Tác giả:: Mục lục bài viết
1. Quy định về xây dựng đập, hồ chứa
Yêu cầu về thiết kế, thi công xây dựng đập, hồ chứa nước theo Nghị định 114/2018/NĐ-CP
* Yêu cầu chung
Thiết kế, thi công xây dựng đập, hồ chứa nước phải tuân thủ các quy định sau:
- Pháp luật về xây dựng: Luật Xây dựng 2014, Nghị định 15/2021/NĐ-CP, v.v.
- Luật Thủy lợi 2017: Đáp ứng yêu cầu quy định tại Điều 17.
- Đảm bảo an toàn:
+ Bố trí tổng thể và thiết kế kết cấu thuận lợi cho quản lý, ứng cứu, bảo trì, sửa chữa.
+ Lập quy trình vận hành, bảo trì cho từng hạng mục.
+ Lắp đặt hệ thống giám sát, cảnh báo, quan trắc theo tiêu chuẩn.
- Xây dựng cơ sở dữ liệu đập, hồ chứa nước.
* Đối với đập, hồ chứa nước quan trọng đặc biệt, lớn
Ngoài các yêu cầu chung, cần thực hiện thêm:
- Công trình lấy/tháo nước: Có chiều cao, chiều rộng thích hợp để kiểm tra, sửa chữa.
- Cơ sở hạ tầng:
+ Xây dựng đường quản lý phục vụ ứng cứu khẩn cấp.
+ Xây dựng nhà điều hành phục vụ quản lý, khai thác, phòng chống thiên tai.
* Đối với đập, hồ chứa nước vừa và nhỏ
- Khuyến khích thực hiện theo yêu cầu dành cho đập, hồ chứa nước quan trọng đặc biệt, lớn.
* Trong quá trình thi công
- Chủ đầu tư có trách nhiệm:
- Lập phương án ứng phó thiên tai:
+ Theo quy định tại Điều 6 Nghị định 114/2018/NĐ-CP.
+ Trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định tại Điều 7 Nghị định 114/2018/NĐ-CP.
- Lập, phê duyệt và thực hiện phương án ứng phó thiên tai: Theo quy định tại Điều 22 Luật Phòng, chống thiên tai 2013.
* Lập phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp
Chủ đầu tư có trách nhiệm:
- Lập phương án theo quy định tại Điều 25, Điều 26 Nghị định 114/2018/NĐ-CP.
- Trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt trước khi tích nước.
- Bàn giao cho tổ chức, cá nhân khai thác, cơ quan quản lý nhà nước về thủy lợi, thủy điện, phòng, chống thiên tai.
2. Quy định về khai thác, sử dụng nước từ đập, hồ chứa
Điều 50 Luật Tài nguyên nước 2023 (chưa có hiệu lực) quy định về khai thác, sử dụng nước liên quan đến đập, hồ chứa như sau:
- Quy hoạch:
+ Hoạt động đầu tư, xây dựng đập, hồ chứa trên sông, suối phải tuân thủ: Quy hoạch tài nguyên nước quốc gia; Quy hoạch tỉnh; Quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành về khai thác, sử dụng tài nguyên nước.
+ Đảm bảo khai thác, sử dụng đa mục tiêu, chủ động: Tích trữ nước; Điều hòa; Phân phối; Phục hồi; Phát triển nguồn nước.
- An toàn:
+ Hoạt động đầu tư, xây dựng, quản lý, vận hành công trình đập, hồ chứa và quản lý khai thác, sử dụng nguồn nước từ hồ chứa phải đáp ứng: Yêu cầu an toàn đập, hồ chứa.
+ Đảm bảo an toàn cho người và tài sản.
+ Bảo vệ môi trường.
- Đối với hồ chứa không xây dựng trên sông, suối:
+ Bảo vệ môi trường: Không gây ảnh hưởng xấu đến nguồn nước, môi trường; Không ảnh hưởng đến di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.
+ Thoát nước: Đảm bảo các quy định về thoát nước; Tránh gây ngập úng nhân tạo.
- Khai thác, sử dụng nguồn nước từ hồ chứa:
+ Tuân thủ Luật Tài nguyên nước 2023: Bảo vệ, khai thác, sử dụng nguồn nước; Phòng, chống và khắc phục tác hại do nước gây ra.
+ An toàn đập, hồ chứa: Đảm bảo an toàn trong đầu tư xây dựng, quản lý, vận hành; Tuân thủ quy định của pháp luật về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước.
- Vận hành đập, hồ chứa trên sông, suối:
+ Cắt giảm lũ: Bảo đảm yêu cầu cắt, giảm lũ cho hạ du.
+ Sử dụng nước tổng hợp, đa mục tiêu: Kết hợp cải tạo, phục hồi nguồn nước; Tạo cảnh quan.
+ Tuân thủ nguyên tắc: Theo quy định tại Điều 35 và Điều 36 Luật Tài nguyên nước 2023.
- Việc đầu tư, xây dựng đập, hồ chứa trên sông, suối phải đáp ứng những yêu cầu sau:
+ An toàn và hiệu quả sử dụng nước:
-> Phù hợp với tiêu chuẩn phòng, chống lũ: Đảm bảo an toàn cho người và tài sản, tuân thủ các quy định về phòng, chống thiên tai theo quy định của pháp luật.
-> Sử dụng nguồn nước tổng hợp, đa mục tiêu: Khai thác tối đa lợi ích của nguồn nước cho các mục đích như: sinh hoạt, công nghiệp, nông nghiệp, thủy điện, du lịch, v.v.
-> Cải tạo, phục hồi nguồn nước: Bảo vệ và phát triển nguồn tài nguyên nước bền vững.
-> Bảo đảm dòng chảy tối thiểu: Duy trì dòng chảy tự nhiên của sông, suối, đáp ứng nhu cầu sinh thái và môi trường.
-> Xả nước gia tăng về hạ du: Cung cấp nước cho hạ du khi cần thiết, đặc biệt trong mùa khô hạn.
-> Sử dụng dung tích chết: Tận dụng tối đa dung tích hồ chứa cho các mục đích như: điều tiết lũ, cung cấp nước sinh hoạt, công nghiệp, v.v.
-> Bảo đảm di cư của cá: Tạo điều kiện cho cá di cư ngược dòng để sinh sản.
-> Cho phép phương tiện giao thông thủy đi lại: Đảm bảo an toàn cho hoạt động giao thông thủy trên sông, suối.
+ Tuân thủ pháp luật:
-> Pháp luật về phòng, chống thiên tai: Đảm bảo an toàn cho người và tài sản trước nguy cơ lũ lụt, hạn hán và các thiên tai khác.
-> Pháp luật về thủy lợi: Tuân thủ các quy định về thiết kế, thi công, vận hành, bảo trì đập, hồ chứa.
- Lưu ý:
+ Ngoài những yêu cầu trên, việc đầu tư, xây dựng đập, hồ chứa còn phải tuân thủ các quy định khác của pháp luật liên quan như: Luật Môi trường, Luật Đầu tư, v.v.
+ Cần có đánh giá tác động môi trường, nghiên cứu khả thi đầy đủ trước khi triển khai dự án.
+ Tham khảo ý kiến của cộng đồng địa phương và các bên liên quan trong quá trình lập kế hoạch và thực hiện dự án.
- Ngoài ra, Luật còn quy định:
+ Phân cấp thẩm quyền quản lý nhà nước về đập, hồ chứa.
+ Tăng cường công tác quản lý, giám sát hoạt động đầu tư, xây dựng, vận hành đập, hồ chứa.
+ Áp dụng các biện pháp bảo vệ đập, hồ chứa.
+ Phân xử vi phạm trong lĩnh vực đập, hồ chứa.
3. Quy định về quản lý, bảo vệ đập, hồ chứa
Theo quy định tại Điều 4 Nghị định 114/2018/NĐ-CP thì Quản lý an toàn đập, hồ chứa nước đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân và đảm bảo an ninh nguồn nước.
- Ưu tiên hàng đầu:
+ Đảm bảo an toàn đập, hồ chứa nước: Đây là yếu tố then chốt trong mọi hoạt động liên quan đến đập, hồ chứa nước.
+ Lồng ghép vào các giai đoạn: Từ khảo sát, thiết kế, thi công, quản lý, khai thác và bảo vệ.
- Trách nhiệm rõ ràng:
+ Chủ sở hữu: Chịu trách nhiệm về an toàn đập, hồ chứa nước do mình sở hữu.
+ Tổ chức/cá nhân khai thác: Có trách nhiệm quản lý, khai thác; Đảm bảo an toàn, phát huy hiệu quả công trình.
- Quản lý liên tục:
+ Công tác quản lý an toàn: Phải được thực hiện thường xuyên, liên tục.
+ Bao gồm: Kiểm tra, giám sát; Duy trì, bảo dưỡng; Ứng phó sự cố.
- Phòng ngừa là chính:
+ Tập trung vào phòng ngừa: Thay vì chỉ phản ứng sau khi sự cố xảy ra.
+ Bao gồm: Lồng ghép yếu tố an toàn vào tất cả các giai đoạn; Áp dụng biện pháp chủ động giảm thiểu rủi ro.
Tóm lại, bốn nguyên tắc cơ bản về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước tập trung vào việc bảo đảm an toàn cho công trình, với trách nhiệm rõ ràng của các bên liên quan và thực hiện quản lý chặt chẽ trong suốt vòng đời của công trình.
4. Giải pháp đảm bảo khai thác, sử dụng tài nguyên nước liên quan đến đập, hồ chứa hiệu quả, bền vững
Để đảm bảo việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước liên quan đến đập, hồ chứa hiệu quả, bền vững, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:
- Quy hoạch và quản lý:
+ Quy hoạch tổng hợp: Lập quy hoạch tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông, liên lưu vực, quốc gia, đảm bảo cân bằng giữa khai thác, sử dụng và bảo vệ nguồn nước.
+ Quản lý nguồn nước: Áp dụng các biện pháp quản lý nguồn nước hiệu quả, tiết kiệm, hợp lý, đồng bộ từ cấp Trung ương đến địa phương.
+ Quản lý đập, hồ chứa: Ban hành và thực thi quy định về an toàn đập, hồ chứa, bảo vệ môi trường, sinh thái.
- Khoa học kỹ thuật:
+ Ứng dụng khoa học kỹ thuật: Áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào công tác quản lý, vận hành, khai thác đập, hồ chứa.
+ Nghiên cứu khoa học: Thực hiện nghiên cứu khoa học về nguồn nước, đập, hồ chứa để đánh giá tác động, xây dựng giải pháp khai thác, sử dụng hiệu quả.
- Sử dụng nước tiết kiệm:
+ Nâng cao nhận thức: Nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.
+ Áp dụng công nghệ: Áp dụng công nghệ tiết kiệm nước trong sản xuất, sinh hoạt.
+ Kiểm soát thất thoát: Kiểm soát chặt chẽ thất thoát nước trên hệ thống cung cấp, sử dụng.
- Bảo vệ môi trường:
+ Bảo vệ môi trường lưu vực: Xử lý ô nhiễm nguồn nước, bảo vệ rừng đầu nguồn, cân bằng sinh thái.
+ Giảm thiểu tác động: Giảm thiểu tác động tiêu cực của đập, hồ chứa đến môi trường, sinh thái.
+ Phục hồi môi trường: Phục hồi môi trường bị ảnh hưởng do xây dựng, vận hành đập, hồ chứa.
- Hợp tác quốc tế:
+ Hợp tác chia sẻ nguồn nước: Hợp tác với các quốc gia cùng lưu vực chia sẻ nguồn nước hợp lý, bền vững.
+ Học tập kinh nghiệm: Học tập kinh nghiệm quốc tế trong quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên nước hiệu quả.
+ Giao lưu khoa học: Giao lưu khoa học, kỹ thuật về quản lý, vận hành đập, hồ chứa.
Kết hợp các giải pháp trên sẽ giúp đảm bảo việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước liên quan đến đập, hồ chứa hiệu quả, bền vững, góp phần bảo vệ môi trường, sinh thái và phát triển kinh tế - xã hội.
- Ngoài ra, cần chú ý:
+ Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục: Nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước hiệu quả, bền vững.
+ Phân công trách nhiệm rõ ràng: Phân công trách nhiệm cụ thể cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên nước liên quan đến đập, hồ chứa.
+ Thực hiện thường xuyên, liên tục: Các giải pháp cần được thực hiện thường xuyên, liên tục để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững.
Tóm lại, việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước liên quan đến đập, hồ chứa hiệu quả, bền vững cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các giải pháp về quy hoạch, quản lý, khoa học kỹ thuật, sử dụng nước tiết kiệm, bảo vệ môi trường và hợp tác quốc tế.
Ngoài ra, có thể tham khảo: Trách nhiệm lập phương án ứng phó thiên tai, tình huống khẩn cấp đối với đập, hồ chứa nước. Còn khúc mắc, liên hệ 1900.6162 hoặc gửi email tới: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.
