Tác giả:: Mục lục bài viết
1. Cơ sở pháp lý quy định về tội giết người
Tội giết người được quy định và điều chỉnh bởi Bộ luật Hình sự năm 2015, số 100/2015/QH13, do Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua vào ngày 27 tháng 11 năm 2015. Bộ luật này là một trong những văn bản pháp luật quan trọng nhất trong hệ thống pháp lý của Việt Nam, quy định các tội phạm và hình phạt, trong đó có tội giết người.
Bộ luật Hình sự năm 2015 không chỉ quy định các hành vi cấu thành tội giết người mà còn đưa ra các quy định chi tiết về hình phạt, các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự và các yếu tố khác liên quan đến tội danh này. Cụ thể, tại Điều 123 của Bộ luật Hình sự năm 2015, khái niệm về tội giết người được nêu rõ, bao gồm các hình thức phạm tội và mức án tương ứng.
- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015
Để phù hợp với sự thay đổi của thực tiễn xã hội và đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, Luật số 12/2017/QH14 được Quốc hội thông qua vào ngày 20 tháng 6 năm 2017 đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015. Luật này điều chỉnh những quy định liên quan đến tội giết người, làm rõ các quy định về hình phạt, các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng, nhằm bảo đảm sự công bằng và chính xác trong việc xử lý các vụ án giết người.
Luật số 12/2017/QH14 không chỉ chỉnh sửa những điểm chưa hợp lý trong Bộ luật Hình sự mà còn bổ sung những quy định mới để phù hợp với các quy định quốc tế và thực tiễn pháp lý hiện hành. Các sửa đổi này giúp làm rõ hơn các yếu tố cấu thành tội giết người, đặc biệt là trong các tình huống đặc biệt như giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, và nâng cao tính hiệu quả của công tác xét xử.
2. Các yếu tố cấu thành tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, được quy định tại Điều 125 Bộ luật Hình sự năm 2015, là một hành vi nghiêm trọng xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm và danh dự của con người. Đây là một tội phạm đặc biệt, được áp dụng khi người phạm tội thực hiện hành vi giết người dưới ảnh hưởng của trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân gây ra. Để hiểu rõ về tội phạm này, ta cần phân tích các yếu tố cấu thành của nó như sau:
- Chủ thể của Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
+ Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự: Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bởi khoản 3 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017, người phạm tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh phải từ đủ 16 tuổi trở lên. Điều này là bởi vì tội danh này không nằm trong các tội mà người từ đủ 14 tuổi có thể chịu trách nhiệm hình sự, như được liệt kê tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật Hình sự 2015.
+ Năng lực trách nhiệm hình sự: Người phạm tội phải có đủ năng lực trách nhiệm hình sự, nghĩa là họ phải có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình.
- Mặt khách quan của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
+ Hành vi phạm tội: Mặt khách quan của tội này là hành vi tước đoạt mạng sống của nạn nhân, xảy ra trong bối cảnh người phạm tội đang ở trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Trạng thái này được kích thích bởi hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân. Hành vi tước đoạt mạng sống có thể được thực hiện bằng nhiều phương tiện như đâm, chém, bắn, hoặc các phương pháp khác gây chết người.
+ Hậu quả: Dấu hiệu đặc trưng của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là hậu quả chết người. Nạn nhân của hành vi này là người đã thực hiện hành vi trái pháp luật nghiêm trọng, gây ra trạng thái kích động mạnh mẽ cho người phạm tội.
- Mặt chủ quan của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
+ Lỗi cố ý trực tiếp: Trong trường hợp này, người phạm tội thực hiện hành vi giết người với ý thức rõ ràng rằng hành vi của mình có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của nạn nhân nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi giết người.
+ Lỗi cố ý gián tiếp: Ở tình huống này, người phạm tội nhận thức được rằng hành vi của mình có thể dẫn đến nguy hiểm cho tính mạng của nạn nhân. Dù không mong muốn nạn nhân chết, họ vẫn để mặc cho hậu quả xảy ra, dẫn đến cái chết của nạn nhân.
- Mặt khách thể của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Xâm phạm quyền được sống: Mặt khách thể của tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là hành vi xâm phạm trực tiếp đến quyền được sống của con người, mà pháp luật bảo vệ. Hành vi này làm tổn hại đến tính mạng và sức khỏe của nạn nhân, vi phạm các quyền cơ bản của con người.
Như vậy, tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là một hành vi phạm tội nghiêm trọng, được xem xét dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm độ tuổi, năng lực trách nhiệm hình sự, đặc điểm hành vi phạm tội, cũng như mức độ và loại lỗi chủ quan của người phạm tội. Các yếu tố này giúp xác định chính xác tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi, từ đó đưa ra hình thức xử lý pháp lý phù hợp
3. Các ví dụ cụ thể tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
Tổng hợp một số bản án về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh cung cấp cái nhìn rõ ràng về cách các tòa án xử lý các vụ án liên quan đến hành vi phạm tội này. Sau đây là khái quát chi tiết hơn về các vụ án tiêu biểu:
- Bản án hình sự sơ thẩm số 05/2023/HS-ST
+ Ngày xét xử: 12/01/2023
+ Tòa án: Tòa án nhân dân tỉnh Bình Dương
+ Tội danh: Giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
+ Nội dung vụ án: Vào ngày 23/04/2022, sau một cuộc cãi vã căng thẳng về vấn đề tài chính với vợ, ông Phan Văn T1 đã bị bà Nguyễn Thị Kim C đâm chết. Bà C hành động trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh mẽ do mâu thuẫn kéo dài với chồng, dẫn đến hành vi bạo lực nghiêm trọng.
+ Quyết định: Bà Nguyễn Thị Kim C bị kết án 1 năm 6 tháng tù giam nhưng được hưởng án treo với thời gian thử thách 3 năm. Quyết định này phản ánh sự cân nhắc giữa tính chất của hành vi phạm tội và trạng thái tâm lý của bị cáo.
- Bản án hình sự phúc thẩm số 641/2022/HS-PT
+ Ngày xét xử: 14/09/2022
+ Tòa án: Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội
+ Tội danh: Giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
+ Nội dung vụ án: Vào ngày 17/06/2020, Nguyễn Mạnh H, sau khi bị nhóm người do Lê Hoàng Anh dẫn đầu tấn công và đánh đập, đã phản ứng bằng cách dùng mảnh kính đâm nhiều nhát vào Hoàng Anh. Hành vi của H xuất phát từ sự kích động và sự tự vệ trong tình trạng bị đe dọa nghiêm trọng.
+ Quyết định: Nguyễn Mạnh H bị kết án 30 tháng tù giam. Tòa án cấp phúc thẩm đã bác bỏ kháng cáo của bị cáo, xác nhận tội danh và mức án của bản án sơ thẩm là chính xác và hợp pháp.
- Bản án hình sự phúc thẩm số 764/2022/HS-PT
+ Ngày xét xử: 10/10/2022
+ Tòa án: Tòa án nhân dân cấp cao tại TP Hồ Chí Minh
+ Tội danh: Giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
+ Nội dung vụ án: Vào ngày 19/05/2019, Phạm Văn H, trong khi bị nhóm người do Nguyễn Tấn Đ cầm đầu tấn công và uy hiếp bằng acid, đã phản kháng bằng cách dùng dao đâm Nguyễn Tấn L, dẫn đến cái chết của L. Hành vi của H diễn ra trong trạng thái tinh thần bị kích động do sự đe dọa và tấn công liên tiếp.
+ Quyết định: Phạm Văn H bị kết án 2 năm tù giam. Tòa án cấp phúc thẩm giữ nguyên bản án sơ thẩm, đồng thời xác nhận mức án và tội danh là phù hợp với tình tiết của vụ án. Bị cáo cũng bị yêu cầu bồi thường tổn thất tinh thần cho gia đình nạn nhân, nhưng yêu cầu bồi thường thêm cho cha của nạn nhân không được chấp nhận.
=> Khái quát chung: Các bản án về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh cho thấy sự phức tạp trong việc xác định tội danh và mức hình phạt cho các hành vi phạm tội này. Trong từng vụ án, các tòa án đã phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa yếu tố kích động mạnh mẽ và hành vi bạo lực gây ra cái chết hoặc thương tích.
+ Yếu tố kích động: Các bị cáo thường hành động trong trạng thái tinh thần bị kích động do mâu thuẫn cá nhân, sự uy hiếp, hoặc các yếu tố ngoại cảnh nghiêm trọng. Điều này đã ảnh hưởng lớn đến quyết định của tòa án về tội danh và mức án.
+ Quyết định của tòa án: Các bản án cho thấy sự linh hoạt trong việc áp dụng hình phạt, từ án treo đến án tù giam, phản ánh sự cân nhắc giữa tính chất nghiêm trọng của hành vi và tình trạng tâm lý của bị cáo tại thời điểm phạm tội.
Tóm lại, việc xét xử các vụ án giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh đòi hỏi sự thận trọng và phân tích kỹ lưỡng các yếu tố khách quan và chủ quan để đảm bảo công lý và sự công bằng trong các quyết định pháp lý.
Ngoài ra, có thể tham khảo: Phân biệt tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh Điều 125 Bộ luật Hình sự nắm 2015 với tội giết người Điều 123 Bộ luật Hình sự năm 2015, nhưng được hưởng tình tiết giảm nhẹ theo điểm e Khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.
