Cách tính khoản thu trái luật do thao túng thị trường chứng khoán

1. Khoản thu trái luật do thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Khoản thu trái pháp luật theo quy định tại Điều 132 Luật Chứng khoán là số lợi mà tổ chức, cá nhân có được do thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán, hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán, sau khi trừ đi các khoản thuế, phí phải nộp. Các khoản thuế, phí phải nộp do công ty chứng khoán cung cấp và xác nhận.

Khoản thu trái luật do thao túng thị trường chứng khoán là một hành vi phi pháp trong lĩnh vực tài chính, trong đó các cá nhân, tổ chức hoặc nhóm người có liên quan can thiệp vào hoạt động thị trường chứng khoán để hưởng lợi cá nhân hoặc tạo ra ảnh hưởng đến giá cổ phiếu.

Hành vi này có thể gây mất tính minh bạch, công bằng và sự đáng tin cậy của thị trường chứng khoán. Một trong những hình thức phổ biến của thao túng thị trường chứng khoán là phát tán thông tin giả mạo. Các bên tham gia thị trường có thể cố ý lan truyền thông tin không chính xác, thiên vị, hoặc giả mạo về một công ty hay nguyên tắc kinh tế, từ đó tạo ra sự động lực cho việc mua bán cổ phiếu một cách không hợp lý. Điều này có thể làm thay đổi quan điểm của nhà đầu tư, gây biến động lớn trong giá cổ phiếu, và tạo ra cơ hội lợi nhuận cho những người thực hiện thao túng.

Một chiến thuật khác là mua bán cổ phiếu lớn nhằm tạo ra sự biến động trong giá cổ phiếu. Các nhà đầu tư có quyền lực có thể tập trung vào việc mua bán cổ phiếu một cách lớn và đột ngột, tạo ra ảnh hưởng lớn đối với giá cổ phiếu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các nhà đầu tư thông thường mà còn tạo ra cơ hội lợi nhuận cho những người đã biết trước về những giao dịch này.

Thao túng thị trường cũng có thể thông qua phương tiện truyền thông, nơi mà các thông tin tích cực hoặc tiêu cực được phổ biến một cách có chọn lọc. Các cá nhân có quyền lực có thể sử dụng các phương tiện truyền thông để tạo ra hoặc phát tán tin đồn, tin tức giả mạo nhằm tạo ra sự dao động không chính xác trong thị trường.

Một hình thức thao túng khác là giao dịch không có cơ sở lý do. Những người tham gia thị trường có thể thực hiện các giao dịch lớn mà không có lý do cụ thể, chỉ để tạo ra biến động không cần thiết và tạo ra cơ hội lợi nhuận cho bản thân.

Đối với những nhà đầu tư, việc tự bảo vệ khỏi thao túng thị trường cũng là một trách nhiệm quan trọng. Việc nắm vững kiến thức về cách thị trường hoạt động, theo dõi thông tin tài chính, và thực hiện nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi ra quyết định đầu tư có thể giúp họ nhận biết và tránh được những cạm bẫy của thao túng thị trường. Tuy nhiên, thực tế là việc ngăn chặn hoàn toàn thao túng thị trường là khó khăn do sự phức tạp của hệ thống tài chính và sự sáng tạo không ngừng của những người thực hiện thao túng. Do đó, sự hợp tác chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, tổ chức chứng khoán, và cộng đồng đầu tư là quan trọng để duy trì tính minh bạch và công bằng trong thị trường chứng khoán.

2. Cách tính khoản thu trái luật do thao túng thị trường chứng khoán

Khoản thu trái luật do thao túng thị trường chứng khoán không phải là một khoản thu cụ thể hay một loại phạt tài chính có thể tính toán theo một công thức cụ thể mà chỉ có thể xác định trên phương pháp tính khoản thu trái pháp luật về chứng khoán. Cơ quan chức năng thường áp đặt các hình phạt dựa trên mức độ nghiêm trọng của hành vi thao túng, quy mô ảnh hưởng đối với thị trường, và mức độ tổ chức hay cá nhân tham gia vào hành vi này.

Theo quy định tại Nghị định số 117/2020/TT-BTC ban hành ngày 31 tháng 12 năm 2020 của Bộ Tài chính quy định phương pháp tính khoản thu trái pháp luật, số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán theo đó có quy định như sau.

- Khoản thu trái pháp luật có được do thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán được tính theo công thức sau:

Khoản thu trái pháp luật = (Giá bán bình quân - Giá mua bình quân) x (Khối lượng chứng khoán bán ra – Khối lượng chứng khoán giao dịch nội nhóm) - Các khoản thuế, phí phải nộp.

- Giá bán bình quân = (Giá trị chứng khoán bán ra - Giá trị chứng khoán giao dịch nội nhóm) /(Khối lượng chứng khoán bán ra – Khối lượng chứng khoán giao dịch nội nhóm):

- Trường hợp tổng khối lượng chứng khoán bán ra nhỏ hơn hoặc bằng tổng khối lượng chứng khoán mua vào trong thời kỳ thao túng, giá mua bình quân được tính như sau:

Giá mua bình quân = (Giá trị chứng khoán mua vào - Giá trị chứng khoán giao dịch nội nhóm) /(Khối lượng chứng khoán mua vào - Khối lượng chứng khoán giao dịch nội nhóm):

- Trường hợp tổng khối lượng chứng khoán bán ra lớn hơn tổng khối lượng chứng khoán mua vào trong thời kỳ thao túng, giá mua bình quân được tính như sau:

Giá mua bình quân = (Giá trị chứng khoán mua vào + Giá trị chứng khoán chênh lệch - Giá trị chứng khoán giao dịch nội nhóm) /(Khối lượng chứng khoán mua vào + Khối lượng chứng khoán chênh lệch – Khối lượng chứng khoán giao dịch nội nhóm).

Trong đó: Khối lượng chứng khoán chênh lệch = Khối lượng chứng khoán bán ra - Khối lượng chứng khoán mua vào. Giá trị chứng khoán chênh lệch = Khối lượng chứng khoán chênh lệch x Giá của khối lượng chứng khoán chênh lệch.

Giá của khối lượng chứng khoán chênh lệch là giá tham chiếu của ngày bắt đầu thời kỳ thao túng:

- Khoản thu trái pháp luật đối với trường hợp trong thời kỳ thao túng thị trường chứng khoán có điều chỉnh về giá chứng khoán được tính bằng tổng khoản thu trái pháp luật trong các giai đoạn trước thời điểm điều chỉnh về giá và khoản thu trái pháp luật trong giai đoạn sau khi điều chỉnh về giá.

+ Khoản thu trái pháp luật trong giai đoạn trước thời điểm điều chỉnh về giá và khoản thu trái pháp luật trong giai đoạn sau khi điều chỉnh về giá được tính theo công thức quy định tại khoản này. Đối với trường hợp tổng khối lượng chứng khoán bán ra lớn hơn tổng khối lượng chứng khoán mua vào trong giai đoạn sau khi điều chỉnh giá, giá của khối lượng chứng khoán chênh lệch quy định tại điểm c khoản này là giá mua bình quân trong giai đoạn trước ngày giao dịch không hưởng quyền được điều chỉnh giá theo công thức sau:

P’=(P+Pa*a-C)/(1+a+b)

+ Trong đó:

• P’: giá của khối lượng chứng khoán chênh lệch quy định tại điểm c khoản này.
• P: giá mua bình quân cổ phiếu trong giai đoạn trước ngày giao dịch không hưởng quyền.
• Pa: giá cổ phiếu phát hành thêm cho quyền mua ưu đãi.
• a: tỷ lệ cổ phiếu phát hành thêm cho quyền mua ưu đãi.
• b: tỷ lệ chia cổ phiếu để tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu.
• C: cổ tức bằng tiền.

3. Nguyên tắc xác định khoản thu trái pháp luật do thao túng thị trường chứng khoán

Nguyên tắc xác định khoản thu trái pháp luật trong trường hợp thao túng thị trường chứng khoán được đề ra như sau:

- Khoản thu trái pháp luật được xác định từ thời điểm bắt đầu thực hiện hành vi vi phạm đến thời điểm chấm dứt hành vi vi phạm;

- Thời kỳ thao túng thị trường chứng khoán là giai đoạn người vi phạm thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán và được ghi nhận trong Biên bản vi phạm hành chính. Thời kỳ sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán là giai đoạn người vi phạm thực hiện hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán được ghi nhận trong Biên bản vi phạm hành chính. Số lượng tài khoản tham gia thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán hoặc sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán được xác định trong Biên bản vi phạm hành chính;

- Trong trường hợp tổ chức hoặc cá nhân thực hiện nhiều hành vi vi phạm, khoản thu trái pháp luật được xác định cho từng hành vi vi phạm;

- Đối với tổ chức hoặc cá nhân thực hiện hành vi vi phạm nhiều lần, khoản thu trái pháp luật được xác định cho từng lần vi phạm;

- Đối với tổ chức hoặc cá nhân thực hiện hành vi vi phạm đối với nhiều mã chứng khoán, khoản thu trái pháp luật được xác định cho từng mã chứng khoán;

- Nếu một tổ chức hoặc cá nhân sử dụng nhiều tài khoản để thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán hoặc sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán, khoản thu trái pháp luật được tính trên tổng giao dịch của các tài khoản sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm sau khi trừ giao dịch nội nhóm giữa các tài khoản. Giao dịch nội nhóm là giao dịch giữa các tài khoản mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các tài khoản trong nhóm.

- Đối với nhóm tổ chức, nhóm cá nhân hoặc nhóm tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán hoặc sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán, khoản thu trái pháp luật được tính trên tổng giao dịch của các tài khoản sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm, sau khi trừ giao dịch nội nhóm giữa các tài khoản (nếu có);

Trong trường hợp không thể xác định được khoản thu trái pháp luật cho từng tổ chức, cá nhân vi phạm, khoản thu trái pháp luật được phân phối đồng đều cho từng tổ chức, cá nhân vi phạm;

- Dựa trên biên bản vi phạm hành chính đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán hoặc hành vi sử dụng thông tin nội bộ để mua, bán chứng khoán, Trưởng đoàn thanh tra hoặc Trưởng đoàn kiểm tra có trách nhiệm tính và lập Báo cáo về việc tính khoản thu trái pháp luật để Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xem xét, quyết định. 

Thông tư 73/2023/TT-BTC có hiệu lực từ ngày 05/02/2024.

Ngoài nội dung bài viết trên quý khách hàng có thể tham khảo bài viết tại địa chỉ sau: Thị trường chứng khoán là gì? Quy định về thị trường chứng khoán

Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi, mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng liên hệ số Hotline tel:19006162 hoặc địa chỉ email lienhe@luatminhkhue.vn để được giải đáp./.