1. Tiêu chí lựa chọn người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số mới nhất
- Là một công dân của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, không phân biệt đối xử dựa trên dân tộc, đang cư trú hợp pháp tại Việt Nam;
- Tự và gia đình mình là hình mẫu lý tưởng, tuân thủ chặt chẽ chủ trương và đường lối của Đảng, tuân thủ chính sách và pháp luật của Nhà nước cũng như các quy định của địa phương;
- Được công nhận là cá nhân tiêu biểu, có nhiều đóng góp trong các phong trào thi đua vì đất nước, giảm nghèo, chống đói, bảo vệ an ninh trật tự, duy trì và phát triển văn hóa cùng sự đoàn kết giữa các dân tộc;
- Sở hữu kiến thức sâu rộng về văn hóa truyền thống, phong tục, và tập quán dân tộc; duy trì mối liên hệ chặt chẽ và ảnh hưởng tích cực trong gia đình, dân tộc và cộng đồng;
- Có khả năng xuất sắc trong công việc tuyên truyền, vận động, xử lý thông tin và đặc biệt là có khả năng tổ chức, kêu gọi sự đoàn kết của đồng bào dân tộc thiểu số trong một khu vực cụ thể, thông qua truyền đạt thông điệp bằng lời nói, hành động và thái độ tích cực.
2. Mức hỗ trợ người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số mới nhất
Ngày 23/11/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 28/2023/QĐ-TTg, điều chỉnh và bổ sung một số điều của Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 06/3/2018 về tiêu chí lựa chọn và chính sách đối với những người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số.
Theo đó, các biện pháp hỗ trợ về vật chất và tinh thần cho những người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số sẽ được thực hiện như sau:
- Thăm hỏi và tặng quà nhân dịp Tết Nguyên đán, Tết hoặc Lễ hội truyền thống của các dân tộc thiểu số tại tỉnh do địa phương lựa chọn. Mức chi hỗ trợ tối đa là 500.000 đồng/người/lần, và không vượt quá 02 lần/năm.
- Người có uy tín đang mắc bệnh và điều trị tại các cơ sở y tế được Nhà nước công nhận sẽ nhận được hỗ trợ một lần trong năm với mức chi tối đa như sau:
+ 3.000.000 đồng/người/năm khi điều trị tại các cơ sở tuyến Trung ương và tương đương.
+ 1.500.000 đồng/người/năm khi điều trị tại các cơ sở tuyến tỉnh và tương đương.
+ 800.000 đồng/người/năm khi điều trị tại các cơ sở tuyến huyện và tương đương.
+ 500.000 đồng/người/năm khi điều trị tại các cơ sở tuyến xã và tương đương.
- Hỗ trợ hộ gia đình của người có uy tín đối mặt với khó khăn đột xuất do sự cố, thiên tai, hỏa hoạn được xác nhận bởi chính quyền cấp xã. Mức chi hỗ trợ tối đa là 2.000.000 đồng/hộ gia đình/năm.
- Thăm viếng và động viên gia đình người có uy tín khi họ mất (bố, mẹ, vợ, chồng, con). Mức chi hỗ trợ không vượt quá 2.000.000 đồng/trường hợp đối với cơ quan Trung ương, 1.000.000 đồng/trường hợp đối với cơ quan cấp tỉnh và 500.000 đồng/trường hợp đối với cơ quan cấp huyện.
Quyết định 28/2023/QĐ-TTg có hiệu lực từ ngày 15/01/2024.
>> Xem thêm: Mẫu giấy xác nhận đối tượng ưu tiên dân tộc thiểu số để tuyển sinh
3. Vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số
Ở các khu vực thuộc dân tộc thiểu số, vùng núi, và khu vực biên giới, người có uy tín (NCUT) đóng một vai trò không thể phủ nhận trong việc hình thành cơ sở chính trị, bảo đảm an ninh, xây dựng hệ thống quốc phòng toàn dân và kết nối với an ninh nhân dân, nhằm đảm bảo trật tự an toàn xã hội, giảm đói giảm nghèo, và thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới. NCUT, một cách hình tượng, có thể được coi là lực lượng quần chúng đặc biệt, đóng vai trò là điểm nối giữa ý chí của Đảng và lòng dân, là trung tâm của sự đoàn kết giữa các dân tộc trong cộng đồng dân cư.
Tuy nhiên, sau thập kỷ triển khai chính sách đối với NCUT trong cộng đồng dân tộc thiểu số từ năm 2011 đến 2021, đã xuất hiện nhiều thách thức mới đòi hỏi sự nghiên cứu, nhất trí trong nhận thức, và đồng thời đề xuất các biện pháp mới để thúc đẩy hiệu suất của lực lượng quần chúng đặc biệt này.
Trong quá trình phát triển, tùy thuộc vào truyền thống và phong tục của từng dân tộc, mỗi khu vực có những NCUT bao gồm già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, các vị chức sắc, tôn giáo, và nhân sĩ trí thức thuộc dân tộc thiểu số, được cộng đồng tôn kính. NCUT không chỉ đóng vai trò quan trọng trong gia đình và dòng họ mà còn ảnh hưởng đến ý thức của cộng đồng về chủ trương và đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, cũng như sự tham gia của Nhân dân trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.
Ở mức độ hẹp hơn, trong mỗi gia đình thuộc dân tộc thiểu số, mọi hoạt động sinh hoạt, quan hệ xã hội và lao động sản xuất thường được lãnh đạo và chi phối bởi NCUT, người có ảnh hưởng nhất trong gia đình. Trong từng dòng họ, lớn hay nhỏ, người đứng đầu, có thể là trưởng tộc hoặc trưởng họ, chịu trách nhiệm duy trì các hoạt động, đặc biệt là trong các nghi lễ tôn giáo, giữ lửa cho truyền thống tổ tiên, và duy trì trật tự, quyền lợi, nghĩa vụ, và trách nhiệm của gia đình đối với dòng họ, làng bản, cộng đồng và quốc gia.
Trong cuộc sống hàng ngày, người có uy tín (NCUT) đóng vai trò hàng đầu trong việc đảm bảo hoạt động của cộng đồng thông qua nhiều nhiệm vụ quan trọng như duy trì phong tục tập quán, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự phát triển sản xuất, giải quyết mối quan hệ với các cộng đồng khác và với các cơ quan trong hệ thống chính trị và bộ máy nhà nước ở địa phương. NCUT và gia đình của họ cần đảm bảo mình là bản mẫu thực hiện các chính sách và phải tích cực tuyên truyền, giải thích, và vận động đồng bào các dân tộc để thực hiện các quy định của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước cũng như các quy định địa phương.
Họ cần tự chủ trong việc nắm bắt ý kiến cộng đồng, tình hình đời sống, sản xuất, tâm tư, và nguyện vọng của đồng bào để có thể phản ánh kịp thời đến các cơ quan chức năng. Ngoài ra, họ tham gia tích cực trong việc ngăn chặn và hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp nội bộ nhân dân, đồng thời đóng góp vào việc duy trì an ninh và trật tự ở địa phương. Họ cũng hưởng ứng và ủng hộ các cuộc vận động, phong trào thi đua tại địa phương để thúc đẩy phát triển.
Ở mức cụ thể, với dân tộc Mông ở vùng Trung du và miền núi phía Bắc, trưởng dòng họ đảm nhận vai trò quan trọng trong đời sống tâm linh. Còn đối với các dân tộc như Dao, Mường, Thái, những người thực hiện các nghi lễ tín ngưỡng, cầu cúng cho gia đình, dòng họ, hoặc bản làng (thầy mo, thầy cúng) được đánh giá cao.
Tại các buôn làng vùng rừng núi Trường Sơn - Tây Nguyên, già làng đóng vai trò trụ cột quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển cộng đồng. Câu ngạn ngữ "Già làng nói - dân làng nghe, già làng hô - dân làng hưởng ứng, già làng làm - dân làng làm theo" thể hiện sự quan trọng của già làng làm nền tảng tinh thần cho cả cộng đồng.
Mỗi ngành nghề sẽ tận dụng NCUT theo những cách khác nhau tùy thuộc vào chức năng và mục tiêu cụ thể của họ. Ví dụ, Mặt trận Tổ quốc sử dụng NCUT để tổ chức và triển khai các phong trào xây dựng nếp sống văn hóa, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Ngành Dân vận và Ngành Dân tộc, Tôn giáo sử dụng NCUT để hiểu rõ tâm tư, tình cảm, và nguyện vọng của nhân dân, vận động họ thực hiện chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước. Ngành Văn hóa sử dụng NCUT để bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo, đa dạng của cộng đồng 53 dân tộc thiểu số. Các ngành như Công an và Quân đội sử dụng NCUT để nắm bắt tình hình cơ sở và triển khai phong trào quần chúng tham gia bảo vệ an ninh trật tự và an toàn xã hội.
Tóm lại, đội ngũ NCUT đóng vai trò quan trọng, giúp cơ quan chính trị tổ chức và thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả. Họ không chỉ là người kết nối giữa ý Đảng và lòng dân mà còn là đòn bẩy quan trọng để đối thoại với ý kiến và tình cảm của nhân dân.
Bài viết liên quan: Dân tộc thiểu số là gì? Danh sách các dân tộc thiểu số ở Việt Nam
Luật Minh Khuê xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.6162 hoặc email: lienhe@luatminhkhue.vn. Xin trân trọng cảm ơn!