Lý thuyết phương pháp chọn, tạo giống cây trồng Công nghệ lớp 10

1. Một số khái niệm trong chọn và tạo giống cây trồng

Trong lĩnh vực chọn và tạo giống cây trồng, có một số khái niệm cơ bản như tạo giống cây trồng, chọn giống cây trồng, vật liệu khởi đầu, giống gốc, giống đối chứng và giống ưu thế lai. Cùng nhau, những khái niệm này tạo nên một hệ thống phức tạp và đa dạng, đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng và sự đa dạng sinh học của cây trồng, từ đó đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về thực phẩm và tài nguyên sinh học.

Một trong những khái niệm quan trọng nhất là tạo giống cây trồng. Tạo giống cây trồng là quá trình hình thành giống mới từ những nguồn vật liệu đã có thông qua việc thay đổi vật chất di truyền trong tế bào. Quá trình này bao gồm sự lựa chọn, lai tạo, và xử lý di truyền để tạo ra những cây trồng mới có những đặc tính mong muốn như năng suất cao, kháng bệnh, kháng sâu bệnh, hay khả năng chịu hạn, phù hợp với điều kiện môi trường cụ thể.

Còn chọn giống cây trồng là quá trình chọn lọc hay tuyển lựa những cây trồng đã có hoặc mới tạo ra theo hướng đem lại lợi ích cho con người. Quá trình này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về yếu tố môi trường, yếu tố di truyền và nhu cầu thị trường để chọn lựa ra những giống cây phù hợp nhất.

Vật liệu khởi đầu là những cây dại hoặc cây trồng được sử dụng để tạo ra giống mới bằng những phương pháp chọn tạo giống thích hợp. Việc có vật liệu khởi đầu đa dạng và phong phú sẽ thuận lợi cho quá trình chọn tạo giống, vì nó mở ra nhiều cơ hội cho sự kết hợp gen và sự lựa chọn.

Giống gốc là giống ban đầu trước khi được chọn lọc. Đây thường là những giống tự nhiên hoặc giống được tạo ra từ quá trình tạo giống trước đó. Giống gốc thường cần được nghiên cứu và phát triển để cải thiện các đặc tính quan trọng như năng suất, chất lượng, kháng bệnh và kháng sâu bệnh.

Giống đối chứng là giống cùng loài được trồng phổ biến tại địa phương. Việc sử dụng giống đối chứng trong các thử nghiệm làm cho kết quả được đánh giá một cách chính xác và đáng tin cậy hơn, bằng cách so sánh với một tiêu chuẩn đã được chấp nhận.

Cuối cùng, giống ưu thế lai là giống biểu hiện tính trạng vượt trội của con lai F1 so với bố mẹ chúng. Quá trình lai tạo giữa hai giống có đặc tính khác nhau nhằm tạo ra con lai F1 có những đặc tính mong muốn, đem lại lợi ích cho người trồng.

Theo đó thì việc hiểu và áp dụng những khái niệm này trong chọn và tạo giống cây trồng là rất quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng và sự đa dạng sinh học của nông nghiệp, đồng thời giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về thực phẩm và tài nguyên sinh học.

2. Phương pháp chọn lọc hỗn hợp 

Quá trình chọn lọc và tạo giống cây trồng là một phần quan trọng của nghiên cứu và phát triển trong ngành nông nghiệp. Trong đó, việc áp dụng các phương pháp như vụ I, II và III có thể đóng vai trò quyết định trong việc tạo ra các giống cây mới có những đặc tính mong muốn. Hãy cùng đi sâu vào từng bước của quy trình này để hiểu rõ hơn về cách mà chúng ta có thể cải thiện cây trồng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường và nhu cầu của con người.

Bước đầu tiên trong quy trình là vụ I, nơi mà chúng ta lựa chọn các cá thể mang các tính trạng phù hợp với yêu cầu cụ thể. Ví dụ, chúng ta có thể chọn những cá thể màu xanh lam từ ruộng giống gốc. Việc này nhấn mạnh vào việc lựa chọn các cá thể mang tính trạng cụ thể mà chúng ta muốn phát triển trong quá trình chọn giống.

Tiếp theo là vụ II và III, nơi mà chúng ta trộn hạt của tất cả các cá thể đã được chọn ở vụ I và gieo trồng chúng để so sánh với các giống đối chứng và giống gốc. Quá trình này giúp đánh giá sự vượt trội của giống chọn lọc so với các giống khác. Nếu giống chọn lọc không vượt trội so với giống gốc và giống đối chứng, quá trình chọn lọc sẽ tiếp tục, như ở vụ II, cho đến khi đạt được mục tiêu chọn giống mong muốn.

Ưu điểm của phương pháp này là nó nhanh chóng đạt được mục tiêu chọn giống và dễ thực hiện. Tuy nhiên, một nhược điểm của nó là không tạo ra nhiều sự khác biệt so với giống gốc, điều này có thể làm giảm sự đa dạng gen trong cây trồng.

Phương pháp này thường được áp dụng cho cây nhân giống vô tính, tự thụ phấn, hoặc cây giao phấn, nơi mà việc chọn lọc và tạo giống có thể được thực hiện một cách hiệu quả nhất để tạo ra các giống mới có đặc tính mong muốn.

Tóm lại, việc áp dụng các phương pháp chọn lọc và tạo giống cây trồng như vụ I, II và III là một quy trình quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu suất của nông nghiệp. Đồng thời, nó cũng giúp tạo ra sự đa dạng gen trong cây trồng, làm tăng khả năng chống chọi với các điều kiện môi trường khắc nghiệt và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

3. Phương pháp chọn lọc cá thể

Quá trình chọn lọc và tạo giống cây trồng là một phần không thể thiếu trong nghiên cứu và phát triển trong ngành nông nghiệp. Một phương pháp phổ biến được sử dụng là vụ I, II và các vụ tiếp theo. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về cách mà chúng ta có thể áp dụng các phương pháp này để tạo ra các giống cây mới với các đặc tính mong muốn.

Bước đầu tiên là vụ I, nơi mà chúng ta chọn và để riêng những cá thể mang các tính trạng phù hợp với yêu cầu cụ thể, ví dụ như chọn những cá thể màu xanh lam từ ruộng giống gốc. Quá trình này nhấn mạnh vào việc lựa chọn các cá thể mang tính trạng cụ thể mà chúng ta muốn phát triển trong quá trình chọn giống.

Sau đó, chúng ta tiến hành vụ II và các vụ tiếp theo, nơi mà chúng ta gieo trồng riêng rẽ các cá thể đã chọn ở vụ I và tiếp tục chọn đến khi đạt được mục tiêu chọn giống. Trong quá trình này, có thể hỗn hợp các cá thể hoặc để riêng. Sau đó, chúng ta so sánh giống chọn lọc với các giống đối chứng và giống gốc ở các vụ tiếp theo.

Một điều quan trọng là giống chọn lọc phải có tiêu chí vượt trội so với giống gốc, bằng hoặc vượt trội so với giống đối chứng. Nếu giống chọn lọc kém hơn giống gốc và giống đối chứng, quá trình chọn lọc sẽ tiếp tục, cho đến khi đạt được mục tiêu chọn giống mong muốn.

Ưu điểm của phương pháp này là nó tạo ra sự khác biệt rõ ràng theo mục tiêu chọn giống. Tuy nhiên, một nhược điểm của nó là tốn nhiều thời gian và diện tích đất, do quá trình chọn lọc phải được thực hiện kỹ lưỡng và cẩn thận. Mặc dù phương pháp chọn lọc và tạo giống cây trồng theo quy trình vụ I, II và các vụ tiếp theo mang lại những lợi ích đáng kể, nhưng cũng không tránh khỏi nhược điểm của nó. Ưu điểm lớn nhất của phương pháp này là khả năng tạo ra sự khác biệt rõ ràng theo mục tiêu chọn giống. Bằng cách tập trung vào lựa chọn và tạo ra các cá thể mang các tính trạng mong muốn, chúng ta có thể phát triển các giống cây mới có những đặc tính cụ thể và mong đợi, như năng suất cao, khả năng chống bệnh và sâu bệnh, hay thích nghi tốt với điều kiện môi trường cụ thể.

Tuy nhiên, nhược điểm đáng lưu ý của phương pháp này là nó tốn nhiều thời gian và diện tích đất. Quá trình chọn lọc yêu cầu sự cẩn thận và kỹ lưỡng, đòi hỏi sự quan sát và đánh giá liên tục từ phía nhà nghiên cứu. Đồng thời, việc duy trì và quản lý các vườn thử nghiệm, cũng như việc xử lý số liệu và thông tin thu được, cũng đòi hỏi tài nguyên và công sức đáng kể. Ngoài ra, việc sử dụng diện tích đất lớn để trồng và chọn lọc các cá thể cũng gây ra chi phí và tốn kém về tài nguyên.

Phương pháp này thường được áp dụng cho cây tự thụ phấn, cây nhân giống vô tính, nơi mà việc chọn lọc và tạo giống có thể được thực hiện một cách hiệu quả nhất để tạo ra các giống mới có đặc tính mong muốn.

Tóm lại, việc áp dụng các phương pháp chọn lọc và tạo giống cây trồng như vụ I, II và các vụ tiếp theo là một quy trình quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu suất của nông nghiệp. Nó giúp tạo ra sự đa dạng gen trong cây trồng và đáp ứng nhu cầu của thị trường và con người.

Trên đây là toàn bộ nội dung bài viết của chúng tôi có liên quan phương pháp chọn giống cây trồng. Mong rằng những thông tin này sẽ giúp ích cho các bạn. Bên cạnh đó các bạn có thể tham khảo thêm bài viết sau: Đề thi Công nghệ lớp 10 Học kì 2 cả 3 sách có đáp án mới nhất