1. Khái niệm Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng

Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng là một cơ cấu tổ chức quan trọng trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư xây dựng, với nhiệm vụ chủ yếu là đảm bảo rằng các yêu cầu và mục tiêu của dự án được đáp ứng một cách hiệu quả và hiệu suất. Ban quản lý dự án này thường bao gồm một hội đồng nhiều thành viên, mỗi thành viên đóng vai trò cụ thể trong việc áp dụng các công cụ và kỹ năng chuyên môn nhằm quản lý và điều hành dự án.

Công việc của Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng không chỉ dừng lại ở việc giám sát và điều phối các hoạt động của dự án mà còn bao gồm việc phối hợp chặt chẽ với các bộ phận và nhóm khác liên quan đến dự án. Ban quản lý dự án phải thực hiện các nhiệm vụ như lập kế hoạch, theo dõi tiến độ, kiểm soát chi phí, và xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai dự án. Họ cần đảm bảo rằng dự án được thực hiện đúng theo thời gian dự kiến và trong phạm vi ngân sách đã được phê duyệt.

2. Cơ sở pháp lý quy định thành lập Ban quản lý dự án

Việc thành lập Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng được quy định chi tiết trong các văn bản pháp lý để đảm bảo rằng dự án được thực hiện một cách hiệu quả và tuân thủ đúng các quy định pháp luật. Cụ thể, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP, được ban hành ngày 3 tháng 2 năm 2021, quy định chi tiết một số nội dung về quản lý dự án đầu tư xây dựng, là cơ sở pháp lý chính thức và quan trọng trong việc hướng dẫn các quy định và quy trình liên quan đến việc thành lập và hoạt động của Ban quản lý dự án.

Nghị định này cung cấp các hướng dẫn cụ thể về việc thành lập Ban quản lý dự án, bao gồm các yêu cầu về cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của Ban. Nó nêu rõ các tiêu chí cần thiết để thành lập Ban quản lý dự án, các trách nhiệm của các thành viên trong Ban, cũng như các quy trình và phương pháp quản lý dự án nhằm đảm bảo rằng dự án được thực hiện đúng tiến độ, đạt chất lượng và hiệu quả theo yêu cầu đã đề ra.

Ngoài ra, Nghị định 15/2021/NĐ-CP cũng quy định về các hình thức và phương pháp kiểm tra, giám sát, và đánh giá hiệu quả hoạt động của Ban quản lý dự án. Điều này giúp các cơ quan quản lý và các bên liên quan có căn cứ pháp lý vững chắc để đảm bảo sự minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc thực hiện các dự án đầu tư xây dựng.

3. Các trường hợp bắt buộc phải thành lập Ban quản lý dự án

Việc thành lập Ban quản lý dự án là một yêu cầu quan trọng trong quản lý dự án đầu tư xây dựng, nhằm đảm bảo dự án được thực hiện một cách hiệu quả, đúng tiến độ, và trong phạm vi ngân sách. Theo các quy định pháp lý hiện hành, có một số trường hợp bắt buộc phải thành lập Ban quản lý dự án. Các trường hợp này bao gồm:

- Dự án đầu tư xây dựng có quy mô lớn hoặc phức tạp: Các dự án có quy mô lớn về diện tích, vốn đầu tư, hoặc yêu cầu kỹ thuật phức tạp cần phải có Ban quản lý dự án để đảm bảo việc quản lý, điều phối, và kiểm soát được thực hiện một cách chuyên nghiệp. Ví dụ, các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng lớn như cầu, đường cao tốc, hoặc các tòa nhà cao tầng thường yêu cầu Ban quản lý dự án để đảm bảo rằng các yếu tố như thiết kế, thi công, và tài chính được quản lý đồng bộ.

- Dự án đầu tư công do nhà nước hoặc cơ quan quản lý công cấp: Đối với các dự án đầu tư công hoặc dự án do các cơ quan nhà nước quản lý, việc thành lập Ban quản lý dự án là bắt buộc để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong việc thực hiện dự án. Ban quản lý dự án sẽ chịu trách nhiệm điều phối các hoạt động của dự án, đảm bảo rằng các yêu cầu về tiến độ, chất lượng và chi phí được đáp ứng.

- Dự án có nhiều chủ đầu tư hoặc các bên liên quan: Trong các dự án mà có nhiều chủ đầu tư hoặc nhiều bên liên quan tham gia, việc thành lập Ban quản lý dự án là cần thiết để đảm bảo rằng các bên này có thể phối hợp và làm việc cùng nhau một cách hiệu quả. Ban quản lý dự án sẽ giúp giải quyết các vấn đề phát sinh, điều phối các hoạt động của dự án và đảm bảo rằng các yêu cầu của các bên liên quan được đáp ứng.

- Dự án có rủi ro cao hoặc yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt: Các dự án có nguy cơ cao về kỹ thuật, tài chính hoặc pháp lý, hoặc các dự án yêu cầu kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt cũng cần phải có Ban quản lý dự án. Ban này sẽ giúp đảm bảo rằng các biện pháp kiểm soát và đánh giá rủi ro được thực hiện đúng cách và các vấn đề phát sinh được xử lý kịp thời.

- Dự án đầu tư xây dựng theo hình thức đối tác công tư (PPP): Đối với các dự án được thực hiện theo hình thức đối tác công tư, việc thành lập Ban quản lý dự án là cần thiết để quản lý và điều phối sự hợp tác giữa các bên công và tư, đảm bảo rằng các điều khoản của hợp đồng đối tác công tư được thực hiện đầy đủ và hiệu quả.

4. Điều kiện để thành lập Ban quản lý dự án

Dự án đầu tư xây dựng có thể thuộc chuyên ngành cụ thể hoặc nằm trên cùng một tuyến công trình trong một địa bàn nhất định. Trong các trường hợp như vậy, việc thành lập Ban quản lý dự án là cần thiết và việc quyết định thành lập Ban quản lý dự án sẽ do những người có thẩm quyền đưa ra. Cụ thể, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng, hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền quyết định việc thành lập Ban quản lý dự án khu vực hoặc chuyên ngành. Đối với doanh nghiệp nhà nước, quyết định thành lập Ban quản lý dự án cũng sẽ được thực hiện bởi người có thẩm quyền theo quy định.

Khi công trình thuộc chuyên ngành hoặc nằm trên cùng một địa bàn, việc thành lập Ban quản lý dự án sẽ được thực hiện theo quyết định của chủ thể có thẩm quyền. Quyết định này phụ thuộc vào loại công trình và đặc điểm của dự án.

Ban quản lý dự án khu vực hay chuyên ngành sẽ thực hiện các chức năng của chủ đầu tư cho một số dự án cụ thể. Nhiệm vụ của Ban quản lý dự án bao gồm việc quản lý dự án và tư vấn quản lý khi cần thiết. Ban này có trách nhiệm thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ đầu tư, bao gồm việc lập và quản lý dự án khi đáp ứng đủ điều kiện, yêu cầu các cơ quan liên quan cung cấp tài liệu và thông tin cần thiết, ký hợp đồng với nhà thầu, và có quyền thành lập, tổ chức, quản lý hoặc giải thể Ban quản lý dự án trong phạm vi thẩm quyền của mình. Sau khi công trình hoàn thành, Ban còn có nhiệm vụ bàn giao công trình cho cơ quan quản lý và thực hiện các hoạt động vận hành và khai thác công trình.

Ngoài việc quản lý dự án được giao, Ban quản lý dự án cũng có thể thực hiện tư vấn quản lý đối với các dự án khác khi có yêu cầu từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Khi thành lập Ban quản lý dự án phải đáp ứng những điều kiện sau:

- Hình thức tổ chức của Ban quản lý dự án

Việc tổ chức Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tùy thuộc vào quy mô, tính chất của dự án và nguồn vốn đầu tư. Theo đó, các hình thức tổ chức Ban quản lý dự án sẽ được áp dụng như sau:

Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực hay chuyên ngành: Đối với các dự án sử dụng vốn nhà nước hoặc vốn của tập đoàn kinh tế nhà nước, Ban quản lý dự án khu vực hoặc chuyên ngành sẽ được thành lập. Điều này cũng áp dụng cho các công trình thuộc nhóm A hoặc công trình đặc biệt, áp dụng công nghệ cao, đã được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ xác nhận bằng văn bản. Các dự án liên quan đến bí mật nhà nước hay an ninh quốc phòng cũng thuộc diện này.

Thuê tư vấn quản lý dự án: Đối với các dự án không sử dụng vốn nhà nước hoặc những dự án có tính chất đặc thù, chủ đầu tư có thể lựa chọn hình thức thuê tư vấn quản lý dự án thay vì thành lập Ban quản lý dự án.

Dự án sửa chữa, cải tạo hoặc dự án có sự tham gia của cộng đồng: Đối với các dự án sửa chữa hoặc cải tạo với quy mô nhỏ hoặc các dự án có sự tham gia của cộng đồng, chủ đầu tư có thể sử dụng bộ máy trực thuộc chuyên môn về lĩnh vực đó để thực hiện dự án.

Trong tất cả các hình thức tổ chức trên, việc thực hiện dự án phải tuân thủ các điều kiện về năng lực theo quy định để đảm bảo tính hiệu quả và thành công của dự án.

- Quyền hạn và trách nhiệm của Ban quản lý dự án

Ban quản lý dự án xây dựng chuyên ngành hoặc khu vực có thể thực hiện quản lý dự án theo khu vực hành chính hoặc trên cùng một tuyến công trình, cũng như quản lý các dự án sử dụng vốn ODA và tài trợ. Ban quản lý dự án được cấp tư cách pháp nhân, có con dấu riêng, được mở tài khoản tại kho bạc nhà nước và ngân hàng thương mại, và chịu trách nhiệm trước pháp luật trong phạm vi quyền hạn của mình.

Xem thêm: UBND xã có được thành lập Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành?

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Minh Khuê. Quý khách có thắc mắc về quy định pháp luật, vui lòng liên hệ đến hotline 19006162 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: lienhe@luatminhkhue.vn để được giải đáp.