức dịch vụ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tự quyết định việc mua sắm dựa trên các tiêu chí công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình.

- Thanh toán từ quỹ bảo hiểm y tế: Nếu các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tư nhân không áp dụng các quy định của Luật Đấu thầu 2023 đối với mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, thì chỉ được thanh toán từ quỹ bảo hiểm y tế theo mức giá trúng thầu của các cơ sở y tế công lập cùng cấp chuyên môn hoặc theo giá quy định của Chính phủ nếu không có giá trúng thầu tương ứng.

So với quy định tại Luật Đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu 2023 đã mở rộng và cụ thể hóa các phương thức lựa chọn nhà thầu trong lĩnh vực y tế, nhằm nâng cao tính hiệu quả và minh bạch trong việc cung cấp các dịch vụ và vật tư y tế thiết yếu.

* Theo Điều 56 của Luật Đấu thầu 2023, việc ưu đãi trong mua thuốc được quy định cụ thể như sau:

- Ưu đãi đối với thuốc sản xuất trong nước: Nếu có ít nhất 3 hãng trong nước sản xuất thuốc đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật và chất lượng theo quy định của Bộ Y tế, chủ đầu tư có thể yêu cầu nhà thầu chỉ chào thầu thuốc có xuất xứ trong nước.

- Ưu đãi đối với thuốc đạt tiêu chuẩn EU-GMP: Nếu Bộ Y tế công bố rằng có ít nhất 3 hãng trong nước sản xuất thuốc trên dây chuyền đạt tiêu chuẩn EU-GMP hoặc tương đương và đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật, chất lượng và khả năng cung cấp, thì hồ sơ mời thầu phải yêu cầu nhà thầu chỉ chào thầu thuốc sản xuất trong nước.

- Trách nhiệm của Bộ Y tế: Bộ Y tế có trách nhiệm công bố danh mục thuốc đáp ứng các yêu cầu ưu đãi như nêu trên, tạo cơ sở pháp lý cho các cơ sở y tế trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

Các quy định về ưu đãi trong mua thuốc của Luật Đấu thầu 2023 nhằm khuyến khích sử dụng thuốc sản xuất trong nước, đồng thời đảm bảo chất lượng và giá cả hợp lý cho người dân.

* Luật Đấu thầu 2023 đã cập nhật các quy định về thanh tra, kiểm tra và giám sát hoạt động đấu thầu tại Điều 86, cụ thể như sau:

- Thanh tra hoạt động đấu thầu:

+ Phạm vi và đối tượng: Thanh tra có thể được tiến hành đối với các tổ chức và cá nhân liên quan đến hoạt động đấu thầu, đảm bảo rằng các quy định của Luật Đấu thầu 2023 được thực hiện đúng đắn.

+ Tổ chức và quy trình: Thanh tra hoạt động đấu thầu thuộc loại thanh tra chuyên ngành, và các tổ chức thanh tra phải thực hiện theo quy định của pháp luật về thanh tra.

- Kiểm tra hoạt động đấu thầu:

+ Phương thức kiểm tra: Kiểm tra có thể được thực hiện theo kế hoạch định kỳ hoặc đột xuất, bao gồm kiểm tra các hoạt động như ban hành văn bản hướng dẫn, thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu, tổ chức lựa chọn nhà thầu, quản lý và thực hiện hợp đồng.

+ Trình tự và thủ tục: Kiểm tra bao gồm các bước chuẩn bị, thực hiện, kết luận và theo dõi thực hiện kết luận.

- Giám sát hoạt động đấu thầu:

+ Cơ quan và trách nhiệm: Các cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm giám sát hoạt động đấu thầu của chủ đầu tư và bên mời thầu, đảm bảo quá trình lựa chọn nhà thầu tuân thủ các quy định của Luật Đấu thầu 2023.

+ Cộng đồng và cơ quan giám sát: Cộng đồng và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng có vai trò trong việc giám sát hoạt động đấu thầu. Các cơ quan quản lý nhà nước thực hiện giám sát thường xuyên và đối với các gói thầu thuộc dự án trên địa bàn.

 

3. Ảnh hưởng của những điểm mới đến thực tiễn

- Đối với cơ quan nhà nước:

+ Những điểm mới trong Luật Đấu thầu 2023 đã tạo ra một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả quản lý của các cơ quan nhà nước. Các quy định chặt chẽ về lựa chọn nhà thầu, thanh tra, kiểm tra và giám sát không chỉ giúp đảm bảo tính minh bạch trong các hoạt động đấu thầu mà còn nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan chức năng.

+ Cụ thể, việc yêu cầu các cơ quan quản lý thực hiện các bước kiểm tra định kỳ và đột xuất sẽ giúp phát hiện sớm các sai phạm, từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời. Đồng thời, việc giám sát nghiêm ngặt các gói thầu và quản lý dự án sẽ góp phần vào việc phòng ngừa và xử lý các hành vi gian lận, bảo đảm rằng các dự án được thực hiện đúng tiến độ, chất lượng và theo quy định pháp luật. Điều này không chỉ tăng cường tính công khai, minh bạch trong quản lý ngân sách nhà nước mà còn nâng cao uy tín của các cơ quan nhà nước trong mắt người dân và các nhà đầu tư.

- Đối với nhà thầu:

+ Luật Đấu thầu 2023 đã tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn cho các nhà thầu, đồng thời khuyến khích đầu tư và đổi mới. Các quy định mới về việc lựa chọn nhà thầu, đặc biệt là việc mở rộng các hình thức đấu thầu và quy định cụ thể về ưu đãi cho thuốc sản xuất trong nước, sẽ thúc đẩy sự tham gia của nhiều nhà thầu hơn trong các gói thầu. Điều này không chỉ giúp các nhà thầu có thêm cơ hội cạnh tranh công bằng mà còn khuyến khích họ nâng cao chất lượng dịch vụ và sản phẩm của mình.

+ Sự minh bạch và công bằng trong quá trình đấu thầu giúp tạo ra một sân chơi bình đẳng, nơi các nhà thầu có thể cạnh tranh dựa trên năng lực thực sự của mình. Bằng cách này, luật mới không chỉ khuyến khích các nhà thầu đầu tư nhiều hơn vào việc cải thiện sản phẩm và dịch vụ mà còn thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới trong ngành.

- Đối với người dân:

+ Những thay đổi trong Luật Đấu thầu 2023 có ảnh hưởng tích cực trực tiếp đến người dân bằng cách đảm bảo rằng các công trình và dự án công được thực hiện với chất lượng, hiệu quả và tiết kiệm cao hơn. Các quy định nghiêm ngặt về việc lựa chọn nhà thầu và giám sát thực hiện hợp đồng sẽ giúp đảm bảo rằng các dự án không chỉ được thực hiện đúng tiến độ mà còn đạt tiêu chuẩn chất lượng cao nhất.

+ Việc minh bạch trong quá trình đấu thầu giúp người dân yên tâm hơn về việc các khoản chi tiêu công được sử dụng hiệu quả và không bị lãng phí. Đồng thời, sự giám sát và kiểm tra chặt chẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề, từ đó có các biện pháp điều chỉnh kịp thời, bảo đảm rằng các công trình phục vụ nhu cầu của cộng đồng một cách tốt nhất và không gây ra các rủi ro hay thiệt hại không đáng có.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Bổ sung hành vi bị cấm trong hoạt động đấu thầu trong Luật Đấu thầu 2023. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.