Thẩm quyền quyết định việc chia, tách đơn vị hành chính cấp tỉnh?

1. Nguyên tắc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính

Mọi hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước phải tuân thủ các trình tự và nguyên tắc được quy định trong luật pháp. Đối với việc chia, tách đơn vị hành chính cấp tỉnh, cũng như điều chỉnh địa giới của các đơn vị hành chính khác, cần tuân thủ những nguyên tắc chung sau đây:

- Phải phù hợp với các quy hoạch liên quan đã được cơ quan có thẩm quyền thẩm định hoặc phê duyệt.

- Bảo đảm lợi ích chung của quốc gia và hiệu quả trong quản lý nhà nước của chính quyền địa phương, đồng thời khuyến khích sự phát triển kinh tế - xã hội.

- Đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội, đồng thời tôn trọng các yếu tố về đoàn kết dân tộc, lịch sử, văn hóa của địa phương và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

- Căn cứ vào các tiêu chuẩn của các đơn vị hành chính quy định tại Luật Tổ chức Chính phủ 2015, đồng thời phù hợp với đặc điểm của từng địa phương, bao gồm cả nông thôn, đô thị và hải đảo.

Do đó, việc chia, tách đơn vị hành chính cấp tỉnh và điều chỉnh địa giới của các đơn vị hành chính khác phải được thực hiện tuân thủ các nguyên tắc và điều kiện quy định trong luật pháp.

2. Cơ quan có thẩm quyền quyết định việc chia, tách đơn vị hành chính cấp tỉnh?

Căn cứ theo quy định tại Điều 129 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 quy định về thẩm quyền quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính, đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính) giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính như sau:

- Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh; đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh; giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh.

- Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

- Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính; đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính; giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 129 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015.

Như vậy, thẩm quyền chia tách đơn vị hành chính thuộc về:

- Quốc hội quyết định chia tách đơn vị hành chính cấp tỉnh; đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh; giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh.

- Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định chia tách đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

- Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định việc chia tách đơn vị hành chính; đặt tên, đổi tên đơn vị hành chính; giải quyết tranh chấp liên quan đến địa giới đơn vị hành chính quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này.

3. Một số nguyên nhân dẫn đến việc điều chỉnh địa giới hành chính

Thực tế của công tác quản lý cho thấy việc điều chỉnh địa giới của các đơn vị hành chính có nguồn gốc từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có những nguyên nhân chủ yếu sau đây:

- Diện tích rộng và dân số đông: Một số đơn vị hành chính có diện tích tự nhiên lớn và dân số đông, dẫn đến khó khăn trong việc quản lý và phát triển. Trong khi đó, một số đơn vị khác, đặc biệt là ở các tỉnh miền núi, miền Trung và Tây Nguyên, có diện tích rộng nhưng dân số thấp không đáp ứng được tiêu chuẩn quy định. Ngược lại, một số quận, phường có dân số đông nhưng diện tích nhỏ không phù hợp với quy định.

- Nguyên nhân lịch sử: Việc chia tách huyện, xã có nguồn gốc từ lịch sử, khi các đơn vị hành chính độc lập trước đây sau khi được sáp nhập lại muốn tái lập như trước.

- Khác biệt về địa hình: Sự đa dạng về địa hình, như núi non hiểm trở, mạng lưới sông rạch phức tạp, tạo ra những khó khăn trong việc quản lý của chính quyền địa phương và sinh hoạt của nhân dân.

- Đô thị hóa: Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, yêu cầu thành lập các đơn vị hành chính đô thị mới hoặc mở rộng, nâng cấp các đô thị hiện có.

- Yêu cầu về phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng: Các yêu cầu mới về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh, quốc phòng đòi hỏi sự thay đổi trong tổ chức và quản lý đơn vị hành chính để đáp ứng nhu cầu thực tế của cộng đồng.

Ngoài những nguyên nhân chính đã được đề cập ở trên, việc điều chỉnh địa giới của các đơn vị hành chính còn phụ thuộc vào những yếu tố sâu xa hơn, có ảnh hưởng không nhỏ, đặc biệt là khi chia tách các đơn vị hành chính, bao gồm:

- Thiếu nhận thức và nghiên cứu tổng thể: Chưa có nghiên cứu tổng thể và quy hoạch chiến lược về tổ chức đơn vị hành chính. Việc chậm đánh giá tác động của việc chia tách và thành lập mới các đơn vị hành chính, đặc biệt là đối với huyện và xã, gây ra sự biến động lớn. Cần xem xét hiệu quả phân bổ nguồn lực quốc gia và tăng cường sự kiểm soát của chính phủ và chính quyền địa phương.

- Thiếu hệ thống văn bản pháp luật và quy hoạch: Chưa có hệ thống văn bản pháp luật và quy hoạch đồng bộ, phù hợp với tình hình thực tế để chỉ đạo việc chia tách, thành lập và quản lý các đơn vị hành chính. Thiếu quy hoạch tổng thể cho các đơn vị hành chính trong tương lai là một hạn chế đáng kể. Các văn bản quy định của Nhà nước chưa đầy đủ và cụ thể, không phản ánh được yêu cầu quản lý mới.

- Thiếu phân tích và đánh giá kỹ lưỡng: Các cấp chính quyền thường chưa thực hiện phân tích và đánh giá kỹ lưỡng các mặt tích cực và tiêu cực của phương án điều chỉnh địa giới hành chính. Nhiều đề án không có mục tiêu rõ ràng, số liệu không chính xác và yếu tố đảm bảo tính khả thi chưa được đầy đủ, nhưng vẫn được đề xuất.

- Cơ chế phân bổ nguồn lực không hợp lý: Cơ chế phân bổ nguồn lực công không theo đầu người mà theo đơn vị hành chính đã khiến các địa phương mong muốn điều chỉnh và chia tách đơn vị hành chính để được đầu tư và nhận thêm lợi ích.

Chính sách đầu tư của Nhà nước đối với các đơn vị hành chính được xem là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc chia tách các đơn vị này. Sự cân nhắc không linh hoạt trong việc đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn và phát triển kinh tế - xã hội đã khiến nguồn lực được phân bố một cách đồng đều cho mỗi địa phương, mà không có sự phân biệt đáng kể về mô hình chính quyền đô thị - nông thôn hoặc về tình trạng dân số và diện tích địa bàn.

Do đó, các địa phương, bao gồm cả những huyện, xã có dân số đông và diện tích lớn cũng như những đơn vị có diện tích nhỏ và dân số ít, đều mong muốn tách nhỏ đơn vị hành chính của mình để có cơ hội hưởng lợi từ các nguồn đầu tư của Nhà nước. Sự thiếu khách quan trong việc đánh giá và phân biệt giữa các địa phương đã tạo ra sự thiếu đồng nhất và công bằng trong việc phân phối nguồn lực, dẫn đến sự khao khát của nhiều địa phương muốn tách ra để tối ưu hóa lợi ích từ chính sách đầu tư của Nhà nước.

Xem thêm: Đơn vị hành chính là gì? Các đơn vị hành chính của nước ta

Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin về Thẩm quyền quyết định việc chia, tách đơn vị hành chính cấp tỉnh? mà Công ty Luật Minh Khuê muốn gửi đến quý khách mang tính tham khảo. Nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.6162 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.

Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để nhận được thông tin sớm nhất! Rất mong nhận được sự hợp tác và tin tưởng của quý khách! Luật Minh Khuê xin trân trọng cảm ơn!