Mục lục bài viết

1. Khái niệm tổ chức tín dụng theo Luật các tổ chức tín dụng 2024

Theo quy định tại khoản 38 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 thì tổ chức tín dụng là những tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, và có vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia. Theo quy định của pháp luật, tổ chức tín dụng có thể thực hiện một hoặc nhiều hoạt động ngân hàng khác nhau, bao gồm nhưng không giới hạn ở việc nhận tiền gửi, cấp tín dụng, và cung cấp các dịch vụ tài chính khác.

- Ngân hàng: Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng phổ biến nhất, có chức năng thực hiện các hoạt động ngân hàng truyền thống như nhận tiền gửi, cho vay, chuyển tiền, và cung cấp các dịch vụ tài chính. Ngân hàng có thể là ngân hàng thương mại, ngân hàng đầu tư, hoặc ngân hàng phát triển, tùy thuộc vào mục tiêu và phạm vi hoạt động của mỗi ngân hàng.

- Tổ chức tín dụng phi ngân hàng: Đây là các tổ chức tín dụng không phải là ngân hàng nhưng vẫn thực hiện các hoạt động tài chính và tín dụng. Chúng có thể bao gồm các công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính, và các tổ chức khác có chức năng tương tự ngân hàng nhưng không hoạt động với hình thức ngân hàng truyền thống.

- Tổ chức tài chính vi mô: Các tổ chức tài chính vi mô tập trung vào việc cung cấp dịch vụ tài chính cho các cá nhân và doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt là những đối tượng có thu nhập thấp hoặc thiếu điều kiện tiếp cận các dịch vụ ngân hàng truyền thống. Chúng cung cấp các khoản vay nhỏ, tiết kiệm và các dịch vụ tài chính khác nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế cộng đồng.

- Quỹ tín dụng nhân dân: Quỹ tín dụng nhân dân là loại hình tổ chức tín dụng do cộng đồng hoặc nhóm người sáng lập và quản lý, hoạt động chủ yếu trong việc nhận tiền gửi và cho vay cho các thành viên trong cộng đồng. Quỹ tín dụng nhân dân thường hoạt động theo hình thức hợp tác và hỗ trợ các nhu cầu tài chính của các thành viên.

- Tổ chức tín dụng đóng vai trò thiết yếu trong hệ thống tài chính, thực hiện các chức năng cơ bản của nền kinh tế như:

+ Tổ chức tín dụng cấp vốn cho các doanh nghiệp và cá nhân, hỗ trợ phát triển kinh tế và tiêu dùng.

+ Huy động nguồn vốn từ các cá nhân và tổ chức để cung cấp tín dụng và đầu tư.

+ Cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng như chuyển tiền, thanh toán, và quản lý tài sản.

 

2. Phân loại tổ chức tín dụng

Theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng 2024, hệ thống tổ chức tín dụng bao gồm bốn loại hình chính, mỗi loại hình đều có vai trò và chức năng riêng biệt trong hệ thống tài chính quốc gia. Cụ thể, các loại hình tổ chức tín dụng được phân loại như sau:

* Ngân hàng là tổ chức tín dụng có khả năng thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng 2024. Ngân hàng có thể được chia thành các loại hình chính sau:

- Ngân hàng Thương mại: Đây là loại hình ngân hàng chủ yếu hoạt động nhằm mục tiêu lợi nhuận. Ngân hàng thương mại thực hiện đầy đủ các dịch vụ ngân hàng, bao gồm nhận tiền gửi, cấp tín dụng, chuyển tiền và cung cấp các dịch vụ tài chính khác. Loại hình ngân hàng này hoạt động chủ yếu dựa trên cơ sở thương mại và cạnh tranh (Căn cứ khoản 23 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2024).

- Ngân hàng Chính sách: Ngân hàng này được thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu không vì lợi nhuận, mà nhằm thực hiện các chính sách kinh tế và xã hội của Nhà nước. Ngân hàng chính sách đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các chương trình phát triển xã hội và kinh tế quốc gia (Căn cứ Điều 16 Luật Các tổ chức tín dụng 2024).

- Ngân hàng Hợp tác xã: Ngân hàng hợp tác xã bao gồm các quỹ tín dụng nhân dân và một số tổ chức tài chính khác, được thành lập nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính và điều hòa vốn trong hệ thống quỹ tín dụng nhân dân. Ngân hàng hợp tác xã hỗ trợ kết nối và nâng cao hiệu quả hoạt động của các quỹ tín dụng nhân dân (Căn cứ khoản 22 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2024).

* Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là những tổ chức tín dụng thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng, nhưng không bao gồm hoạt động nhận tiền gửi từ cá nhân và cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Các loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng được phân loại cụ thể như sau:

- Công ty tài chính tổng hợp: Đây là loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng hoạt động trên nhiều lĩnh vực tài chính khác nhau, không chỉ tập trung vào một loại dịch vụ cụ thể mà cung cấp nhiều sản phẩm tài chính đa dạng.

- Công ty tài chính chuyên ngành: Loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng này chuyên cung cấp các dịch vụ tài chính trong một lĩnh vực cụ thể, ví dụ như cho vay tiêu dùng hoặc tài chính doanh nghiệp.

Tính đến hiện tại, theo quy định tại khoản 4 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2010, tổ chức tín dụng phi ngân hàng còn bao gồm các loại hình như công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác. Những tổ chức này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ tài chính không thuộc phạm vi hoạt động của ngân hàng thương mại hoặc ngân hàng chính sách.

* Tổ chức rài chính vi mô

Tổ chức tài chính vi mô là loại hình tổ chức tín dụng được thiết kế đặc biệt để phục vụ các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ. Theo quy định tại khoản 37 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2024, tổ chức tài chính vi mô tập trung vào việc cung cấp một hoặc một số dịch vụ ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính cơ bản của các đối tượng này, từ việc cung cấp khoản vay nhỏ lẻ đến các dịch vụ tiết kiệm và thanh toán.

Tổ chức tài chính vi mô thường được thành lập dưới dạng công ty trách nhiệm hữu hạn, theo quy định tại khoản 6 Điều 6 Luật Các tổ chức tín dụng 2024. Hình thức tổ chức này giúp đảm bảo tính linh hoạt và quản lý hiệu quả các hoạt động tài chính của tổ chức, đồng thời phù hợp với quy mô và mục tiêu hoạt động của tổ chức tài chính vi mô.

- Tổ chức tài chính vi mô được phép nhận tiền gửi bằng đồng Việt Nam theo các hình thức sau:

+ Tiết kiệm bắt buộc: Đây là khoản tiết kiệm mà tổ chức tài chính vi mô yêu cầu khách hàng phải thực hiện theo quy định của chính tổ chức đó.

+ Tiền gửi tự nguyện: Gồm các khoản tiền gửi từ tổ chức và cá nhân, bao gồm cả tiền gửi tự nguyện của khách hàng, trừ những khoản tiền gửi nhằm mục đích thanh toán.

* Quỹ tín dụng Nhân dân

Quỹ tín dụng nhân dân là một loại hình tổ chức tín dụng được thành lập dưới hình thức hợp tác xã, theo quy định tại khoản 30 Điều 4 Luật Các tổ chức tín dụng 2024. Các quỹ tín dụng nhân dân được hình thành từ sự tự nguyện góp vốn của các pháp nhân, cá nhân và hộ gia đình. Mục tiêu chính của quỹ là tạo ra một hệ thống tương trợ lẫn nhau nhằm phát triển sản xuất, kinh doanh và cải thiện đời sống của các thành viên trong cộng đồng.

Quỹ tín dụng nhân dân thực hiện nhiều hoạt động ngân hàng, bao gồm:

- Nhận tiền gửi và cho vay: Quỹ tín dụng nhân dân nhận tiền gửi bằng đồng Việt Nam và cung cấp các khoản vay cho các thành viên và khách hàng.

- Dịch vụ chuyển tiền và thu/chi hộ: Cung cấp dịch vụ chuyển tiền và thực hiện các nghiệp vụ thu hộ, chi hộ cho thành viên và khách hàng, ngoại trừ việc mở tài khoản thanh toán.

- Các hoạt động kinh doanh khác:

+ Nhận vốn ủy thác cho vay từ tổ chức và cá nhân.

+ Làm đại lý cung ứng dịch vụ thanh toán cho ngân hàng hợp tác xã đối với thành viên và khách hàng của quỹ.

+ Vay, gửi tiền tại ngân hàng hợp tác xã; vay tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Quỹ tín dụng nhân dân không được cho vay hay gửi tiền lẫn nhau.

+ Tham gia góp vốn tại ngân hàng hợp tác xã.

+ Mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

+ Làm đại lý trong các lĩnh vực liên quan đến hoạt động ngân hàng và bảo quản tài sản.

+ Thực hiện các hoạt động bảo hiểm theo quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm, phù hợp với phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

+ Cung cấp tư vấn cho thành viên về các hoạt động ngân hàng và kinh doanh khác theo Giấy phép hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân.

 

3. Ý nghĩa của việc phân loại tổ chức tín dụng

Phân loại tổ chức tín dụng không chỉ giúp tổ chức hệ thống tài chính một cách hiệu quả mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách tài chính, bảo vệ quyền lợi của khách hàng, và nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức tín dụng. 

- Đối với cơ quan quản lý:

+ Việc phân loại tổ chức tín dụng giúp cơ quan quản lý xác định mức độ rủi ro và các đặc điểm riêng biệt của từng loại hình tổ chức. Điều này cho phép xây dựng các chính sách giám sát và kiểm soát phù hợp với đặc thù và quy mô hoạt động của từng loại tổ chức tín dụng. Nhờ đó, các biện pháp quản lý có thể được điều chỉnh để đảm bảo hiệu quả và khả năng ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

+ Khi các tổ chức tín dụng được phân loại rõ ràng, cơ quan quản lý có thể phân bổ nguồn lực một cách hợp lý hơn. Ví dụ, các nguồn lực có thể được tập trung vào việc giám sát các tổ chức tín dụng có mức độ rủi ro cao hoặc đang trong quá trình chuyển đổi hoạt động, từ đó đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của toàn hệ thống tài chính.

- Đối với tổ chức tín dụng:

+ Việc phân loại giúp các tổ chức tín dụng xác định chính xác phạm vi hoạt động của mình. Điều này bao gồm các dịch vụ tài chính mà họ có thể cung cấp, các quy định pháp lý mà họ phải tuân thủ, và các tiêu chuẩn cần đạt được để hoạt động hiệu quả. Sự rõ ràng trong phạm vi hoạt động giúp các tổ chức tín dụng tập trung vào các lĩnh vực chính mà họ chuyên môn và tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.

+ Mỗi loại hình tổ chức tín dụng có các quy định và yêu cầu pháp lý khác nhau. Phân loại tổ chức tín dụng giúp các tổ chức này nhận biết các quy định mà họ phải tuân thủ, từ đó đảm bảo việc thực hiện các nghĩa vụ pháp lý một cách chính xác và đầy đủ. Điều này không chỉ giúp các tổ chức tín dụng tránh được các rủi ro pháp lý mà còn nâng cao uy tín và sự tin cậy của họ trong mắt khách hàng và cơ quan quản lý.

- Đối với khách hàng:

+ Khách hàng có thể dựa vào phân loại tổ chức tín dụng để lựa chọn các sản phẩm và dịch vụ tài chính phù hợp với nhu cầu của mình. Các tổ chức tín dụng khác nhau cung cấp các loại hình dịch vụ khác nhau và có các mức lãi suất, phí dịch vụ khác nhau. Phân loại giúp khách hàng dễ dàng so sánh và chọn lựa tổ chức tín dụng phù hợp nhất với nhu cầu tài chính của mình.

+ Phân loại tổ chức tín dụng cũng giúp khách hàng đánh giá mức độ an toàn và độ tin cậy của các tổ chức mà họ giao dịch. Ví dụ, các tổ chức tín dụng lớn và có uy tín thường có sự đảm bảo tốt hơn về sự ổn định tài chính và khả năng bảo vệ quyền lợi của khách hàng. Điều này giúp khách hàng đưa ra các quyết định tài chính thông minh hơn và giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn.

Ngoài ra, có thể tham khảo: Nguyên tắc phân loại, phân loại nợ và cam kết ngoại bảng trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.