1. Quy định về cơ quan có thẩm quyền đề xuất gia nhập điều ước quốc tế

Dựa trên quy định của Điều 8 Luật Điều ước quốc tế 2016 về thẩm quyền đề xuất đàm phán điều ước quốc tế, quy trình và trách nhiệm của các cơ quan liên quan được xác định rõ như sau:
Thẩm quyền đề xuất đàm phán điều ước quốc tế được chia thành hai loại chính:
Thẩm quyền của các cơ quan đề xuất:
   - Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ (được gọi tắt là cơ quan đề xuất) sẽ, dựa trên nhiệm vụ và quyền hạn của mình, khi có yêu cầu hợp tác quốc tế, đề xuất với Chính phủ.
   - Các cơ quan đề xuất có thể đề xuất với Chính phủ để Chính phủ trình Chủ tịch nước về việc đàm phán điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước.
   - Ngoài ra, chúng cũng có thể đề xuất với Thủ tướng Chính phủ về việc đàm phán điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ.
Thẩm quyền của Bộ Ngoại giao và các cơ quan liên quan:
   - Bộ Ngoại giao chịu trách nhiệm chủ trì và phối hợp cùng Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, và các cơ quan, tổ chức liên quan trong việc đề xuất đàm phán điều ước quốc tế.
   - Đặc biệt, Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng và Bộ Công an, cũng có thể đề xuất về việc đàm phán điều ước quốc tế liên quan đến các vấn đề như chiến tranh, hòa bình, và chủ quyền quốc gia.
Với cơ chế này, quy trình đề xuất đàm phán điều ước quốc tế trở nên linh hoạt và đảm bảo sự tham gia đồng đội của nhiều cơ quan trong quá trình xây dựng và thương lượng các thỏa thuận quốc tế, từ đó góp phần vào việc thúc đẩy hợp tác và phát triển quốc tế của Việt Nam.
Dựa trên quy định của Điều 41 Luật Điều ước quốc tế 2016 về thẩm quyền đề xuất gia nhập điều ước quốc tế, quy trình và trách nhiệm được xác định cụ thể như sau:
Thẩm quyền đề xuất gia nhập điều ước quốc tế:
- Quyết định và trình bày đề xuất:
+ Cơ quan quy định theo Điều 8 của Luật này, dựa trên nhiệm vụ và quyền hạn của mình, khi có yêu cầu hợp tác quốc tế, sẽ đề xuất với Chính phủ.
+ Chính phủ sau đó quyết định, có thể trình Chủ tịch nước quyết định hoặc trình để Chủ tịch nước trình Quốc hội quyết định về việc gia nhập điều ước quốc tế theo thẩm quyền được quy định tại các khoản 1, 2 và 3 của Điều 43 của Luật này.
- Quy trình xác minh và ý kiến:
+ Trước khi đề xuất gia nhập điều ước quốc tế, cơ quan đề xuất phải thu được ý kiến bằng văn bản từ các cơ quan, tổ chức liên quan.
+ Bộ Ngoại giao đưa ra ý kiến kiểm tra và Bộ Tư pháp thực hiện ý kiến thẩm định.
- Thời hạn và trách nhiệm: Các cơ quan, tổ chức được lấy ý kiến theo khoản 2 phải trả lời bằng văn bản trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ lấy ý kiến.
- Quy trình thực hiện: Việc đàm phán, ký, phê chuẩn, và phê duyệt điều ước quốc tế mới để gia nhập điều ước quốc tế sẽ được thực hiện theo quy định từ Mục 1 đến Mục 6 của Chương này.
Quy trình này không chỉ đảm bảo tính minh bạch và công bằng mà còn đặt ra những bước kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo rằng quá trình gia nhập điều ước quốc tế diễn ra một cách chuẩn mực và đồng đều theo quy định của pháp luật.
Theo quy định của Điều 8 Luật Điều ước quốc tế 2016, cơ quan quy định có trách nhiệm căn cứ vào nhiệm vụ và quyền hạn của mình, đồng thời xem xét yêu cầu hợp tác quốc tế, đề xuất với Chính phủ. Chính phủ sẽ tiếp tục quyết định vấn đề này, có thể thông qua trình Chủ tịch nước quyết định hoặc trình để Chủ tịch nước trình Quốc hội quyết định, tùy thuộc vào thẩm quyền luật định.
Trước khi chính thức đề xuất về việc gia nhập điều ước quốc tế, cơ quan đề xuất phải tiến hành một quy trình xác minh và thu thập ý kiến chính thức từ các cơ quan, tổ chức có liên quan. Điều này bao gồm việc lấy ý kiến bằng văn bản từ những cơ quan, tổ chức liên quan đến lĩnh vực tương ứng. Đồng thời, Bộ Ngoại giao có trách nhiệm đưa ra ý kiến kiểm tra về khả năng thực hiện và tác động của việc gia nhập điều ước quốc tế. Ngoài ra, Bộ Tư pháp sẽ thực hiện ý kiến thẩm định về tính pháp lý và tuân thủ theo quy định.
Quy trình này giúp đảm bảo rằng quyết định về việc gia nhập điều ước quốc tế được đưa ra dựa trên sự xem xét kỹ lưỡng, đánh giá đầy đủ từ các chuyên gia và cơ quan liên quan, đồng thời đảm bảo tính hợp pháp và tuân thủ pháp luật trong quá trình thực hiện.
 

2. Quy định về việc thực hiện cho ý kiến về việc gia nhập điều ước quốc tế của Ủy ban thường vụ Quốc hội thế nào?

Dựa trên quy định của Điều 42 Luật Điều ước quốc tế 2016 về việc Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc gia nhập điều ước quốc tế, quy trình và trách nhiệm của Ủy ban thường vụ Quốc hội được mô tả như sau:
Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc gia nhập điều ước quốc tế:
- Quyết định và trình ý kiến:  Trước khi quyết định gia nhập điều ước quốc tế có quy định khác hoặc chưa được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội, hoặc quy định trái pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, cơ quan có thẩm quyền quyết định gia nhập điều ước quốc tế theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 của Điều 43 Luật này, sẽ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến.
Quy định này không áp dụng trong trường hợp điều ước quốc tế thuộc thẩm quyền quyết định gia nhập của Quốc hội theo khoản 1 của Điều 43 Luật này.
- Ý kiến của Ủy ban thường vụ Quốc hội:  Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ căn cứ vào ý kiến của mình để đưa ra quyết định về việc gia nhập điều ước quốc tế.
Dựa vào ý kiến này, Chủ tịch nước và Chính phủ sẽ tiếp tục quyết định gia nhập điều ước quốc tế đó.
Quy trình này không chỉ giúp đảm bảo sự tập trung ý kiến từ Ủy ban thường vụ Quốc hội mà còn đặt ra một cơ chế kiểm soát chặt chẽ trong quá trình quyết định gia nhập điều ước quốc tế. Sự đánh giá và ý kiến của Ủy ban thường vụ Quốc hội đóng vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và thẩm định chính sách gia nhập điều ước quốc tế, đồng thời đảm bảo tính pháp lý và tuân thủ theo quy định của pháp luật.
Theo quy định chi tiết tại Điều 42 của Luật Điều ước quốc tế 2016, Ủy ban thường vụ Quốc hội đảm nhận trách nhiệm thực hiện việc đưa ra ý kiến về việc gia nhập điều ước quốc tế. Quy trình này nhấn mạnh sự quan trọng của Ủy ban thường vụ Quốc hội trong quyết định quan trọng như gia nhập các điều ước quốc tế, đặt ra bởi Điều 42 của Luật Điều ước quốc tế 2016.
Ủy ban thường vụ Quốc hội, như một cơ quan chủ chốt, sẽ xem xét và đưa ra ý kiến về việc gia nhập điều ước quốc tế khi có các trường hợp không được quy định hoặc quy định trái pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội. Quyết định gia nhập điều ước quốc tế có thể liên quan đến việc sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ, hoặc ban hành luật, nghị quyết của Quốc hội. 
Căn cứ vào ý kiến chín chắn và có trách nhiệm của Ủy ban thường vụ Quốc hội, quyết định về việc gia nhập điều ước quốc tế cuối cùng sẽ được Chủ tịch nước và Chính phủ đưa ra. Điều này giúp đảm bảo rằng quá trình đưa ra quyết định này được thực hiện thông suốt, có tính chất đại diện và phản ánh ý chí của Quốc hội trong quá trình thực hiện chính sách đối ngoại của đất nước.
 

3. Chủ thể có thẩm quyền quyết định gia nhập điều ước quốc tế 

Theo quy định chi tiết tại Điều 43 Luật Điều ước quốc tế 2016, thẩm quyền và nội dung quyết định gia nhập điều ước quốc tế được mô tả như sau:
Thẩm quyền, nội dung quyết định gia nhập điều ước quốc tế:
- Quốc hội: Quốc hội có thẩm quyền quyết định gia nhập điều ước quốc tế theo những điều kiện được quy định tại các điểm a, b, c và d của khoản 1 Điều 29 của Luật này. Điều này đặt ra một nguyên tắc cơ bản, cho phép Quốc hội đóng vai trò quyết định trong những vấn đề quan trọng và chiến lược về quốc tế.
- Chủ tịch nước: Chủ tịch nước có thẩm quyền quyết định gia nhập điều ước quốc tế theo những điều kiện được quy định tại khoản 2 Điều 29 của Luật này. Thẩm quyền của Chủ tịch nước ở đây thường liên quan đến các điều kiện cụ thể mà Quốc hội không chịu trách nhiệm hoặc không thể quyết định.
- Chính phủ: Chính phủ có thẩm quyền quyết định gia nhập điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này. Điều này cho phép Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra quyết định một cách linh hoạt, tùy thuộc vào tình hình cụ thể.
- Nội dung quyết định: Văn bản quyết định gia nhập điều ước quốc tế sẽ bao gồm những nội dung tương tự với văn bản phê chuẩn điều ước quốc tế, quy định tại khoản 3 Điều 29 của Luật này. Điều này bảo đảm tính chính xác và đầy đủ của quyết định, đồng thời đảm bảo rằng mọi yếu tố quan trọng liên quan đến việc gia nhập điều ước quốc tế đều được xem xét và ghi chép một cách rõ ràng.
Như vậy, việc phân chia thẩm quyền giữa Quốc hội, Chủ tịch nước, và Chính phủ theo quy định của Luật giúp tạo ra một cơ chế quyết định hiệu quả và linh hoạt trong việc gia nhập điều ước quốc tế.
 

Xem thêm bài viết sau: Phân tích vị trí và vai trò của Điều ước quốc tế, tập quán quốc tế trong quá trình điều chỉnh các quan hệ quốc tế

Liên hệ đến hotline 19006162 hoặc email: lienhe@luatminhkhue.vn để được tư vấn pháp luật đang vướng mắc