Ý nghĩa của vấn đề minh bạch và công khai hóa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

1. Khái quát cơ bản về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Theo khoản 2, khoản 3 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013  đã quy định về quy hoạch sử dụng đất và kế hoạch sử dụng đất như sau: 

2. Quy hoạch sử dụng đất là việc phân bổ và khoanh vùng đất đai theo không gian sử dụng cho các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường và thích ứng biến đổi khí hậu trên cơ sở tiềm năng đất đai và nhu cầu sử dụng đất của các ngành, lĩnh vực đối với từng vùng kinh tế - xã hội và đơn vị hành chính trong một khoảng thời gian xác định.

3. Kế hoạch sử dụng đất là việc phân chia quy hoạch sử dụng đất theo thời gian để thực hiện trong kỳ quy hoạch sử dụng đất.

Quy hoạch và kế hoạch đất có ý nghĩa to lớn trong công tác quản lí và sử dụng đất. Pháp luật điều chỉnh hoạt động quy hoạch và kế hoạch đất đai, quy định trách nhiệm của mỗi cơ quan nhà nước, mỗi ngành, mỗi đơn vị trong xây dựng quy hoạch, kế hoạch hóa sử dụng đất đồng thời đảm bảo cho các quy hoạch và kế hoạch đó có hiệu lực pháp luật trong thực tế.

Công khai, minh bạch trong thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là một quy định quan trọng nhằm bảo đảm quyền được tiếp cận thông tin của người dân trong đó có thông tin về đất đai, đồng thời cũng giúp tránh được những việc các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm che dấu thông tin, hoặc lợi dụng thông tin để tham nhũng chính sách. 

2. Ý nghĩa của vấn đề công khai, minh bạch hóa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất 

Việc công khai, minh bạch là một trong những nguyên tắc quan trọng trong mọi lĩnh vực quản lý của nhà nước đặc biệt trong lĩnh vực đất đai. Việc pháp luật đề cao tính công khai, minh bạch và dân chủ trong các quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có ý nghĩa rất quan trọng:

Thứ nhất, việc công khai, minh bạch vừa là đòi hỏi khách quan trong quá trình thực thi các quy định của pháp luật về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất vừa là cơ chế để kiểm soát hoạt động này. Bởi tất cả nội dung, phạm vi, giới hạn, trình tự, thủ tục,...đều do pháp luật quy định. Thực hiện công khai, minh bạch, dân chủ sẽ đảm bảo cho hoạt động này được diễn ra trong đúng khuôn khổ pháp luật. 

Thứ hai là công khai, minh bạch trong việc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sẽ giúp cho người dân được tham gia trực tiếp bàn bạc những vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của mình. Bởi mặc dù ở nước ta đất đai thuộc quyền sở hữu toàn dân nhưng nhà nước đã giao quyền chiến hữu. sử dụng đất cho người dân. Việc nhà nước quy hoạch sẽ ảnh hưởng rất lớn đến những lợi ích hợp pháp mà người sử dụng đất tạo ra trong quá trình sử dụng đất. Do đó đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích chính đáng của người sử dụng đất vì vậy họ cần phải được tham gia bàn bạc, đưa ra ý kiến, nguyện vọng thông qua đó bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình. 

Thứ ba, Công khai, minh bạch là một trong những giải pháp quan trọng để phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai nói chung và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nói riêng. Thông qua việc công khai, minh bạch các quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong lĩnh vực quy hoạch sử dụng đất, người dân có thể tham gia tích cực, phát huy tính dân chủ, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước và tố cáo các hành vi tiêu cực, trái với quy định của pháp luật của những cán bộ, công chức trong quá trình thực thi quyền hạn của mình. Từ đó góp phần nâng cao trách nhiệm của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. 

Thứ tư, Công khai, minh bạch và dân chủ sẽ góp phần làm giảm những tranh chấp, khiếu kiện kéo dài của người dân về vấn đề quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Khi mà các vấn đề liên quan đến quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được công bố công khai cho toàn thể người dân được biết sẽ giúp cho người sử dụng đất nắm được đường lối, chủ trương của nhà nước từ đó đánh giá tính đúng đắn, hợp lú trong các quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Thông qua việc công khai, minh bạch, người dân không chỉ nắm được các quyền và nghĩa vụ của mình mà còn biết cách sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế mà còn có điều kiện để bày tỏ những mong muốn, nguyện vọng của mình tới các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Các cơ quan nhà nước nắm được ý kiến, nguyện vọng của nhân dân để có thể xem xét, giải quyết kịp thời, không để nảy sinh những mâu thuẫn. Điều này sẽ tạo tâm lí thoải mái, tạo lòng tin của người dân vào các quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền từ đó hạn chế được những tranh chấp, khiếu kiện kéo dài trong lĩnh vực đất đai hiện nay. 

3. Quy định của pháp luật về công khai, minh bạch trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ở Việt nam

Đầu tiên phải kể đến Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã quy định rất chi tiết, cụ thể về trình tự, thủ tục lập, điều chình, xét duyệt quy hoạch sử dụng đất. Điều này không chỉ tạo điều kiện cho việc lập, xét duyệt, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất được tiến hành theo một quy trình thống nhất, chặt chẽ, đồng bộ mà còn tạo điều kiện dễ dàng cho người dân tiếp cận thông tin quy hoạch và giám sát hoạt động lập, xét duyệt, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Thứ hai, tính dân chủ được coi trọng trong quá trình lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Tại khoản 6 Điều 35 Luật Đất đai năm 2013 quy định một trong những nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là "dân chủ, công khai" hay khoản 3 Điều 10 Luật Quy hoạch năm 2017 quy định về chính sách của nhà nước về hoạt động quy hoạch:  “3. Nhà nước ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài hỗ trợ nguồn lực cho hoạt động quy hoạch bảo đảm khách quan, công khai, minh bạch..”. Hơn nữa, Điều 43 Luật Đất đai năm 2013 cũng quy định về việc lấy ý kiến về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất:  “1. Cơ quan tổ chức lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 42 của Luật này có trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến đóng góp của nhân dân về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất…”.

Thứ ba, nhằm đảm bảo thực thi việc công khai, minh bạch hóa quy định, kế hoạch sử dụng đất, Điều 48 Luật Đất đai năm 2013 quy định về việc công bố công khai: 

“1. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, cấp tỉnh, cấp huyện sau khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt phải được công bố công khai.

2. Trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được quy định như sau:

a) Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia tại trụ sở cơ quan và trên cổng thông tin điện tử của Bộ Tài nguyên và Môi trường;

b) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh tại trụ sở cơ quan và trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;

c) Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện tại trụ sở cơ quan, trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp huyện và công bố công khai nội dung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện có liên quan đến xã, phường, thị trấn tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã.

3. Thời điểm, thời hạn công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo quy định sau đây:

a) Việc công bố công khai được thực hiện trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt;

b) Việc công khai được thực hiện trong suốt kỳ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.”

Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài 24/7 gọi số: 1900 6162  để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật Minh Khuê. Rất mong nhận được sự hợp tác! Trân trọng./.