Tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp ở nước ta diễn biến ra sao

Theo thông báo số 54/TB-VPCP, Phó Thủ tướng Chính phủ đã đánh giá toàn diện về tình hình thực hiện các biện pháp chống khai thác, buôn bán hải sản bất hợp pháp, không báo cáo (IUU) và vấn đề tồn tại trong việc khai thác hải sản trái phép tại Việt Nam hiện nay như sau:

Đánh giá này ghi nhận nỗ lực của các cơ quan trung ương, bộ, ngành và địa phương trong việc thực hiện các biện pháp chống khai thác IUU và khắc phục các vấn đề mà Đoàn Thanh tra lần thứ 4 của Ủy ban châu Âu (EC) đã chỉ ra. Đồng thời, đánh giá cao và biểu dương tỉnh Kiên Giang với việc tiến hành xét xử vụ án liên quan đến việc môi giới, kết nối tàu cá, ngư dân tham gia khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Tuy nhiên, tổng thể cho thấy vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại và hạn chế chưa được khắc phục kịp thời tại một số địa phương. Một số vấn đề cụ thể như: tình trạng khai thác bất hợp pháp vẫn diễn ra ở vùng biển nước ngoài và có những diễn biến phức tạp; công tác kiểm soát, xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản chưa đạt hiệu quả; vấn đề quản lý, kiểm soát tàu cá "03 không"; cơ quan chức năng tại địa phương chưa thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ trong việc điều tra, xác minh, xử phạt các hành vi khai thác IUU như khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, vi phạm về việc ngắt kết nối hoặc gửi, vận chuyển thiết bị VMS trái phép, vi phạm về nhật ký khai thác, tàu cá hoạt động khai thác sai vùng... Dẫn đến kết quả còn rất hạn chế, không đồng bộ giữa các địa phương và không đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Đợt thanh tra lần thứ 5 (dự kiến vào tháng 4 năm 2024) sẽ quyết định việc gỡ bỏ cảnh báo Thẻ vàng của EC trong năm 2024. Do đó, cần yêu cầu các cơ quan, bộ, địa phương và các tỉnh, thành phố ven biển lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết triệt để các vấn đề còn tồn tại và hạn chế hiện nay, đặc biệt là việc thực hiện các biện pháp cấp bách, trọng tâm trong thời gian tới đến ngày 30 tháng 4 năm 2024.

Tóm lại, tình hình khai thác hải sản bất hợp pháp tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế và vấn đề phức tạp. Điều này đang dẫn đến việc áp dụng các biện pháp cảnh báo của EC và đe dọa nguy cơ mất Thẻ vàng về việc khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không tuân thủ quy định.

 

Theo Mục II của Thông báo số 54/TB-VPCP, Chính phủ đặt ra các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm để chống khai thác IUU như sau:

Đầu tiên, yêu cầu các cơ quan, bộ, ngành, ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển tập trung cao điểm, huy động nguồn lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU theo đúng chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, của Chính phủ, và Thủ tướng Chính phủ. Đặc biệt, cần tuân thủ Công điện 1058/CĐ-TTg 2023, các kết luận của Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU và các văn bản khác có liên quan.

Thứ hai, cần tuyệt đối không lơ là, chủ quan; kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao trong thi hành công vụ, vi phạm quy định của pháp luật, ảnh hưởng đến nỗ lực gỡ Thẻ vàng của EC trên cả nước.

Thứ ba, cần kịp thời động viên, khen thưởng, khích lệ các tấm gương điển hình trong chống khai thác IUU, để tạo động lực cho các cá nhân, tổ chức khác tham gia tích cực vào công cuộc này.

Thứ tư, tập trung thực hiện các giải pháp hiệu quả, quyết tâm thực hiện mục tiêu từ nay đến tháng 4 năm 2024 là không còn tình trạng tàu cá Việt Nam đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Thứ năm, đồng loạt điều tra, đưa ra xét xử các trường hợp vi phạm pháp luật liên quan đến môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài tương tự như trường hợp đã xét xử tại tỉnh Kiên Giang để răn đe, tuyên truyền.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đặt ra các nhiệm vụ cụ thể đối với từng cơ quan, bộ, ngành địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU. Điều này đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong việc thực hiện các biện pháp chống khai thác IUU trên toàn quốc.

 

Theo quy định tại Điều 6 của Luật Thủy sản 2017, Nhà nước thiết lập các chính sách và hỗ trợ đầu tư cho các hoạt động trong lĩnh vực thủy sản nhằm thúc đẩy phát triển bền vững của ngành này. Cụ thể, các chính sách và hỗ trợ này được phân chia như sau:

- Chính sách đầu tư:

+ Tập trung vào việc nghiên cứu, điều tra, đánh giá, bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản và phục hồi hệ sinh thái thủy sinh. Điều này bao gồm việc bảo tồn giống gốc của các loài thủy sản đặc hữu, quý, hiếm và loài thủy sản nguy cấp.

+ Xây dựng cơ sở hạ tầng quan trọng như cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá, hạ tầng vùng nuôi trồng thủy sản và hệ thống bảo tồn biển.

+ Phát triển hệ thống theo dõi, giám sát hoạt động của tàu cá trên biển và hệ thống quản lý thông tin về thủy sản.

- Hỗ trợ từ Nhà nước:

+ Hỗ trợ trong việc phát triển khoa học và công nghệ, ưu tiên cho các công nghệ cao, tiên tiến trong sản xuất giống thủy sản, sản xuất thức ăn thủy sản, chế biến sản phẩm thủy sản và xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản.

+ Đào tạo nghề cho nguồn nhân lực trong lĩnh vực thủy sản.

+ Thực hiện đồng quản lý để bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

+ Hỗ trợ mua bảo hiểm cho nuôi trồng thủy sản, thuyền viên và tàu cá khai thác thủy sản trên biển.

+ Hỗ trợ khôi phục sản xuất khi có sự cố môi trường, thiên tai, dịch bệnh và hỗ trợ ngư dân trong thời gian cấm khai thác thủy sản.

Theo đó, trong lĩnh vực thủy sản, Nhà nước đã đưa ra những chính sách đầu tư nhằm thúc đẩy phát triển bền vững của ngành này. Các chính sách này bao gồm: