Quy định về thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế?

>> Luật sư tư vấn pháp luật dân sự về thừa kế tài sản trực tuyến, gọi: 1900.6162

Trả lời:

Trước hết, cần xem xét tính hợp pháp của di chúc. Pháp luật quy định di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể như sau:

Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Di chúc mẹ bạn để lại có công chứng, chứng thực cần được đảm bảo thủ tục lập di chúc, quy định tại Điều 635, Điều 636 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Điều 635. Di chúc có công chứng hoặc chứng thực

Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng hoặc chứng thực bản di chúc.

Điều 636. Thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã

Việc lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã phải tuân theo thủ tục sau đây:

1. Người lập di chúc tuyên bố nội dung của di chúc trước công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã phải ghi chép lại nội dung mà người lập di chúc đã tuyên bố. Người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc sau khi xác nhận bản di chúc đã được ghi chép chính xác và thể hiện đúng ý chí của mình. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ký vào bản di chúc.

2. Trường hợp người lập di chúc không đọc được hoặc không nghe được bản di chúc, không ký hoặc không điểm chỉ được thì phải nhờ người làm chứng và người này phải ký xác nhận trước mặt công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã chứng nhận bản di chúc trước mặt người lập di chúc và người làm chứng.

Trường hợp 1: Nếu ngôi nhà là tài sản chung của bố mẹ bạn thì bố mẹ bạn đã lập di chúc chung của vợ, chồng, để định đoạt tài sản chung là ngôi nhà. Đối với di sản là tài sản chung của vợ chồng thì di chúc do bố mẹ bạn để lại chỉ có hiệu lực đối với phần tài sản thuộc sở hữu của người mất, nếu nội dung của di chúc phần của mẹ bạn không ảnh hưởng đến các nội dung còn lại của di chúc. Trường hợp nội dung của di chúc không thể tách rời thì di chúc chung đó sẽ không có hiệu lực pháp luật vì bố bạn còn sống. Khi đó phần di sản của mẹ bạn sẽ được chia thừa kế theo pháp luật và anh bạn có thể làm thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế theo quy định đã được nêu ở bài viết trên.

Trường hơp 2: Ngôi nhà là tài sản riêng của mẹ bạn thì thời điểm mở thừa kế là thời điểm mẹ bạn chết. Theo quy định tại Khoản 3 Điều 620 Bộ Luật Dân sự, việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản. Như vậy, anh bạn có thể làm thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế, nhưng phải đảm bảo trước thời điểm phân chia di sản.