1. Khái niệm bồi thẩm đoàn

Tòa bồi thẩm đoàn (Bồi thẩm đoàn) là toà án xem xét và giải quyết các vụ án hình sự và cá biệt đối với một số nước Toà án còn xem xét và giải quyết các vụ dân sự. Toà bồi thẩm có hai bộ phận rất rõ ràng: một bộ phận gồm các thẩm phán chuyên nghiệp và bộ phận khác là các bồi thẩm đoàn. Khi xem xét và giải quyết các vụ án hình sự bộ phận các thẩm phán chuyên nghiệp giải quyết những vấn đề về mặt pháp lí (tức là những vấn đề đổi hỏi có sự hiểu biết sâu về pháp luật). Đó là những vấn đề pháp lí về hành vì phạm tội và mức hình phạt đối với bị cáo. Bộ phận thứ hai xem xét các vấn đề sự kiện: có lỗi hay không có lỗi trong hành vi thực hiện tội phạm của bị cáo. Đối với các vụ dân sự, bồi thẩm đoàn xem xét các vấn để như tính đúng đắn, tính có căn cứ của các đơn khiếu kiện và mức đền bù thiệt hại. Các bồi thẩm đoàn trong tất cả các trường hợp đưa ra quyết định của mình một cách độc lập không phụ thuộc vào các thẩm phán chuyên nghiệp.

2. Lịch sử hình thành của bồi thẩm đoàn

Toà bồi thẩm xuất hiện vào thời kì đầu Trung cổ. Trong các nguồn văn học cổ của nước Anh có giả thiết cho rằng Toà bồi thẩm xuất hiện sau chiến tranh năm 1066. Tuy nhiên, có giả thiết khác cho rằng Toà bồi thẩm xuất hiện vào thế kỉ IX - dưới thời trị vì của vua Anphet.

Tài liệu đầu tiên khẳng định sự tồn tại của Toà bồi thẩm đó là Sắc luật của Vua Ghenrila II (1166).

Ngày nay, thành phần của Toà bồi thẩm không phải chỉ một thẩm phán, mà có thể ba hoặc có thể hơn và bồi thẩm đoàn không chỉ 12 như thông lệ mà có thể 15 như ở Xcôtlen, 8 như ở Áo, 10 như ở Na Uy, 6 đến 12 bồi thẩm như ở một số bang của Mĩ. Về thẩm quyền của Toà bồi thẩm cũng có sự khác nhau giữa các nước. Vĩ dụ: ở Áo, Thẩm phán chuyên nghiệp và bồi thẩm đoàn xem xét vấn đề có tội hay không có tội của vụ án, còn ở Bỉ bồi thẩm đoàn chỉ có quyền xem xét mức hình phạt cụ thể đối với bị cáo. Duy nhất tại Anh, theo quy định của pháp luật, Toà bồi thẩm chỉ xem xét một số loại án mà thôi. Ở Mĩ, hàng năm có có khoảng 120.000 vụ án được xem xét ở Toà bồi thẩm.

Ưu điểm và nhược điểm của Toà bồi thẩm trong những năm qua là chủ đề tranh luận rộng rãi của không chỉ các luật gia, nhà triết học và các nhà chính trị của nhiều thế hệ từ Môngtexkiơ, Bletston, defơxơn đến các nhà lí luận và thực tiễn hiện đại. Những cuộc tranh luận đó đã và đang diễn ra xung quanh những vấn đề như: ý nghĩa xã hội của Toà bổi thẩm (sự tham gia của đại diện quần chúng nhân dân nhằm nâng cao niềm tin đối với Toà án trong xã hội, hạn chế khả năng lạm dụng quyền lực của các thẩm phán chuyên nghiệp; gây ảnh hưởng làm trở ngại đến các quyết định của Toà án...)

3. Vai trò của bồi thẩm đoàn

Trong hầu hết các khu vực pháp lý thông thường, bồi thẩm đoàn có trách nhiệm tìm ra các tình tiết của vụ án, trong khi thẩm phán xác định luật. Những “đồng nghiệp của bị cáo” này có trách nhiệm lắng nghe tranh chấp, đánh giá bằng chứng được đưa ra, quyết định các tình tiết và đưa ra quyết định phù hợp với các quy định của pháp luật và hướng dẫn của bồi thẩm đoàn . Thông thường, bồi thẩm đoàn chỉ tuyên có tội hoặc tuyên án không có tội, nhưng hình phạt thực tế lại do thẩm phán ấn định. Một sự đổi mới thú vị đã được giới thiệu ở Nga trong cuộc cải cách tư pháp của Alexander II : không giống như trong các phiên tòa xét xử bồi thẩm đoàn hiện đại, các bồi thẩm viên không chỉ quyết định xem bị cáo có tội hay không có tội, mà họ có lựa chọn thứ ba: “Có tội nhưng không bị trừng phạt, “kể từ thời Alexander IItin rằng công lý mà không có đạo đức là sai.

Ở Pháp và một số nước tổ chức theo kiểu tương tự, ban giám khảo và một số thẩm phán chuyên nghiệp ngồi lại với nhau để xác định tội danh trước. Sau đó, nếu xác định được tội lỗi, họ quyết định hình phạt thích hợp.

Một số khu vực pháp lý có các phiên tòa xét xử của bồi thẩm đoàn cho phép bị đơn từ bỏ quyền của họ đối với phiên tòa của bồi thẩm đoàn, do đó dẫn đến một phiên tòa băng ghế dự bị . Các phiên tòa của bồi thẩm đoàn có xu hướng chỉ xảy ra khi một tội phạm được coi là nghiêm trọng.

Ở một số khu vực pháp lý, chẳng hạn như Pháp và Brazil , các phiên tòa xét xử của bồi thẩm đoàn được dành riêng và bắt buộc đối với những tội phạm nghiêm trọng nhất và không áp dụng cho các vụ án dân sự. Ví dụ, ở Brazil, xét xử bởi bồi thẩm đoàn được áp dụng trong các trường hợp phạm tội tự nguyện chống lại sự sống, chẳng hạn như giết người cấp độ một và cấp độ hai, cưỡng bức phá thai và xúi giục tự sát, ngay cả khi chỉ cố gắng.

Ở những nước khác, chẳng hạn như Vương quốc Anh , các phiên tòa xét xử của bồi thẩm đoàn chỉ dành cho các vụ án hình sự và các vụ việc dân sự rất cụ thể ( truy tố ác ý , dân sự gian lận và bỏ tù sai ). Tại Hoa Kỳ , các phiên tòa xét xử bồi thẩm đoàn có sẵn trong cả vụ án dân sự và hình sự. Tại Canada , một cá nhân bị buộc tội có thể truy tố có thể được xét xử bởi một thẩm phán ở một tòa án cấp tỉnh, một mình thẩm phán ở tòa án cấp trên, hoặc bởi thẩm phán và bồi thẩm đoàn ở tòa án cấp trên; tội tổng hợp không thể bị xét xử bởi bồi thẩm đoàn.

Tại Hoa Kỳ, bởi vì các phiên tòa xét xử bồi thẩm đoàn có xu hướng cao, công chúng thường có xu hướng đánh giá quá cao tần suất các phiên tòa xét xử bồi thẩm đoàn. Khoảng 150.000 phiên tòa của bồi thẩm đoàn được tiến hành tại các tòa án tiểu bang hàng năm và thêm 5.000 phiên tòa của bồi thẩm đoàn được tiến hành tại các tòa án liên bang. Hai phần ba các phiên tòa của bồi thẩm đoàn là các phiên tòa hình sự, trong khi một phần ba là dân sự và “khác” (ví dụ: gia đình, pháp lệnh thành phố, giao thông). Tuy nhiên, đại đa số các vụ án hình sự được giải quyết bằng lời kêu gọi.

4. Hạn chế của Bồi thẩm đoàn

Ở một số quốc gia phương Tây như nước Anh, nước Mỹ, mỗi khi xử những vụ hình sự tương đối lớn, cần phải có sự tham gia của bồi thẩm đoàn, là các dân thường. Đây là độ đã được pháp luật quy định nhằm ngăn ngừa các trường hợp quan toà độc đoán chuyên quyền, một mình quyết định, dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng khi tuyên án. tuy nhiên không thể không xuất hiện những tiêu cực trong quá trình tranh biện

Ở những quốc gia phổ biến việc xét xử bồi thẩm đoàn, bồi thẩm đoàn thường được coi là cơ quan phân tách quyền lực quan trọng. Một khẳng định phổ biến khác về lợi ích của việc xét xử bởi bồi thẩm đoàn là nó cung cấp một phương tiện giáo dục công dân về chính phủ. Nhiều người cũng tin rằng bồi thẩm đoàn có khả năng cung cấp một phiên điều trần nhân văn, thực tế hơn, hoặc công bằng hơn, cho một bên không phải là thành viên của chính phủ — hoặc lợi ích thành lập khác — hơn là đại diện của tiểu bang.

Điểm cuối cùng này có thể bị tranh chấp. Ví dụ, trong những vụ án có tính xúc động cao, chẳng hạn như hiếp dâm trẻ em, bồi thẩm đoàn có thể bị cám dỗ để kết tội dựa trên cảm xúc cá nhân thay vì kết tội ngoài sự nghi ngờ hợp lý. Tại Pháp, cựu luật sư, sau đó là Bộ trưởng Bộ Tư pháp Robert Badinter , đã nhận xét về các phiên tòa của bồi thẩm đoàn ở Pháp rằng chúng giống như “cưỡi một con tàu vào một cơn bão”, bởi vì chúng khó dự đoán hơn nhiều so với các phiên tòa băng ghế dự bị.

Một vấn đề khác với các phiên tòa xét xử bồi thẩm đoàn là khả năng các bồi thẩm viên thể hiện sự phân biệt đối xử. Những vụ án khét tiếng bao gồm Scottsboro Boys , một nhóm gồm 9 thanh thiếu niên người Mỹ gốc Phi bị buộc tội cưỡng hiếp hai phụ nữ Mỹ da trắng trên một chuyến tàu vào năm 1931, họ bị bồi thẩm đoàn toàn da trắng truy tố , hai người da trắng Roy Bryant và JW được tha bổng. Milan bởi một bồi thẩm đoàn toàn da trắng cho vụ sát hại Emmett Till, 14 tuổi vào năm 1955 (họ thừa nhận giết anh ta trong một cuộc phỏng vấn trên tạp chí một năm sau đó), và phiên tòa năm 1992 trong vụ Rodney King ở California, trong đó các sĩ quan cảnh sát da trắng được tha bổng vì dùng vũ lực quá mức trong vụ đánh đập King, một người đàn ông Mỹ gốc Phi. Bồi thẩm đoàn bao gồm chủ yếu là người da trắng, và không có bồi thẩm viên người Mỹ gốc Phi. qua đó thể hiện rõ sự phân biệt chủng tộc và sai trái

5. Phân biệt bồi thẩm đoàn và hội thẩm nhân dân

Tiêu chí Bồi thẩm đoàn Hội thẩm nhân dân
Hệ thống pháp luật Thông luật (như Mỹ, Anh, Hồng Công,...) Việt Nam
Quá trình hình thành Tuyển chọn từ người dân, sau đó thực hiện bốc thăm ngẫu nhiên Do Hội đồng nhân nhân hoặc Thẩm phán tuyển chọn
Tên gọi thành viên Bồi thẩm viên Hội thẩm nhân dân
Thời gian hoạt động Ngắn (trong 1 vụ án) thường từ khi được lựa chọn đến khi giải quyết xong vụ án Dài (thường 5 năm). Theo nhiệm kỳ
Việc lựa chọn Ngẫu nhiên Mang tính cơ cấu
Đối tượng lựa chọn Bất kỳ ai đáp ứng đủ điều kiện Thường lựa chọn những người đang công tác trong một số lĩnh vực nhất định, có uy tín, kinh nghiệm làm công tác xét xử,….
Cơ quan tham gia vào việc lựa chọn Toà án Toà án, Uỷ ban Mặt trận tổ quốc, Hội đồng nhân nhân
Chấm dứt tư cách Xét xử xong, bị loại trong quá trình xét xử Hết nhiệm kỳ, bãi nhiệm, miễn nhiệm
Trở lại tư cách Được lựa chọn ngẫu nhiên trở lại sau 1 – 3 năm Được bầu lại ở nhiệm kỳ tiếp theo
Chế tài đối với hành vi trốn tránh nghĩa vụ Phạt tiền, phạt tù Các hình thức kỹ luật, Bãi nhiệm, miễn nhiệm
Mức chi cho một người/ngày 40-50 USD 90.000 đồng (theo điểm d khoản 1 Điều 2 Quyết định 41/2012/QĐ-TTg)
Phụ cấp hoạt động của Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn Không Trưởng đoàn 40% lương cơ sở; Phó trưởng đoàn: 30% lương cơ sở (Điều 22 Nghị quyết 1213/2016/UBTVQH13)
Chế độ bảo vệ Không
Chế độ trang phục Không
Chế độ cách ly Không
Số lượng thành viên khi giải quyết 1 vụ án Thường là 12 người Cấp tỉnh: 03 người; Cấp huyện: 02 người
Mức độ tham gia vào quá trình xét xử Toàn bộ quá trình xét xử vụ án Giai đoạn đầu của quá tình xét xử
Vai trò trong xét xử Quyết định bị cáo có tội hay vô tội Mang tính tư vấn, nêu quan điểm, phát biểu cảm nghĩ nhiều hơn