Xây dựng phương án phát triển cụm công nghiệp như thế nào?

1. Hiểu thế nào về cụm công nghiệp?

Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 của Nghị định số 32/2024/NĐ-CP, cụm công nghiệp được xác định là một khu vực dành riêng cho hoạt động sản xuất công nghiệp và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp và thủ công nghiệp nhỏ, có ranh giới địa lý cụ thể và không có sự sinh sống của cư dân. Mục tiêu chính của việc đầu tư và xây dựng cụm công nghiệp là thu hút và di dời các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, và tổ hợp tác để thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo quy định, diện tích của một cụm công nghiệp không được vượt quá 75 ha và không thấp hơn 10 ha. Đối với các cụm công nghiệp ở các huyện miền núi và cụm công nghiệp làng nghề, diện tích được quy định không vượt quá 75 ha và không thấp hơn 5 ha.

Điều này nhằm đảm bảo quy mô và quy định về diện tích của cụm công nghiệp, nhằm tối ưu hóa việc sử dụng đất, tạo thuận lợi cho việc quy hoạch và phát triển cụm công nghiệp. Giới hạn diện tích này cũng nhằm đảm bảo rằng các cụm công nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên và hạ tầng của khu vực, đồng thời đảm bảo tính bền vững và hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh trong cụm công nghiệp.

Theo quy định, cụm doanh nghiệp phải đáp ứng một số yếu tố quan trọng.

+ Thứ nhất, nó phải là nơi tập trung hoạt động sản xuất công nghiệp, bao gồm cả các dịch vụ hỗ trợ cho sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp.

+ Thứ hai, cụm doanh nghiệp phải có ranh giới địa lý cụ thể. Diện tích của cụm không được vượt quá 75 ha và không được nhỏ hơn 10 ha. Tuy nhiên, đối với cụm công nghiệp ở các huyện miền núi và cụm công nghiệp làng nghề, diện tích có thể không vượt quá 75 ha và không dưới 5 ha. Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc quy hoạch và phát triển cụm doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo tính bền vững và hiệu quả của các hoạt động sản xuất kinh doanh trong khu vực.

+ Thứ ba, cụm doanh nghiệp không được có dân cư sinh sống. Điều này giúp đảm bảo sự tập trung và chuyên môn hóa các hoạt động sản xuất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và phát triển cụm doanh nghiệp một cách hiệu quả.

+ Thứ tư, việc đầu tư và xây dựng cụm doanh nghiệp phải tập trung chủ yếu vào mục tiêu thu hút và di dời các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã và tổ hợp tác để thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh. Mục tiêu này nhằm tạo ra sự phân công công việc hợp lý, tăng cường cạnh tranh và phát triển kinh tế cho cụm doanh nghiệp.

Tổng kết lại, để được xem là một cụm doanh nghiệp, nó phải đáp ứng các yếu tố như là nơi sản xuất công nghiệp, thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định và quy mô diện tích không vượt quá 75 ha và không dưới 10 ha, không có dân cư sinh sống, và được đầu tư xây dựng chủ yếu nhằm thu hút và di dời các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, tổ hợp tác vào đầu tư sản xuất kinh doanh. Trường hợp đặc biệt của các cụm công nghiệp ở các huyện miền núi và cụm công nghiệp làng nghề là diện tích không vượt quá 75 ha và không dưới 5 ha.

2. Xây dựng phương án phát triển cụm công nghiệp như thế nào? 

Theo quy định tại Điều 4 Nghị định 32/2024/NĐ-CP, phát triển cụm công nghiệp phải tuân theo các phương án sau đây:

- Xây dựng phương án phát triển cụm công nghiệp dựa trên các cơ sở sau:

+ Đầu tiên, phương án phát triển cụm công nghiệp phải căn cứ vào chiến lược phát triển công nghiệp của Việt Nam và chiến lược phát triển các ngành, lĩnh vực công nghiệp tại cấp tỉnh. Điều này đảm bảo tính phù hợp và nhất quán của phương án với các mục tiêu và kế hoạch phát triển quốc gia và địa phương.

+ Thứ hai, phương án cũng phải dựa trên định hướng phát triển kinh tế-xã hội, các quy hoạch vùng và quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành tại cấp tỉnh. Điều này đảm bảo tính nhất quán và phù hợp với quy hoạch phát triển địa phương và quốc gia.

+ Thứ ba, phương án phải xem xét nhu cầu về diện tích mặt bằng, các yếu tố địa lý, giao thông và nguồn lực để thu hút và di dời các tổ chức và cá nhân vào đầu tư sản xuất, kinh doanh trong các cụm công nghiệp ở cấp tỉnh. Điều này đảm bảo tính khả thi và hấp dẫn của cụm công nghiệp đối với các nhà đầu tư.

+ Thứ tư, phương án phải đảm bảo khả năng huy động nguồn vốn đầu tư từ doanh nghiệp, nhà nước và các nguồn vốn hợp pháp khác để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho các cụm công nghiệp ở cấp tỉnh. Điều này đảm bảo tính bền vững và phát triển của cụm công nghiệp.

+ Cuối cùng, phương án cũng phải đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường, sử dụng đất và các nguồn lực, tài nguyên khác của địa phương một cách tiết kiệm và hiệu quả. Điều này nhằm đảm bảo rằng các hoạt động công nghiệp không gây hại môi trường và sử dụng tài nguyên một cách bền vững.

- Phương án phát triển cụm công nghiệp phải bao gồm các nội dung chủ yếu để đảm bảo sự phát triển hài hòa và bền vững của cụm công nghiệp, đồng thời đáp ứng các yêu cầu về pháp lý và cơ sở hạ tầng. Các nội dung chủ yếu trong phương án bao gồm:

+ Căn cứ pháp lý, sự cần thiết xây dựng phương án phát triển cụm công nghiệp;

+ Đánh giá hiện trạng đầu tư hạ tầng kỹ thuật; thu hút đầu tư, tỷ lệ lấp đầy, tình hình sản xuất kinh doanh; công tác xử lý và bảo vệ môi trường;

Công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tại các cụm công nghiệp; hiệu quả kinh tế - xã hội của các cụm công nghiệp đã quy hoạch;

Công tác quản lý cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh; những mặt đạt được, hạn chế và nguyên nhân;

- Dự báo các yếu tố tác động đến phát triển các cụm công nghiệp trong thời kỳ quy hoạch; dự báo nhu cầu mặt bằng của các tổ chức, cá nhân đầu tư vào các cụm công nghiệp, khả năng quỹ đất phát triển cụm công nghiệp trên địa bàn cấp huyện, cấp tỉnh; dự báo nhu cầu lao động làm việc tại các cụm công nghiệp trong thời kỳ quy hoạch;

- Quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh trong kỳ quy hoạch;

- Xây dựng Danh mục các cụm công nghiệp dự kiến phát triển trên địa bàn cấp tỉnh trong kỳ quy hoạch, gồm:

+ Tên gọi, địa điểm (đến cấp xã;

+ Đảm bảo khoảng cách an toàn về môi trường đối với khu dân cư lân cận, di tích lịch sử quốc gia, sông, hồ;

+ Chỉ bố trí các cụm công nghiệp cạnh nhau khi có sự liên kết về ngành, nghề đầu tư, xử lý môi trường, năng lượng,… giữa các cụm công nghiệp), quy mô diện tích, ngành nghề hoạt động.

+ Thuyết minh chi tiết từng cụm công nghiệp, trong đó nêu rõ:

•  Hiện trạng đất đai (trên nguyên tắc hạn chế sử dụng đất đã quy hoạch trồng lúa, đất thuộc khu bảo tồn thiên nhiên, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh,…);
•  Ngành nghề hoạt động (định hướng ưu tiên các ngành, nghề có tính liên kết, trong cùng chuỗi giá trị của sản phẩm, dịch vụ ưu tiên sản xuất của địa phương hoặc địa phương lân cận);

+ Giải trình cơ sở điều chỉnh, bổ sung cụm công nghiệp vào Danh mục các cụm công nghiệp trên địa bàn;

•  Dự kiến tổng mức đầu tư hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp;

- Thể hiện nội dung hiện trạng, quy hoạch các cụm công nghiệp dự kiến phát triển trong hệ thống các bản đồ của quy hoạch tỉnh;

- Giải pháp phát triển các cụm công nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh trong kỳ quy hoạch, gồm:

+ Huy động các nguồn vốn đầu tư hạ tầng;

+ Cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển cụm công nghiệp;

+ Bảo vệ môi trường;

+ Quản lý và tổ chức thực hiện.

Như vậy, phương án phát triển cụm công nghiệp phải được xây dựng trên các cơ sở như chiến lược phát triển, định hướng phát triển kinh tế - xã hội, các quy hoạch của vùng và tỉnh, các điều kiện thu để thu hút, di dời các tổ chức, cá nhân vào đầu tư, sản xuất, khả năng huy động nguồn vốn và đảm bảo bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả đất, nguồn lực, tài nguyên và phải có những nội dung chủ yếu trên. Trước hết, phương án phát triển cụm công nghiệp cần được thiết kế dựa trên chiến lược phát triển tổng thể của địa phương hoặc quốc gia. Điều này đảm bảo rằng phương án phù hợp với mục tiêu và định hướng phát triển kinh tế - xã hội của khu vực, tỉnh.

Quy hoạch vùng và tỉnh cũng đóng vai trò quan trọng trong xác định phương án phát triển cụm công nghiệp. Phương án cần tuân thủ các quy hoạch liên quan để đảm bảo sự hài hòa và phù hợp với quy hoạch tổng thể của khu vực.

Một yếu tố quan trọng khác là thu hút và di dời các tổ chức, cá nhân đầu tư và sản xuất tại cụm công nghiệp. Phương án phải đề ra các biện pháp thu hút và di dời nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia. Điều này có thể bao gồm chính sách thuế hỗ trợ, chính sách hỗ trợ đầu tư, cơ sở hạ tầng kỹ thuật và cơ sở vật chất hỗ trợ.

Huy động nguồn vốn là một yếu tố quan trọng khác trong phương án phát triển cụm công nghiệp. Phương án cần xác định khả năng huy động nguồn vốn để đầu tư vào cơ sở hạ tầng và các dự án phát triển cụm công nghiệp. Điều này có thể bao gồm nguồn vốn từ ngân sách nhà nước, vốn tư nhân, vốn nước ngoài và các nguồn tài trợ khác.

Bảo vệ môi trường là một yếu tố không thể thiếu trong phương án phát triển cụm công nghiệp. Phương án phải đảm bảo bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách bền vững. Cần áp dụng các biện pháp để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, quản lý chất thải và sử dụng tài nguyên tự nhiên một cách hiệu quả.

3. Để thành lập cụm công nghiệp phải đáp ứng điều kiện gì?

Theo quy định của Nghị định 32/2024/NĐ-CP, để thành lập một cụm công nghiệp, cần phải đáp ứng các điều kiện sau đây:

- Thứ nhất, cụm công nghiệp phải có tên ghi trong Danh mục các cụm công nghiệp được phê duyệt bởi cấp tỉnh có thẩm quyền. Đồng thời, cụm công nghiệp phải có đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn cấp huyện. Điều này đảm bảo rằng việc đặt cụm công nghiệp được thực hiện theo quy định và không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và cộng đồng.

- Thứ hai, cụm công nghiệp cần có doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc tổ chức có tư cách pháp lý và đủ năng lực để đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cho cụm công nghiệp. Đây là yêu cầu quan trọng để đảm bảo rằng cụm công nghiệp được quản lý và phát triển một cách hiệu quả. Các doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc tổ chức này sẽ đóng vai trò chủ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cho cụm công nghiệp, đảm bảo các tiện ích và cơ sở vật chất phục vụ sản xuất và kinh doanh.

- Thứ ba, trong trường hợp đã có cụm công nghiệp được thành lập trên địa bàn cấp huyện, thì tỷ lệ lấp đầy trung bình của các cụm công nghiệp phải đạt trên 50% hoặc tổng diện tích đất công nghiệp chưa được cho thuê của các cụm công nghiệp không được vượt quá 100 ha. Điều này nhằm đảm bảo sự sử dụng hiệu quả các khu đất công nghiệp đã được thành lập, tránh tình trạng trống không đất hoặc lãng phí tài nguyên đất đai.

Nghị định 32/2024/NĐ-CP sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 5 năm 2024. Qua đó, các cơ quan chức năng sẽ áp dụng và thực hiện các quy định này để kiểm soát và quản lý việc thành lập cụm công nghiệp một cách hiệu quả, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp và đất nước.

Xem thêm >> Có được chuyển mục đích sử dụng đất trong khu quy hoạch cụm công nghiệp vừa và nhỏ không ? Thủ tục thế nào ?