Con ngoài giá thú có được chia di sản thừa kế không?

Luật sư tư vấn:

Thứ nhất, cần khẳng định pháp luật dân sự Việt Nam không có sự phân biệt quyền thừa kế theo pháp luật của con trong giá thú hay ngoài giá thú đối với di sản của cha, mẹ. Vì vậy, dù là có là con trong giá thú hay con ngoài giá thú thì vẫn được pháp luật bảo vệ quyền hưởng di sản thừa kế. Theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015 về hàng thừa kế theo pháp luật thì các con (kể cả trong giá thú và ngoài giá thú) đều thuộc hàng thừa kế thứ nhất, không có sự phân biệt. Và do cùng nằm trong một hàng thừa kế nên sẽ được hưởng phần di sản thừa kế theo pháp luật ngang bằng nhau.

Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

1. Hàng thừa kế thứ nhất gồm: Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
2. Hàng thừa kế thứ hai gồm: Ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
3. Hàng thừa kế thứ ba gồm: Cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Căn cứ vào quy định trên, người con ngoài giá thú vẫn có quyền hưởng di sản thừa kế mà chồng bạn để lại. Việc chồng bạn lập di chúc để lại di sản cho người con này là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật.

Thứ hai, mặc dù chồng bạn lập di chúc để lại toàn bộ di sản cho người con ngoài gia thú. Tuy nhiên, bạn và 02 người con chưa thành niên vẫn được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo Điều 644 Bộ luật dân sự năm 2015.

Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
2. Con thành niên mà không có khả năng lao động.

Như vậy, bạn và 02 người con chưa thành niên là những người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. Cho dù di chúc mà chồng bạn để lại không có nội dung để lại di sản thừa kế cho bạn và 02 người con nhưng theo pháp luật bạn và 02 con vẫn được hưởng di sản mà chồng bạn để lại với mức ít nhất bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật.

Do vậy, bạn có hể làm đơn khởi kiện lên tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi cư trú cuối cùng của chồng bạn để khởi kiện phân chia di sản thừa kế đòi lại quyền lợi cho bạn và các con. Thời hiệu khởi kiện phân chia di sản thừa kế theo Khoản 1 Điều 623 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định thì: "Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó". Bạn cần lưu ý thời hạn này để đảm bảo quyền lợi của mình và các con.

Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

3. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi, nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại: 1900 6162 để được giải đáp.

>> ​Luật sư tư vấn pháp luật Dân sự, gọi: 1900 6162

Trả lời:

Về việc anh bạn đòi hưởng toàn bộ di sản.

Việc cha bạn mất có hay không để lại di chúc không thấy bạn đề cập trong tình huống này. Nên sẽ chia làm 2 trường hợp:

- Trường hợp 1: Nếu cha bạn mất có để lại di chúc thì di sản thừa kế đó sẽ chia theo di chúc.

- Trường hợp 2: Nếu cha bạn mất không để lại di chúc thì di sản thừa kế sẽ chia theo pháp luật.

Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Như vậy, di sản thừa kế mà cha bạn để lại sẽ được chia làm 6 phần, trong đó có mẹ bạn và 5 người con.

Theo điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 thì:

Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

Mục 2.4, phần 2 của Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP Hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình quy định không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế đối với trường hợp:

"a) Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết và cần phân biệt như sau:

a.1. Trường hợp có di chúc mà các đồng thừa kế không có tranh chấp và thoả thuận việc chia tài sản sẽ được thực hiện theo di chúc khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo di chúc.

a.2. Trường hợp không có di chúc mà các đồng thừa kế thảo thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo thoả thuận của họ.

a.3. Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung.

b) Trường hợp người chết để lại di sản cho các thừa kế nhưng các thừa kế không trực tiếp quản lý, sử dụng mà di sản đó đang do người khác chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo uỷ quyền... thì các thừa kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di sản."

Tuy nhiên, trong trường hợp của bạn, mảnh đất 6000m2 là tài sản tranh chấp, anh trai bạn không thừa nhận đó là tài sản chung, cho nên không thể áp dụng theo Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP được. Trường hợp này, thời hiệu khởi kiện đã hết nên anh bạn không có quyền yêu cầu chia thừa kế với mảnh đất này.

Về việc anh bạn làm di chúc giả?

Khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau

Điều 621. Người không được quyền hưởng di sản

1. Những người sau đây không được quyền hưởng di sản:

a) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;

b) Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;

c) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;

d) Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.

Như vậy nếu anh trai bạn giả mạo chữ viết, chữ ký của cha bạn để hưởng một phần hoặc toàn bộ tài sản của cha bạn để lại trái với ý chí của cha bạn thì anh trai bạn không được hưởng di sản từ cha của bạn.

Luật sư tư vấn:

1. Về thủ tục công chứng thỏa thuận phân chia di sản thừa kế

Bố bạn mất không để lại di chúc thì di sản sẽ được chia theo pháp luật.

Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về những người được thừa kế theo pháp luật như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Theo quy định trên thì mẹ bạn, hai chị gái và em gái của bạn đều có quyền thừa kế đối với phần di sản mà bố bạn để lại. Cần lưu ý vấn đề ai là chủ sở hữu của mảnh đất đó, là của riêng bố bạn hay tài sản chung của mẹ bạn nữa.

Theo bạn nói thì mẹ bạn và các chị, em gái đều đồng ý đối với việc để lại di sản thừa kế cho bạn. Lúc này bạn và những người có quyền thừa kế đối với thửa đất này nên làm văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế với nội dung các thành viên đống ý tặng cho phần tài sản mình được hưởng sang cho bạn, các thành viên ký tên đầy đủ, mang ra văn phòng công chứng để công chứng.

Việc công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản được quy định tại Điều 57 Luật công chứng 2014 như sau:

Điều 57. Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản

1. Những người thừa kế theo pháp luật hoặc theo di chúc mà trong di chúc không xác định rõ phần di sản được hưởng của từng người thì có quyền yêu cầu công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản.

Trong văn bản thỏa thuận phân chia di sản, người được hưởng di sản có thể tặng cho toàn bộ hoặc một phần di sản mà mình được hưởng cho người thừa kế khác.

2. Trường hợp di sản là quyền sử dụng đất hoặc tài sản pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó.

Trường hợp thừa kế theo pháp luật, thì trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế. Trường hợp thừa kế theo di chúc, trong hồ sơ yêu cầu công chứng phải có bản sao di chúc.

4. Văn bản thỏa thuận phân chia di sản đã được công chứng là một trong các căn cứ để cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký việc chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản cho người được hưởng di sản.

Vậy, hồ sơ công chứng bao gồm:

- Văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế;

- Giấy chứng tử của người đã chết để lại di sản;

- Bản sao giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản của người để lại di sản đó.

- Giấy tờ tùy thân của những người thừa kế theo pháp luật.

-Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người được hưởng di sản theo quy định của pháp luật về thừa kế.

>> Tham khảo bài viết liên quan: Phân chia di sản thừa kế không có di chúc?

Luật sư tư vấn: