Bị hại vắng mặt trong phiên tòa trong vụ án FLC có được bảo vệ quyền lợi?

Luật sư tư vấn:

Về bối cảnh tổng quan, theo như thông tin mà báo chí đã đưa tin thì số lượng bị hại trong vụ án có liên quan đến việc thao túng thị trường chứng khoán của Ông Q lên đến gần 100.000 người nhưng số bị hại tham gia trực tiếp rất ít. Theo như thông tin tôi biết được chỉ có khoảng 20-30 người được xem là bị hại có giấy triệu tập của tòa án tham gia trực tiếp.

Vụ án này, việc triệu tập gần 100 ngàn bị hại là một con số kỷ lục trong hoạt động tố tụng tại Việt Nam. Có thể hiểu rằng, đây là 100 người có liên quan đến hoạt động mua bán chứng khoán có dấu hiệu bị thao túng giá bởi ông Q gây thiệt hại trực tiếp và gián tiếp đến quyền lợi mà họ được hưởng. 

Con số triệu tập 100 ngàn người bị hại thể hiện sự nỗ lực lớn của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc xác minh người bị hại để làm minh bạch thị trường chứng khoán nói chung và bảo vệ các nhà đầu tư nhỏ lẻ nói riêng. Tuy nhiên, 100 ngàn người bị hại so với việc khớp lệnh một phiên hàng triệu cổ phiếu/1 phiên giao dịch là một con số khá nhỏ bé và còn khiêm tốn dưới góc nhìn của việc đầu tư chứng khoán. Việc triệu tập "bị hại" là nhằm xác minh thông tin và chứng minh việc thiệt hại của nhà đầu tư do sự "thao túng" giá chứng khoán của Ông Q. 

Do vụ án đang trong quá trình xét xử nên chúng tôi chỉ phân tích vụ việc dưới góc nhìn của người bị hại nói chung mà không đánh giá hoặc bình luận bất kỳ vấn đề pháp lý nào liên quan đến ông Q và tập đoàn FLC để đảm bảo tính khách quan. 

Trước tiên, để hiểu thế nào là Tội thao túng thị trường chứng khoán, Bạn có thể đọc tại: Tội thao túng thị trường chứng khoán điều 211 Bộ luật hình sự 

1. Căn cứ pháp lý triệu tập bị hại 

Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, cơ quan tiến hành tố tụng (Tòa án) sẽ triệu tập những người "bị hại" được hiểu là những người có tham gia đầu tư mua bán chứng khoán trong khoảng thời gian có dấu hiệu của tội phạm "thao túng" giá gây thiệt hại cho những nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. 

Đây là một thủ tục tố tụng bắt buộc, để chứng minh hậu quả của việc thao túng thì Cơ quan tố tụng (Cơ quan điều tra, Viện Kiểm Sát, Tòa án) phải tìm kiếm và chứng minh được đối tượng bị thiệt hại là ai? Thiệt hại thế nào? Thiệt hại bao nhiêu tiền? ... Nhằm khẳng định hậu quả của hành vi thao túng thị trường chứng khoán của Bị cáo. Qua đó, đưa ra hình phạt phù hợp và yêu cầu việc khắc phục hậu quả pháp lý đối với hành vi phạm pháp của mình. 

Như vậy, nếu Bạn có giấy triệu tập của Tòa án. Bạn nên tham gia nếu điều kiện cho phép để có thông tin liên quan đến việc xét xử. Đây là cơ hội tốt để bạn có thể hoàn thiện các thủ tục pháp lý theo yêu cầu của cơ quan tiến hành tố tụng để có thể thu hồi lại khoản lỗ do đầu tư trong thời gian giá cổ phiếu bị thao túng. Nếu số tiền không lớn hoặc bạn không thể tham gia có thể ủy quyền cho luật sư để tham gia nếu bạn có nhu cầu. Hoặc bạn có thể cung cấp các tài liệu bằng chứng qua đường bưu điện để đảm bảo cơ quan tố tụng có đầy đủ thông tin qua đó xác lập danh sách người bị hại và trong trường hợp bị cáo khắc phục hậu quả bạn có thể nhận lại khoản tiền đầu tư bị thua lỗ.

2. Bảo vệ quyền lợi của bị hại vắng mặt trong phiên tòa  

Theo quy định của pháp luật căn cứ tại  Điều 292 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 quy định như sau: 

Trường hợp bị hại, đương sự hoặc người đại diện vắng mặt:

• Hội đồng xét xử có quyền quyết định hoãn phiên tòa hoặc vẫn tiến hành xét xử tùy theo từng trường hợp cụ thể.
• Nếu sự vắng mặt chỉ ảnh hưởng đến việc giải quyết bồi thường thiệt hại, Hội đồng xét xử có thể tách phần việc này để xét xử riêng theo quy định của pháp luật.

Như vậy, chiếu theo vụ án nêu trên thì quyền lợi của bị hại vắng mặt trong phiên tòa được quy định như sau:

• Quyền vắng mặt của người bị hại: Người bị hại có quyền xin vắng mặt tại phiên tòa bằng cách làm đơn gửi Tòa án trước khi phiên tòa mở. Đơn này cần nêu rõ lý do vắng mặt và nguyện vọng của người bị hại.
• Tòa xử vắng mặt với lý do chính đáng: Nếu người bị hại đã được triệu tập hợp lệ nhưng vắng mặt vì lý do chính đáng (như ốm đau, tai nạn), Tòa án vẫn có thể tiếp tục xét xử vắng mặt họ. Tuy nhiên, trong trường hợp xét xử vắng mặt người bị hại có thể dẫn đến bản án hoặc quyết định không có lợi cho họ, Tòa án phải hoãn phiên tòa để đảm bảo quyền lợi cho người bị hại.
• Tòa xử vắng mặt không có lý do chính đáng: Nếu người bị hại đã được triệu tập hợp lệ mà không có lý do chính đáng cho việc vắng mặt, và nếu có đủ cơ sở cho thấy người bị hại cố tình vắng mặt, Tòa án vẫn có quyền xét xử vắng mặt và ra bản án hoặc quyết định không có lợi cho họ.

Vì vậy, trong trường hợp nếu bị hại vắng mặt mà vẫn muốn phiên tòa xét xử bình thường thì họ cần làm đơn xin yêu cầu vắng mặt kèm theo yêu cầu, nguyện vọng của mình gửi cho Tòa án trước khi thời điểm mở phiên toàn. Quyền lợi của người bị hại vẫn được bảo vệ. 

3. Tầm quan trọng của bị hại trong phiên tòa vụ án hình sự

Quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa vụ án hình sự là vô cùng quan trọng bởi vì:

- Bảo đảm quyền lợi hợp pháp của bị hại:

• Bị hại có quyền được tham gia vào tất cả các hoạt động tố tụng hình sự liên quan đến họ, bao gồm cả việc tham dự phiên tòa.
• Việc vắng mặt có thể ảnh hưởng đến khả năng bảo vệ quyền lợi của họ, bao gồm quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại, quyền trình bày các bằng chứng, ý kiến và quan điểm của họ, quyền phản bác các lập luận của bị cáo và kiểm sát viên.

 Do đó, việc đảm bảo quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa là rất quan trọng để đảm bảo rằng họ được đối xử công bằng và có cơ hội đầy đủ để bảo vệ quyền lợi của mình.

- Đảm bảo tính công bằng của phiên tòa:

• Việc vắng mặt của bị hại có thể ảnh hưởng đến tính khách quan và công bằng của phiên tòa.
• Để đảm bảo tính công bằng của phiên tòa, cần phải đảm bảo rằng bị hại có cơ hội đầy đủ để trình bày quan điểm của mình và được lắng nghe.
•  Việc vắng mặt có thể khiến họ không thể thực hiện được điều này, dẫn đến việc phiên tòa không được công bằng.

- Góp phần giải quyết vụ án đúng đắn:

• Bị hại thường là người có nhiều thông tin quan trọng liên quan đến vụ án.
• Việc vắng mặt của họ có thể khiến cho việc làm sáng tỏ vụ án và đưa ra quyết định đúng đắn trở nên khó khăn hơn.

Do đó, việc đảm bảo quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa là rất quan trọng để góp phần giải quyết vụ án đúng đắn.

- Đảm bảo tính răn đe chung:

• Việc xét xử vắng mặt bị hại có thể làm giảm tính răn đe chung của pháp luật.
• Khi bị hại vắng mặt, họ có thể cảm thấy như họ không được tôn trọng và không được đối xử công bằng.
• Điều này có thể dẫn đến việc họ mất niềm tin vào hệ thống pháp luật và có thể khiến họ dễ dàng vi phạm pháp luật hơn trong tương lai.

- Bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan khác:

• Việc vắng mặt của bị hại có thể ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên liên quan khác trong vụ án, chẳng hạn như người thân của bị hại, nhân chứng và bị cáo.

Do đó, việc đảm bảo quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên liên quan.

4. Giải pháp để đảm bảo quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa vụ án hình sự

Có một số giải pháp để đảm bảo quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa vụ án hình sự, bao gồm:

- Thông báo cho bị hại về phiên tòa: Tòa án cần phải thông báo cho bị hại về ngày giờ, địa điểm và nội dung của phiên tòa một cách đầy đủ và kịp thời.

- Chỉ định luật sư bào chữa cho bị hại: Nếu bị hại không thể tham dự phiên tòa, Tòa án có thể chỉ định luật sư bào chữa cho họ. Luật sư bào chữa sẽ có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của bị hại tại phiên tòa.

- Cho phép bị hại tham gia phiên tòa qua hệ thống trực tuyến: Trong một số trường hợp, Tòa án có thể cho phép bị hại tham gia phiên tòa qua hệ thống trực tuyến. Điều này có thể giúp bị hại tham dự phiên tòa mà không cần phải đến trực tiếp tại Tòa án.

- Ghi âm, ghi hình phiên tòa: Việc ghi âm, ghi hình phiên tòa có thể giúp bị hại xem lại phiên tòa nếu họ không thể tham dự trực tiếp.

Như vậy, việc đảm bảo quyền lợi của bị hại khi vắng mặt trong phiên tòa vụ án hình sự là một vấn đề quan trọng cần được quan tâm đúng mức. Bằng cách áp dụng các giải pháp phù hợp, Tòa án có thể đảm bảo rằng quyền lợi của bị hại được bảo vệ và phiên tòa được tiến hành một cách công bằng.

5. Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền lợi của bị hại ki vắng mặt trong phiên toàn vụ án hình sự:  

Việc bảo vệ quyền lợi của bị hại ki vắng mặt trong phiên tòa vụ án hình sự mang nhiều ý nghĩa quan trọng, thể hiện ở các khía cạnh sau:

- Đảm bảo tính công bằng và nhân đạo của phiên tòa:

+ Việc vắng mặt của bị hại trong phiên tòa có thể do nhiều nguyên nhân khách quan như: sức khỏe yếu, bận công việc, hoảng sợ,... Việc bảo vệ quyền lợi của họ giúp đảm bảo họ không bị thiệt thòi trong quá trình tố tụng, góp phần thể hiện tính công bằng và nhân đạo của phiên tòa.

- Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bị hại:

+ Bị hại có quyền tham gia vào tất cả các hoạt động tố tụng, bao gồm cả việc tham dự phiên tòa. Việc bảo vệ quyền lợi của họ khi vắng mặt giúp đảm bảo họ được biết đầy đủ thông tin về vụ án, có cơ hội trình bày ý kiến, yêu cầu bồi thường thiệt hại,...

- Góp phần làm sáng tỏ vụ án:

+ Bị hại là người có hiểu biết rõ nhất về vụ án, do đó họ có thể cung cấp những thông tin quan trọng giúp cơ quan điều tra, truy tố làm sáng tỏ vụ án. Việc bảo vệ quyền lợi của họ khi vắng mặt giúp đảm bảo họ có thể trình bày những thông tin này một cách đầy đủ và khách quan.

- Giáo dục, răn đe tội phạm:

+ Phiên tòa xét xử vụ án hình sự không chỉ nhằm mục đích trừng phạt kẻ phạm tội mà còn nhằm giáo dục, răn đe cho những người khác. Việc bảo vệ quyền lợi của bị hại ki vắng mặt góp phần thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cộng đồng.

- Hỗ trợ tâm lý cho bị hại:

+ Việc tham gia vào quá trình tố tụng, đặc biệt là việc tham dự phiên tòa, có thể giúp bị hại vượt qua những sang chấn tâm lý do vụ án gây ra. Việc bảo vệ quyền lợi của họ khi vắng mặt giúp đảm bảo họ được hỗ trợ tâm lý một cách phù hợp.

Ngoài ra, việc bảo vệ quyền lợi của bị hại ki vắng mặt còn góp phần củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp, thúc đẩy xây dựng một xã hội văn minh, pháp quyền.

Bạn đọc có bất kỳ thắc mắc về vấn đề pháp lý có thể liên hệ qua số tổng đài tư vấn pháp luật hình sự: 19006162 hoặc thông qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ.