Tác giả:: Mục lục bài viết
1. Tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự đối với bị can khi nào?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 229 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, đã được sửa đổi, bổ sung năm 2021, cơ quan điều tra có thể ra quyết định tạm đình chỉ điều tra trong một số trường hợp nhất định như sau:
- Trường hợp cơ quan điều tra không xác định được bị can hoặc không biết rõ bị can đang ở đâu nhưng thời hạn điều tra vụ án đã hết, thì cơ quan điều tra có quyền ra quyết định tạm đình chỉ điều tra. Tuy nhiên, nếu không biết rõ bị can đang ở đâu, trước khi ra quyết định tạm đình chỉ điều tra, cơ quan điều tra bắt buộc phải ra quyết định truy nã đối với bị can đó, nhằm đảm bảo tiến trình điều tra không bị gián đoạn và việc truy tìm bị can vẫn được tiếp tục tiến hành.
- Trong trường hợp có kết luận của giám định tư pháp xác nhận rằng bị can mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh hiểm nghèo nào đó, cơ quan điều tra có thể xem xét việc tạm đình chỉ điều tra đối với bị can này trước khi hết thời hạn điều tra, nhằm bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của bị can trong quá trình điều tra. Điều này giúp cơ quan điều tra tránh khỏi việc tiếp tục tiến hành điều tra trong khi bị can không có đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình.
- Khi cơ quan điều tra đã thực hiện việc trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, hoặc yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp, nhưng các kết quả này vẫn chưa được cung cấp, trong khi thời hạn điều tra đã hết, thì cơ quan điều tra có thể ra quyết định tạm đình chỉ điều tra. Trong trường hợp này, mặc dù quá trình điều tra đã tạm đình chỉ, nhưng việc giám định, định giá tài sản, và tương trợ tư pháp từ nước ngoài vẫn tiếp tục được thực hiện cho đến khi có kết quả cuối cùng, đảm bảo sự công bằng và chính xác trong quá trình điều tra.
- Trong tình huống không thể kết thúc điều tra do gặp phải các lý do bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh, nhưng thời hạn điều tra đã hết, cơ quan điều tra có thể ra quyết định tạm đình chỉ điều tra. Việc này nhằm đảm bảo rằng quá trình điều tra sẽ được tạm dừng cho đến khi các điều kiện khách quan cho phép việc điều tra có thể tiếp tục một cách bình thường.
Lưu ý quan trọng cần được xem xét trong các trường hợp này là: nếu vụ án có nhiều bị can nhưng lý do tạm đình chỉ điều tra chỉ liên quan đến một hoặc một số bị can, thì cơ quan điều tra có thể quyết định tạm đình chỉ điều tra đối với từng bị can cụ thể, thay vì tạm đình chỉ toàn bộ vụ án. Điều này giúp đảm bảo rằng quá trình điều tra đối với những bị can khác vẫn tiếp tục diễn ra theo đúng quy định pháp luật, tránh việc chậm trễ không cần thiết.
2. Phục hồi điều tra vụ án hình sự đã tạm đình chỉ điều tra
Theo quy định của pháp luật tại Điều 235 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau về việc phục hồi điều tra vụ án hình sự đã tạm đình chỉ điều tra:
Khi có những căn cứ hợp lý, chính đáng, và có đủ cơ sở pháp lý để hủy bỏ quyết định tạm đình chỉ điều tra một vụ án hình sự, Cơ quan điều tra sẽ phải tiến hành ra quyết định phục hồi điều tra đối với vụ án đó, với điều kiện là thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự vẫn còn hiệu lực, tức là chưa hết thời gian được pháp luật quy định để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội đã xảy ra.
Theo quy định của pháp luật, cụ thể là trong thời hạn 02 ngày kể từ ngày ra quyết định phục hồi điều tra, Cơ quan điều tra có trách nhiệm thực hiện các công việc sau đây:
- Gửi ngay quyết định phục hồi điều tra này cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp, bị can trong vụ án, người bào chữa của bị can hoặc người đại diện hợp pháp của bị can để bảo đảm quyền lợi của họ theo quy định pháp luật.
- Thông báo quyết định phục hồi điều tra cho các cá nhân có liên quan như bị hại, đương sự trong vụ án, cũng như những người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ, nhằm đảm bảo mọi quyền lợi của những người này được bảo vệ một cách đầy đủ và toàn diện.
3. Thông báo, gửi quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự
Khoản 3 Điều 229 của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 đưa ra quy định cụ thể về thời hạn và thủ tục mà Cơ quan điều tra phải tuân thủ sau khi ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự. Theo đó, trong khoảng thời gian 02 ngày, tính từ ngày cơ quan này ban hành quyết định tạm đình chỉ điều tra, các cơ quan và cá nhân liên quan phải được thông báo đầy đủ và kịp thời. Cụ thể, Cơ quan điều tra có trách nhiệm thực hiện các hành động sau:
- Thứ nhất, phải gửi quyết định tạm đình chỉ điều tra này đến Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp để cơ quan kiểm sát có thể tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ giám sát, kiểm tra theo quy định của pháp luật. Đồng thời, quyết định này cũng cần được gửi đến bị can - người bị buộc tội trong vụ án hình sự - để họ được thông báo về sự tạm đình chỉ của quá trình điều tra. Bên cạnh đó, người bào chữa cho bị can hoặc người đại diện hợp pháp của bị can, nếu có, cũng phải nhận được quyết định này.
- Thứ hai, Cơ quan điều tra cần thông báo kịp thời và đầy đủ về quyết định tạm đình chỉ điều tra đến các cá nhân khác có liên quan trong vụ án. Điều này bao gồm việc thông báo cho bị hại - người đã chịu thiệt hại hoặc tổn thất do hành vi phạm tội gây ra, cũng như các đương sự khác có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án. Đồng thời, những người bảo vệ quyền lợi cho bị hại và các đương sự này cũng phải được thông báo để họ có thể thực hiện các hành động bảo vệ quyền lợi hợp pháp của thân chủ mình theo quy định của pháp luật.
Quy định này nhằm đảm bảo sự minh bạch, công bằng và kịp thời trong quá trình tố tụng, đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả các bên liên quan trong vụ án hình sự.
Tầm quan trọng của việc điều tra trong vụ án hình sự:
Việc điều tra trong vụ án hình sự đóng vai trò vô cùng quan trọng, là nền tảng để đảm bảo tính chính xác, khách quan và công bằng của quá trình tố tụng hình sự. Dưới đây là một số lý do giải thích vì sao điều tra lại quan trọng:
- Làm rõ sự thật khách quan: Điều tra giúp thu thập, phân tích và đánh giá các chứng cứ để làm sáng tỏ sự thật về vụ án, xác định đối tượng phạm tội, động cơ, phương thức gây án và các tình tiết liên quan.
- Bảo vệ quyền lợi của các bên:
+ Đối với người bị cáo: Điều tra đảm bảo rằng người bị cáo được đối xử công bằng, không bị kết tội oan.
+ Đối với nạn nhân: Điều tra giúp làm rõ nguyên nhân gây ra thiệt hại, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nạn nhân và đưa ra các biện pháp hỗ trợ cần thiết.
+ Đối với xã hội: Điều tra góp phần duy trì trật tự an toàn xã hội, răn đe các hành vi phạm tội và nâng cao lòng tin của nhân dân vào pháp luật.
+ Cung cấp cơ sở khoa học cho việc đưa ra quyết định: Các kết quả điều tra là cơ sở quan trọng để các cơ quan tố tụng đưa ra các quyết định đúng đắn, phù hợp với quy định của pháp luật.
- Ngăn chặn tội phạm: Qua quá trình điều tra, cơ quan chức năng có thể phát hiện các dấu hiệu của tội phạm, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật và xây dựng các biện pháp phòng ngừa tội phạm hiệu quả.
Một số vấn đề cần lưu ý trong quá trình điều tra:
- Tính khách quan: Điều tra phải được tiến hành một cách khách quan, trung thực, không thiên vị bất kỳ bên nào.
- Tính toàn diện: Điều tra phải được tiến hành một cách toàn diện, thu thập đầy đủ các
- chứng cứ liên quan đến vụ án.Tính kịp thời: Điều tra phải được tiến hành kịp thời để đảm bảo tính chính xác của chứng cứ và tránh việc các dấu vết bị xóa mờ.
- Tuân thủ pháp luật: Quá trình điều tra phải tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.
Bạn đọc có thể tham khảo bài viết sau: Thẩm quyền điều tra vụ án hình sự trong Bộ Luật tố tụng hình sự
Bạn đọc có thắc mắc pháp lý có thể liên hệ qua số tổng đài 19006162 hoặc thông qua địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn
