Người được chỉ định tham gia bào chữa trong những giai đoạn nào?

1. Được chỉ định người bào chữa cho người bị buộc tội trong trường hợp nào?

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 76 của Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, khi xảy ra các trường hợp sau đây, cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành tố tụng và chỉ định người bào chữa cho người bị buộc tội nếu người đó, người đại diện hoặc người thân thích không tự mời người bào chữa:

- Trường hợp bị can, bị cáo về tội mà Bộ luật Hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình. Điều này đảm bảo rằng các vụ án nghiêm trọng sẽ có người bào chữa để bảo đảm quyền lợi và quyền tự vệ của người bị buộc tội.

- Trường hợp người bị buộc tội có nhược điểm về thể chất mà không thể tự bào chữa. Điều này áp dụng cho những trường hợp khi người bị buộc tội gặp khó khăn về sức khỏe, làm việc một cách độc lập trong quá trình tố tụng.

- Trường hợp người bị buộc tội có nhược điểm về tâm thần. Điều này bao gồm những trường hợp khi người bị buộc tội có vấn đề về tâm lý, không có khả năng tự bào chữa một cách hiệu quả hoặc không hiểu rõ quyền và trách nhiệm của mình trong quá trình tố tụng.

- Trường hợp người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi. Điều này bảo vệ quyền lợi và lợi ích của người trẻ em trong quá trình tố tụng, đảm bảo rằng họ được đại diện bởi người có kinh nghiệm và hiểu biết về luật pháp.

Tuy nhiên, người bị buộc tội và người đại diện hoặc người thân thích vẫn có quyền yêu cầu thay đổi hoặc từ chối người bào chữa trong các trường hợp được chỉ định trên. Vì vậy, chế độ này đảm bảo quyền tựđịnh và quyền lợi của người bị buộc tội trong quá trình tố tụng.

2. Đối tượng có thể trở thành người  bào chữa

Đối tượng có thể là người bào chữa được quy định tại khoản 2 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 gồm:

- Luật sư: Luật sư là người đã hoàn thành việc đào tạo và được cấp chứng chỉ hành nghề luật sư. Họ có nhiệm vụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội.

- Người đại diện của người bị buộc tội: Đây là người được người bị buộc tội ủy quyền đại diện trong quá trình tố tụng.

- Bào chữa viên nhân dân: Đó là những người có năng lực pháp lý, được tuyển chọn và ủy quyền bởi cơ quan tư pháp để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị buộc tội.

- Trợ giúp viên pháp lý: Đây là những người được ủy quyền để cung cấp trợ giúp pháp lý cho người bị buộc tội trong trường hợp người đó thuộc đối tượng được trợ giúp pháp lý.

Đồng thời, theo khoản 4 Điều 72 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, có những trường hợp không được bào chữa bao gồm:

- Người đã tiến hành tố tụng vụ án đó và người thân thích của người đã hoặc đang tiến hành tố tụng vụ án đó.

- Người tham gia vụ án đó với tư cách là người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật.

- Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người bị kết án mà chưa được xoá án tích, người đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc.

=> Điều này nhằm đảm bảo tính công bằng và tránh xung đột lợi ích trong quá trình tố tụng hình sự.

3. Người được chỉ định tham gia bào chữa trong những giai đoạn nào?

Căn cứ theo Điều 74 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định: người bào chữa được tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can. Cụ thể người được chỉ định tham gia bào chữa trong những giai đoạn khác nhau của quá trình tố tụng hình sự như sau:

- Giai đoạn khởi tố bị can: Từ khi người bị buộc tội chính thức bị khởi tố, người bào chữa có quyền tham gia và đại diện cho người bị buộc tội trong quá trình tố tụng. Trong giai đoạn này, người bào chữa có trách nhiệm nắm rõ thông tin về vụ án, thu thập chứng cứ, và tham gia các hoạt động liên quan đến điều tra và khám phá sự thật.

- Giai đoạn điều tra: Trong giai đoạn này, người bị buộc tội có quyền yêu cầu hoặc đề nghị cử người bào chữa tham gia vào quá trình điều tra. Người bào chữa sẽ tham gia trong các cuộc hỏi cung cấp thông tin, kiểm tra chứng cứ, và bảo vệ quyền lợi của người bị buộc tội trong quá trình điều tra.

- Giai đoạn truy tố: Trong giai đoạn này, người bị buộc tội và người thân của người bị buộc tội có quyền yêu cầu hoặc đề nghị cử người bào chữa tham gia vào quá trình truy tố. Người bào chữa sẽ đại diện cho người bị buộc tội và tham gia việc xây dựng bào chữa, trình bày lập luận pháp lý, và bảo vệ quyền lợi của người bị buộc tội trong quá trình truy tố.

- Giai đoạn xét xử: Trong giai đoạn này, người bị buộc tội và người thân của người bị buộc tội có quyền yêu cầu hoặc đề nghị cử người bào chữa tham gia vào quá trình xét xử. Người bào chữa sẽ đại diện cho người bị buộc tội trong việc lập luận pháp lý, trình bày bằng chứng, chất vấn nhân chứng, và bảo vệ quyền lợi của người bị buộc tội trong quá trình xét xử.

Đối tượng có quyền được chỉ định người bào chữa là người bị buộc tội và người thân của người bị buộc tội trong quá trình tố tụng hình sự. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng có một số trường hợp nhất định không được bào chữa, như:

- Người đã tiến hành tố tụng vụ án đó hoặc người thân thích của người đã hoặc đang tiến hành tố tụng vụ án đó.

- Những người tham gia vụ án đó với tư cách là người làm chứng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật.

- Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người bị kết án mà chưa được xoá án tích, người đang bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc cơ sở giáo dục bắt buộc.

4. Người được bào chữa có cần trả chi phí có người được chỉ định tham gia bào chữa hay không?

Theo quy định tại Điều 3 của Thông tư liên tịch 191/2014/TTLT-BTC-BTP, người được chỉ định bào chữa không phải trả chi phí cho luật sư. Trong trường hợp cơ quan tố tụng yêu cầu luật sư tham gia tố tụng, cơ quan đó sẽ lập dự toán và trực tiếp chi trả cho luật sư.

Mức chi phí và các khoản thù lao của luật sư được tính dựa trên quy định tại Điều 2 của Thông tư liên tịch 191/2014/TTLT-BTC-BTP. Cụ thể, mức thù lao chi trả cho 1 ngày làm việc của luật sư tham gia tố tụng trong vụ án do cơ quan tố tụng yêu cầu là 0,4 lần mức lương cơ sở do Chính phủ quy định. Ngày làm việc của luật sư được tính trên cơ sở 8 giờ làm việc. Trong trường hợp luật sư làm việc trong nhiều ngày, nhưng mỗi ngày thực hiện không đủ 8 giờ, số ngày làm việc của luật sư được tính trên tổng số giờ làm việc thực tế của luật sư. Nếu có số giờ làm việc lẻ không đủ 6 giờ, thì sẽ tính thành 1/2 ngày làm việc. Nếu số giờ làm việc lẻ từ 6 giờ trở lên, thì sẽ tính thành 1 ngày làm việc.

=> Với quy định này, người được chỉ định bào chữa được đảm bảo không phải trả chi phí cho luật sư và các chi phí liên quan đến việc bào chữa sẽ được cơ quan tố tụng trực tiếp chi trả. Điều này đảm bảo quyền lợi và quyền tự vệ của người bị buộc tội trong quá trình tố tụng.

Quý khách hàng có nhu cầu thì tham khảo thêm nội dung bài viết sau của công ty Luật Minh Khuê: Quy định về chỉ định người bào chữa theo Luật tố tụng hình sự?

Công ty Luật Minh Khuê gửi đến quý khách hàng nội dung Người được chỉ định tham gia bào chữa trong những giai đoạn nào?. Nếu quý khách hàng đang gặp phải bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, hãy liên hệ với Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.6162. Hoặc quý khách hàng gửi yêu cầu chi tiết qua email: lienhe@luatminhkhue.vn để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý khách hàng!