Mục lục bài viết
1. Thừa kế thế vị là gì?
Điều 652 Bộ luật Dân sự năm 2015 đã quy định một cách rõ ràng rằng trong trường hợp con của người để lại di sản đã mất trước hoặc mất cùng thời điểm với người để lại di sản, thì cháu của người để lại di sản sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu sẽ được hưởng nếu như còn sống vào thời điểm đó. Điều này có nghĩa là cháu trở thành người thừa kế thay cho cha hoặc mẹ mình, đảm nhận quyền lợi mà cha hoặc mẹ lẽ ra đã được hưởng.
Trong trường hợp thứ hai, nếu cháu cũng mất trước hoặc mất cùng thời điểm với người để lại di sản, thì chắt – tức là con của cháu – sẽ tiếp tục được hưởng phần di sản mà cha mẹ của chắt, tức là cháu, sẽ được hưởng nếu còn sống. Điều này đảm bảo rằng di sản vẫn được truyền lại cho thế hệ tiếp theo, bất kể sự mất mát của những người thừa kế trực tiếp trước đó.
Thừa kế thế vị là một quy định pháp luật đặc biệt, chỉ được áp dụng trong trường hợp chia thừa kế theo pháp luật, tức là khi không có di chúc hợp lệ hoặc trong các trường hợp pháp luật quy định khác. Theo Điều 650 Bộ luật Dân sự năm 2015, thừa kế theo pháp luật là phương thức phân chia di sản của người đã qua đời trong những tình huống sau đây:
- Trường hợp không có di chúc, nghĩa là người để lại di sản đã không lập di chúc hoặc không để lại bất kỳ chỉ dẫn nào liên quan đến việc phân chia tài sản của mình sau khi qua đời;
- Trường hợp di chúc không hợp pháp, điều này có nghĩa là di chúc được lập ra nhưng không đáp ứng các điều kiện cần thiết để được coi là hợp pháp theo quy định của pháp luật, chẳng hạn như di chúc không được lập thành văn bản, không có người làm chứng, hoặc có sự gian lận, lừa dối, ép buộc trong quá trình lập di chúc;
- Trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đã chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; hoặc trong trường hợp cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế, tức là vào lúc di sản được chính thức phân chia;
- Trường hợp những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc không có quyền hưởng di sản do vi phạm quy định của pháp luật, hoặc họ từ chối nhận di sản mà không bị ép buộc hay gian dối.
Ngoài ra, thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng cho những phần di sản sau đây:
- Phần di sản không được định đoạt trong di chúc, tức là những tài sản mà người lập di chúc không đề cập đến trong văn bản di chúc của mình;
- Phần di sản có liên quan đến các phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật, có thể do các phần này không tuân thủ các quy định của pháp luật hoặc có sự vi phạm pháp lý nào đó trong quá trình lập di chúc;
- Phần di sản có liên quan đến người thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, đã từ chối nhận di sản, đã chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; hoặc phần di sản liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc nhưng cơ quan, tổ chức đó không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế, nghĩa là cơ quan, tổ chức này đã bị giải thể hoặc không còn hoạt động.
Về thừa kế thế vị, Điều 652 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định một trường hợp đặc biệt liên quan đến quyền thừa kế. Cụ thể, nếu con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản, thì cháu của người để lại di sản sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống. Trong trường hợp cháu cũng chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, thì chắt sẽ được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống. Quy định này nhằm đảm bảo rằng quyền thừa kế vẫn được chuyển tiếp trong gia đình, ngay cả khi người thừa kế ban đầu đã qua đời trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản.
2. Con dâu có được hưởng thừa kế thế vị không?
Theo quy định đã nêu, có thể thấy rằng khái niệm thừa kế thế vị là khi người để lại di sản qua đời, và người con hoặc cháu (những người được thừa kế di sản) của người để lại di sản đó đã qua đời trước hoặc đồng thời với người để lại di sản, thì quyền thừa kế phần di sản đó sẽ được chuyển giao cho cháu hoặc chắt của người để lại di sản. Điều này có nghĩa là nếu một người để lại tài sản và con hoặc cháu của họ không còn sống trước hoặc cùng lúc với người đó, thì cháu hoặc chắt của người để lại di sản sẽ nhận được phần tài sản mà lẽ ra con hoặc cháu của họ sẽ được thừa kế.
Từ đó, có thể thấy rằng con dâu không nằm trong danh sách những người thuộc hàng thừa kế của cha mẹ chồng, và do đó cũng không có quyền thừa kế thế vị. Điều này đồng nghĩa với việc con dâu sẽ không được hưởng phần di sản thừa kế theo hình thức thừa kế thế vị khi cha mẹ chồng qua đời.
3. Một số lưu ý về thừa kế thế vị
Những điểm cần lưu ý về thừa kế thế vị:
- Điều kiện phát sinh: Thừa kế thế vị chỉ xảy ra khi người con chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản.
- Đối tượng được hưởng: Cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống.
- Cấp độ thừa kế thế vị: Thừa kế thế vị có thể xảy ra qua nhiều thế hệ, từ con đến cháu, chắt.
- Không áp dụng cho di chúc: Thừa kế thế vị chỉ áp dụng trong trường hợp người để lại di sản không để lại di chúc. Nếu có di chúc, việc phân chia di sản sẽ tuân theo di chúc.
- Phần di sản được hưởng: Cháu được hưởng phần di sản bằng với phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống.
- Thủ tục thừa kế: Thủ tục thừa kế thế vị tương tự như thủ tục thừa kế thông thường, nhưng cần có thêm giấy tờ chứng minh quan hệ huyết thống giữa các bên.
Ví dụ:
Ông A có 2 người con là B và C. B có 2 người con là D và E. Ông A mất, B đã mất trước đó. Trong trường hợp này, D và E sẽ được hưởng phần di sản mà B đáng lẽ được hưởng nếu còn sống.
Các vấn đề thường gặp và giải quyết:
- Xác định người thừa kế thế vị: Trong một số trường hợp, việc xác định người thừa kế thế vị có thể gặp khó khăn, đặc biệt là khi có nhiều thế hệ thừa kế.
- Chia phần di sản: Việc chia phần di sản cho các người thừa kế thế vị cần đảm bảo công bằng và tuân thủ quy định của pháp luật.
- Tranh chấp thừa kế: Các tranh chấp thừa kế thường xảy ra khi có nhiều người có quyền thừa kế và không thống nhất về cách chia phần di sản.
Để đảm bảo quyền lợi của mình, khi xảy ra trường hợp thừa kế thế vị, người thừa kế nên:
- Tìm hiểu kỹ quy định của pháp luật: Tìm hiểu kỹ các quy định về thừa kế thế vị trong Bộ luật Dân sự để nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình.
- Thu thập đầy đủ chứng cứ: Chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ chứng minh quan hệ huyết thống, giấy tờ chứng minh tài sản thừa kế,...
- Tìm sự tư vấn của luật sư: Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc tranh chấp, nên tìm sự tư vấn của luật sư để được giải quyết một cách hợp pháp.
Bạn đọc có thể tham khảo bài viết sau: Chia di sản thừa kế như thế nào?
Bài viết trên luật Minh Khuê đã gửi tới bạn đọc chi tiết về vấn đề: Con dâu có được hưởng thừa kế thế vị không? Bạn đọc có bất kỳ thắc mắc về nội dung bài viết hay thắc mắc về vấn đề pháp lý có thể liên hệ qua số tổng đài 19006162 hoặc thông qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Bằng đội ngũ luật sư uy tín luật Minh Khuê cam kết sẽ đem đến dịch vụ pháp lý tốt nhất. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi nội dung bài viết.